Hükümet Harekete Geçti: İşe Girenin Sigortası Devletten

İhracatın düşmesi ve tüketimin azalmasıyla firmalar işçi çıkarmaya başlayınca sorun Türkiye'nin de gündemine oturdu. Hükümet, işverenin üstündeki yükü hafifletmek ve işten çıkarmaları önlemek için ilk olarak kısa çalışma ödeneğini hayata geçirdi.

Sigorta primleri 5 puan indirildi. İstihdamı artırmak için önemli bir teşvik uygulaması daha yürürlüğe girdi. Düzenlemeye göre aralık ayı sonuna kadar yeni işe girenlerin sigorta primleri 6 ay boyunca İşsizlik Fonu'ndan karşılanacak. Sosyal Güvenlik Kurumu'nun konuyla ilgili genelgesinde önemli bir ayrıntı dikkat çekiyor. 6 aylık teşvik, Bakanlar Kurulu kararıyla 1 yıla kadar uzayabilecek.

İşverenlerin düzenlemeden yararlanabilmesi için son üç aydaki çalışan sayısına ek yeni kişileri işe alması gerekiyor. Bunların kayıtlı çalışanlar dışında olması şart. Teşvik, aralık sonuna kadar işe girenleri kapsayacak. İşverenlerin ek istihdam sağladıklarını belirtir dilekçe ile SGK müdürlüklerine başvurması yeterli olacak.

Çalışan sayısı son üç ayda azalan firmalar kapsam dışında kalacak. Kaçak işçi çalıştırana, işyerini kapatıp değişik bir isimle açana teşvik yok. Denetimlerde uygulamayı istismar ettiği belirlenen işverenlere ceza kesilecek.

Yaklaşık 1 yıldır devam eden küresel krizin ardından Türkiye ekonomisi toparlanma sürecine girdi. Ancak krizin özellikle istihdam üzerindeki tahribatı uzun yıllar devam edecek. Kriz öncesi yıllık yüzde 11 civarında gerçekleşen işsizlik oranı, önümüzdeki üç yıl boyunca yüzde 14'ler seviyesinde olacak.

Kriz nedeniyle 1,5 milyon kişi işini kaybettiği gibi her yıl istihdam piyasasına adım atan 800 bin kişi de işe yerleşemedi. Bu durum işsiz sayısının 3,5 milyonu aşmasına yol açtı. İşsizlik sorununun kronik bir hal almaya başlaması istihdam teşviklerinin önemini artırdı.

Hükümet, daha önce 18-29 yaş arası gençleri ve kadınları kapsayan istihdam teşvikini bütün herkes için yaygınlaştırdı. Firmaların yeni istihdam sağlamalarını amaçlayan düzenlemenin ayrıntıları ise SGK tarafından tespit edildi.

Teşvike göre 2009 yılının Nisan ayında bildirilen sigortalı sayısına ilave olarak 18 Ağustos'tan sonra işe alınanların primi İşsizlik Sigorta Fonu tarafından ödenecek. Teşvik, aralık sonuna kadar işe girenler için uygulanacak. İşe alınacak bu kişilerin, önceki üç aylık dönemdeki kayıtlı sigortalılardan olmaması gerekiyor.

Bakanlar Kurulu süreyi 1 yıla kadar uzatırsa 30 Haziran 2010'a kadar işe alınanlar teşvikten yararlanacak. Daha önceki uygulamalarda bu tür teşviklerde süre hep uzatımına gidildiği için prim teşvikinin 1 yıla çıkarılacağı belirtiliyor. Teşvikten yararlanacak kişilerin sigorta primleri, İşsizlik Fonu'ndan SGK'ya aktarılacak.

Teşvikten haksız yere yararlanmaların önlenmesi için de çeşitli adımlar atıldı. Buna göre faaliyette bulunan işyerlerinin devredilmesi, birleşmesi veya bölünmesi gibi durumlar yeni işe başlama kabul edilmeyecek. Mevcut işyerinin kapatılarak değişik bir isimle açılması ya da çalışan sigortalıların bütün olarak devredilmesi halinde bu işyerleri teşvikten yararlanamayacak.

Ortaklık ilişkisi bulunan şirketlerdeki istihdam kaydırılması da teşvik kapsamı dışında olacak. Firmaların istihdam teşvikinden yaralanabilmesi için kaçak işçi çalıştırmaması gerekiyor. Yapılan denetimlerde kayıt dışı istihdam sağladığı tespit edilen işyerleri, teşvik kapsamı dışına çıkarılacak.

İşveren, emekli birini işe alıp destek primini ödese de teşvikten yararlanamayacak. Prim teşviki, fiilen çalışanlar için geçerli olacak. Denetimlerde fiilen çalışmadığı tespit edilenler için işverene ceza uygulanacak.

Ayrıca şartları taşımalarına rağmen çeşitli nedenlerle yıllık ücretli izin kullanan veya raporlu olanlar kapsam dışı olacak. Bu madde ile işverenlerin yakınlarını ve tanıdıklarını, çalışmadıkları halde sigortalı göstermesinin engellenmesi amaçlanıyor.

Teşvikten kimler, nasıl faydalanacak?

Teşvikten yararlanabilmek için son üç aydaki çalışan sayısına ek yeni kişilerin işe alınması gerekiyor.

İşe alınacakların son üç ayda kayıtlı çalışanlar dışında olması gerekiyor. Sigorta prim teşvikleri, asgari ücret üzerinden hesaplanacak. Primler İşsizlik Fonu tarafından SGK'ya aktarılacak. 18 Ağustos 2009 ile 31 Aralık 2009 arasında işe girenler teşvikten yaralanacak.

Bakanlar Kurulu lüzumu halinde süreyi 30 Haziran 2010'a uzatibelecek.

İşverenler ek istihdam sağladıklarını belirtir dilekçe ile SGK il müdürlüklerine başvurları gerekiyor.

Kaçak işçi çalıştıran işyerleri teşvikten yararlanamayacak. İşyerlerinin devredilmesi, birleşmesi veya bölünmesi durumlarında teşvik verilmeyecek.

İşyerinin kapatılarak değişik bir isimle açılması halinde teşvikten faydalanamayacak.

İşveren, emekli birini işe alıp destek primini ödese de teşvikten yararlanamayacak.

Prim teşviki, fiilen çalışanlar için geçerli olacak. İzinli ve raporlu olunan dönem, teşvik dışında tutulacak. Halen başka bir prim teşvikinden yararlanan işveren, son teşvikten yararlanamayacak.

'Sağlık harcamalarındaki artış endişe verici'

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanı Emin Zararsız, genç nüfusa rağmen sağlık giderlerinin altı yılda 7,2 milyar liradan 27,6 milyar liraya çıktığını söyledi. SGK'nın Sosyal Güvenlik dergisine açıklamalarda bulunan Zararsız, "Bizi endişelendiren sağlık harcamalarındaki artıştır.

 Buna 'dur' demek gerekir. Gereksiz ilaç kullanımını, israfı ortadan kaldırmalıyız." dedi. Zararsız, Türkiye'de son yıllarda sağlık konusunda önemli değişimler yaşandığını belirtti.

SSK hastanelerinin Sağlık Bakanlığı çatısı altında birleştirilmesine atıfta bulunan Zararsız, "Düşünün 150 hastaneye 40 milyonun, 700 hastaneye 25 milyonun mahkum edildiği sistemden, şimdi hiçbir ayrım olmaksızın 70 milyonun özel, üniversite, devlet hastanelerine rahatça gidebildiği, ilaçlarını eczanelerden rahatça alabildiği bir sisteme geçtik." diye konuştu.

 Sağlık harcamalarına değinen SGK Başkanı, toplam sağlık harcamalarının gayri safi yurt içi hasılaya oranına bakıldığında Almanya'nın 10,1, Fransa 11,1, İspanya 8,2, İtalya 8,9 iken Türkiye'de ise bu oranın 6,3 olduğunu belirtti.