İHD Onursal Başkanı Akın Birdal'dan yerel seçim mesajı: Kentler kolektif yönetilmeli 

Türkiye Büyük Millet Meclisi Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) Diyarbakır 23. dönem Milletvekilli ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı'nın kurucusu Sn.Akın Birdal Turktıme'a konuştu. Sn.Birdal , gazetemize yaptığı çok özel açıklamalarla özgeçmişinden, siyasi yaşamına, yerel seçimlerden ve ekonomiye kadar birçok konuya açıklık getirdi.

AKIN BİRDAL’I HATIRLAYALIM 

1948 yılında Niğde'de doğdu. İlk ve orta öğrenimini  Niğde'de tamamladı. 1966' da girdiği Ankara Üniversitesi  Ziraat Fakültesi Talebe Cemiyeti'nde yer aldı.1970 yılında Ziraat Yüksek Mühendisi olarak mezun oldu. Niğde Gençlik Derneği Başkanlığı ve Meslek Örgütleri Ziraat Mühendisleri Birliği ile Ziraat Mühendisleri Odası'nda yöneticilik yaptı. Türk Mühendis Mimarlar Odaları Birliği çalışma gruplarında yer aldı. Gazi Üniversitesi İşletme bölümünde yüksek lisans yaptı. Aynı üniversitenin Kooperatifçilik Enstitü'nde öğretim görevlisi oldu.

KÖY-KOOP Merkez Birliği'nde Eğitim Örgütlenme ve Halkla İlişkiler Daire Başkanlığı ve KÖY-KOOP Merkez Yönetim Kurulu'nda yer aldı. 1977 yılında 1980 darbesine dek Halk Evleri Merkez Yürütme Kurulu'nda bulundu. 1 yıl Mamak askeri cezaevinde kaldı. Cezaevi çıkışı 3 yıllık bakkallık yaptı.

1986' da İnsan Hakları Derneği'nin kuruluşunda yer aldı. 1992 yılına değin derneğin genel sekreterliğini 1992' den 1999 yılına değin de Genel Başkanlığını üstlendi. Uluslararası İnsan Hakları Birlikleri Federasyonu'n 3 dönem Genel Başkan Yardımcılığına seçildi.

Sosyal Birlik Partisi,  Birleşik Sosyalist Parti kurucularından olup Genel Başkan Yardımcılığı, Özgürlük ve Dayanışma Parti kurucularından olup parti meclis üyeliği ve sonradan Sosyalist Demokrasi Partisi Genel Başkanı oldu.

Türkiye İnsan Hakları Vakfının kurucusu ( IHV) Sol elim, Cansuyum ve Betula, Sarı Zarf- Bir Yaşam Öyküsü ve Yolu Beklenenler  adlı eserleri mevcut.

2009 yılında Demokratik Toplum Partisi'nin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı oldu. IHD, SDP ve TÜDAY onursal başkanı. 

+ Siyasete girmeye nasıl ve ne zaman karar verdiniz? 

BİRDAL: Siyasete girişim kendi isteğim ve kararım ile olmadı. İnsan Hakları alanındaki çalışmalarım ve birikimim meclise taşınmasında yarar olacağını düşünen arkadaşlarımın önerisi ve çağrısı ile oldu. 2007 yılında Diyarbakır vekil adayı olarak bağımsız vekil seçildim. Sonra da Demokratik Toplum Partisi grubunda yer aldım. 

+"Türkiye en karanlık dönemini yaşıyor, helalleşme değil, yüzleşmek gerekir" sözlerine açıklık getirir misiniz?

BİRDAL: Helâlleşmenin hukuki bir karşılığı yok. Karşılığı olmadığı gibi caydırıcılığı da yok. Eğer bir toplumun demokratikleşmesi toplumsal barış için söyleniyorsa bunun hukuki ve siyasal karşılığı yüzleşmedir.  Şimdi yüzyıllık Cumhuriyette işlenen suçların failler kim kiminle helalleşeceksiniz, ama yüzleşme o yüzyılın sorgulanmasıdır ki Cumhuriyetin ikinci yüzyılı demokratik ve barışçıl olsun. Çünkü insanlığa karşı işlenmiş suçların, savaş suçlarının ve soykırım suçlarıyla  yüzleşilmiş ülke örnekleri, deneyimleri bizim içinde yol gösterici olabilir. Ama yüzleşme o yüzyılın sorgulanmasıdır.

+ Türkiye'nin insan hakları karnesi ne durumda? Dünyada  hukuk devleti sıralamamız ne durumda? 

BİRDAL: İnsan Hakları yerlerde sürünüyor.  Başta yaşam hakkı olmak üzere kişisel ve siyasal haklar ve özgürlükler , ekonomik, toplumsal,  kültürel haklar ve özgürlükler ve kolektif diye adlandırılan dayanışma hakları bu denli yıpratılmamış  ve  yok sayılmamıştı.  Ben şu kadarını söyleyeyim insan hakları ve özgürlükler barış ve güvenliğini sağlamakta yükümlü uluslarası ve bölgesel topluluklar kuruluş gerekçelerinden uzaklaşmaları, kapitalist devletlerin etki alanına girmiş olmaları, Türkiye'nin konjonktürel kazandığı  ve Jeostrateji pozisyonu Türkiye’yi vazgeçilmez kılmıştır.  Türkiye'nin hak ve özgürlük ihlallerini cesaretlendirmiştir.  Hak ve özgürlüklerin  başat ihlal nedenlerinden biride Türkiye'nin hukuk devleti varlığını yitirmiş olmasıdır.

Türkiye' nin karnesi ne olup olmadığının refaransı nedir?  Türkiye'nin üyesi olduğu Uluslararası ve bölgesel topluluklarda kabul edip onayladığı insan hakları belge ve sözleşmeleri ne denli uyup uymadığıdır.  Uluslararası düşünce ve ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, Forum ve  kurumların her yıl yaptığı sıralamada en altta olduğu bilinmesidir. Ama bildiğimiz gördüğümüz ve yaşadığımız hiç bir dönem insan hakları bu denli ihlal edilmemiş olduğudur.

"YARGI VESAYET ALTINDADIR"

İnsan hakları sıralamasındaki yerinin ne olup olmadığından çok buralarda yaşanılan hukuksuzluktur. Bunda yasama, yürütme ve yargının  tek merkezde toplanmış yargı yetkisi askıya alınmış olması, yargının bağımsızlığının tarafsızlığı söz konusu değildir, yargı vesayet altındadır.

961 haftadır Galatasaray Lisesi önünde hakikat ve adalet isteyen Cumartesi Anneleri'nin toplanma hakkı üzerine ve AYM'nin aldığı iki karara karşın Beyoğlu Kaymakamlığı yasaklamıştır. Ters kelepçe ile gözaltına alınıyorlar. Bu durum hangi hukuk sıralamasına girer bu mekanizmanın nasıl işlediğinin bir çok örneği var...

+ 1990 ve 2000'li yıllarda da ekonomik krizler olmuştu. Kıyaslarsak ne çıkar? 

BİRDAL: Nasıl değerlendireyim çarşı pazara çıkmak yeterli kapitalist sistem o günden bugüne izlenen neo-liberal sistemin kaçınılmaz sonuçları yaşanıyor. 1990 -2000 yılların devamı şimdi heybe delindi yama tutmuyor. İnsanların açlığa yoksulluğa sürüklemekle kalınmıyor. Kâr, rant, sömürü uğruna ekolojik kıyım ve talan yapılıyor. İşçiler hak arıyolar. 

"EMEKLİLER SEFALET İÇİNDEDİR"

İşyerlerinde grev pankartları yükseliyor. Köylüler tarımsal üretimden uzaklaşıyor. Üretim girdiler maliyeti döviz endeksli olup ürettiklerini elinden çıkaramıyor. Hem üretici hem tüketici zor durumda kamu görevlileri,  emekliler  tam bir sefalet içindeler. Çünkü demokrasi ekonomi zinciri kırılmıştır. İşin, ekmeğin, özgürlüğün güvencesi demokrasidir. Bakın 2023 bütçesi bu halkın bütçesi değil. 471 milyar savunma ve güvenlik harcamasına ayrılan bütçeden ne beklenir?

+ 2024 belediye seçimleri için öngörünüz nedir? 

BİRDAL: Yerel seçimlerde ne yapılması gerektiği son yerel seçimlerde halklarımız bir yol haritası ortaya koymuş ve bunda başarılı olunmuştur. Bu yol doğru izlendi mi sorun burda.  Bu yolu doğru izlediğimizde kimin aday olup olmayacağı bir kentin yönetiminin kişilere bağlı kılınması doğru değil. Yerel yönetimlerde katılımcı ve denetleyici olması önemlidir. Kentin yönetimin kolektif olmalıdır.  Doğrudan demokrasinin buralarda ne denli uygulanıp uygulanmayacağı bakılmalıdır. Bu yerel seçimlerde ne yapılıp yapılamayacağı konusunda şimdi den  birşey söylemek yanıltıcı olabilir. Süreci izleyerek ne yapılıp  ne yapılamayacağı  kararlaştırılır. Adayların belirlenmesindeki  İşleyişin  demokratik ve  katılımcı olması önemlidir. Nasıl yönetileceği konusu ise sivil toplum örgütleri, kadın ve gençlik örgütleri, ekoloji savunucular emek örgütleri ile kolektif bir yönetim olmalıdır.

+ Türkiye'nin liyakat problemi her zaman oldu. Şu andaki durumu nasıl açıklarsınız? 

BİRDAL: Hiç bir dönem liyakat böyle boşa çıkarılmamıştır. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü buna örnek değil mi ?  Yeterlilik, bilgi , beceri ve yetenek ve birikimlerinin bir karşılığı yok.  Gazeteci misin toplumunun bilgi edinme ve haber alma hakkından çok ideolojik hegemonya ve onun yürütücülerinden yana olmak yeterli.

Sanatçı mısın toplumun ve evrensel değerleriyle beklentileri değil egemenlerin  istediği gibi sanat yapacaksınız.

Siyasetçi misiniz yine halkın beklentilerinden çok sizi oraya getirenlerin istediği doğrultuda  el kaldırıp indireceksiniz.  Zaten bu durum Türkiye'nin  bugünkü fotoğrafını liyakatsızlığın karanlığını gösteriyor.

HİLAL BÜYÜKKAYA/ TURKTIME