Türkiye Cumhuriyeti 98 yaşında! 

Bugün 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı. Türk milletinin tarihinde yeni bir devrin kapılarının açıldığı ve "Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir" sözünün devlet yönetiminde yerini aldığı Cumhuriyet'in ilanının üzerinden 98 yıl geçti.

Milletvekillerinin "Yaşasın Cumhuriyet" sloganlarıyla karşıladığı Cumhuriyet, 29 Ekim 1923'te TBMM'de 158 üyenin oyuyla ilan edildi.

24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaşması imzalanarak yeni Türk devletinin bağımsızlığı kabul edildi.

İkinci dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplanmasından 2 ay sonra 13 Ekim 1923'te Ankara, Türkiye'nin başkenti oldu. Artık mevcut rejimin isminin de bütün açıklığı ile konulması, yeni devletin başkanının seçilmesi gerekiyordu.

27 Ekim 1923'te İcra Vekilleri Heyetinin istifası ve Meclis'in güvenini kazanacak bir kabine listesinin oluşturulamaması da bu soruna acil bir çözüm gerektirdi.

''YARIN CUMHURİYET'İ İLAN EDECEĞİZ''
O güne kadar Devlet Başkanlığı görevini, TBMM Başkanı olarak yürüten Mustafa Kemal Paşa, 28 Ekim 1923 akşamına kadar hükümetin kurulamaması üzerine Çankaya Köşkü'nde İsmet Paşa, Ali Fuat Paşa, Halit Paşa, Kemalettin Sami Bey'i akşam yemeğinde ağırladı.

Atatürk, yemek sırasında "Yarın Cumhuriyet'i ilan edeceğiz!" dedi. Masadaki herkes bu düşünceye katıldı.

Mustafa Kemal Paşa o gece İsmet Paşa ile 1921 Anayasası'nın bazı maddelerini değiştiren kanun tasarısını hazırladı.

"Türkiye devletinin hükümet şekli cumhuriyettir." hükmünün yer aldığı tasarı üzerinde TBMM'de yapılan konuşmalardan sonra 29 Ekim günü saat 20.30'da 158 üyenin tamamının oyuyla Cumhuriyet'in ilanı kabul edildi. Cumhuriyet'in ilanı "Yaşasın Cumhuriyet" sesleri ve alkışlarla karşılandı.

''YAŞASIN CUMHURİYET''
Böylece yeni devletin yönetim biçimi bütün açıklığı ile ismini almış oldu. Cumhuriyet'in ilanı ile "Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir" ilkesi de artık devlet yönetiminde en belirgin şekliyle yerini buldu.

Yapılan gizli oylamada 158 milletvekilinin tamamının oyunu alan Gazi Mustafa Kemal Paşa, TBMM tarafından yeni Türk devletinin ilk cumhurbaşkanı seçildi.

Hükümetin kurulma şekli yeniden düzenlendi. Buna göre, cumhurbaşkanı başbakanı atayacak, başbakan da bakanlarını seçip cumhurbaşkanının onayına sunacaktı. Bu uygulamayla, Meclis Hükümeti Sistemi yerine parlamenter rejime geçilmiş oldu.

1925 YILINDAN BU YANA "MİLLİ BAYRAM"
İlk hükümeti kurmakla İsmet İnönü görevlendirilirken, Fethi Okyar da TBMM Başkanlığı'na seçildi.

Türk halkı, 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim günü Cumhuriyet'in ilanını kutladı. 26 Ekim 1924'te yayımlanan kararname ile Cumhuriyet'in ilanının 101 pare top atışı ve düzenlenecek etkinliklerle kutlanmasına karar verildi.

Karar doğrultusunda 29 Ekim 1924'teki etkinlikler, kutlamaların başlangıcı oldu. 29 Ekim, 1925 yılından bu yana "Milli Bayram" olarak kutlanmaya başlandı.