Anadolu köylüsünün bilgeliğine bilimsel kanıt 

Antalya'da Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü'nde, Anadolu köylüsünün 'Ay'ın yenisinde olur börtü böcek, eskisinde olur börek çörek', 'Kesme odunu Ay büyürken, kırk koyunu küçülürken' gibi inanışları bilimsel olarak doğrulandı.

Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü'nden orman yüksek mühendisi Ayhan Serttaş başkanlığında, akademisyenlerin de bulunduğu 7 kişilik ekip tarafından 'Ay'ın Değişik Evrelerinde Kesilen Kızılçam Emvallerinin Böcek, Fungus Kolonizasyonu ile Odun Dayanıklılığı Bakımından Belirlenmesi' başlıklı proje 2012 yılında başlatıldı. Özellikle Anadolu'nun köylerinde ağaç kesiminden koyun kırpmaya, tohum ekiminden ürün hasadına kadar birçok konuda Ay'ın evrelerinin etkileri üzerine konuşulan inanışlara yönelik araştırmada, ilginç sonuçlara ulaşıldı.

Projede, Anadolu köylerinde yaşlı insanların, 'Ay'ın yenisinde yapılan işten hayır gelmez', 'Dolunay'ı bekle, bereketini gör', 'Ay'ın yenisinde olur börtü böcek, eskisinde olur börek çörek', 'Kesme odunu Ay büyürken, kırk koyunu küçülürken' gibi sözlerin doğruluğu ilk kez bilimsel araştırıldı. 

Nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar gelen bu inanışlara karşı, bu projeyle ürün ekiminden meyve ağaçlarının budanmasına, böceklerin ürüne musallat olmasından hayvanların ne zaman kırpılacağına, bulgurdan salçaya, turşudan peynire gökyüzünde Ay'ın hangi evresinde ne yapıp yapılmayacağına ilişkin bilimsel ışık tutulacak.
Birçok ülkeden araştırma

Özellikle Ay'ın değişik evrelerinde kesimi yapılan ağaçlardan daha dayanklı tomruk elde edildiğine dikkati çeken Ayhan Serttaş, Ay'ın gelgit olayından kaynaklanan 4 evresi üzerine işlemler uygulandığını kaydetti. Ay'ın evrelerinin insanlardan tüm canlılara, tohumlara çok büyük etkileri olduğuna inanıldığını belirten Serttaş, "Bununla ilgili değişik ülkelerde değişik çalışmalar yapılmış. ABD'de 30 bin suçlu üzerindeki araştırmada kaçakçılık, hırsızlık, tecavüz gibi suçların Ay'ın farklı evrelerinde arttığı belirlenmiş. Tohum ekimi, verim ve hastalıklarla ilgili farklılıklar belirlenmiş" dedi.

Farklı evrelerde kesilen ağaçlardan yapılan müzik aletlerinin akustik, ses etkilerinin dahi ortaya çıkarıldığını anlatan Serttaş, “Bizde de Ay'ın farklı evrelerinde kesilen ağaçlar yapıda kullanılırsa böceklenme, mantar olmaz gibi inanışlar var. Bunlar söylenti şeklinde devam ediyor ve ülkemizde bunlarla ilgili çok az çalışma var. Bize bu önerildi ve 2012'de bu çalışmayı aldık. Amacımız 'yeniay', 'ilk dördün', 'dolunay' ve 'son dördün' evrelerinde ve iki dönem kasım-aralık, nisan-mayıs olmak üzere her ay dönemde 20'şer ağaç olmak üzere toplam 40 ağaç kesildi. Belirli yerlerde 1'er metre yükseklikte tomruklar halinde bekletiyoruz" dedi.

Tomrukların bir kısmından işlenmiş ahşap elde edildiğini ve yaklaşık 4 yıldır izlediklerini kaydeden orman yüksek mühendisi Serttaş, “Şu ana kadar elde ettiğimiz verilerde Ay evrelerinin böceklenme üzerine etkisi olduğunu belirledik. Mesela 'dolunay' ve 'yeni ay'da tomruklara zarar veren böceklerde artış olurken, diğer evrelerde yok. Dönemsel olarak daha belirgin bir sonuç çıktı. Kasım-aralıkta kesilen ağaçların tomruklarında böcek zararı olmazken, nisan-mayıs döneminde kesilenlerde odun zararlısı dediğimiz zararlıların oranının daha fazla olduğunu gördük. Önümüzdeki sene projeyi sonuçlandıracağız" diye konuştu.

Projede tomruklara zarar veren mantarların da incelendiğini açıklayan Serttaş, “Hangi Ay evresinde kesilen ağaçlarda mantar oluyor veya olmuyor? Ayrıca odunun kendi özellikleriyle ilgili 6 ayda bir diskler alıyor, bir cihazla basınç uygulayıp kalitesini ölçüyor ve inceliyoruz. Projemizin sonuçlanması 2017'ye de uzayabilir. Çünkü lata halinde beklettiklerimizde herhangi bir şey olmadı. Çünkü bazı zararlılar odun içine yumurtasını bırakıyor ve yaklaşık 5 yıl latent halde kalıp, sonra zarar vermeye başlıyor. Bunu evlerdeki ahşap doğrama, taban tahtalarında görebilirsiniz. Malzemeyi kullanırsınız aradan 10 yıl geçer ve ağaçta kurt vardır ve kemirerek yemeye başlar. Bunun etkisini görmek için 5 yıl beklemek gerekiyor" dedi.

Eski inanışlara göre 'dolunay'dan sonra Ay'ın küçülmeye başladığı 'son dördün'de kesilirse kurtlanma olmayacağının söylendiğini belirten Serttaş, “Koyun kırpma bile Ay'ın farklı evrelerinde yapılabiliyor. Hasadın toplanma zamanı, örneğin 'Domates veya elmayı Ay'ın şu evresinde toplarsanız daha uzun dayanır' ya da böceklenmez gibi benzer çok inanış var. Eski marangozlarla görüşülürse onlar hep Ay'ın eskisinde kesilmesi gerektiğini söyler. Ya da köylerde eski evlere gidilsin, asırlık evler olmasına rağmen kullanılan ahşap malzemede bir tek kurt yoktur. Bu genelde Ay'ın evresiyle ilişkilendiriliyor" diye konuştu.

Hürriyet