Öksürük ve nefes darlığına dikkat! 

Önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık olan Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı, yani KOAH hakkında merak edilen tüm detaylar haberimizde. KOAH hastalığı nedir? KOAH hastalığının nedenleri, belirtileri ve tedavisi…

KOAH NEDİR?

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), amfizem, kronik bronşit ve refrakter (geri dönüşümsüz) astımı da içeren ilerleyici akciğer hastalıklarını tanımlamak için kullanılan bir şemsiye terimdir. Bu hastalık nefes darlığı ile karakterizedir.

Bu, çoğu zaman sigara dumanından kaynaklanan tahriş edici gazlara veya partiküllü maddelere uzun süre maruz kalmadan kaynaklanır. KOAH’lı kişiler kalp hastalığı, akciğer kanseri ve çeşitli başka durumlar geliştirme riski altındadırlar.

Amfizem ve kronik bronşit, KOAH’a katkıda bulunan en yaygın iki durumdur. Kronik bronşit, akciğerlerin hava keselerine (alveollerine) ve buradan hava taşıyan bronşiyal tüplerin kaplamasının iltihaplanmasıdır. Günlük öksürük ve mukus (balgam) üretimi ile karakterizedir.

Amfizem, sigara dumanı ve diğer tahriş edici gazlar ve partikül madde hasarına maruz kalmanın sonucu olarak akciğerlerin en küçük hava geçitlerinin (bronşiyoller) sonundaki alveollerin tahrip edildiği bir durumdur.

KOAH BELİRTİLERİ

KOAH belirtileri her kişi için farklı olabilir, ancak yaygın belirtiler şunlardır:

– Efor (yorulma) sonrası artan nefes darlığı
– Sık öksürük (mukuslu ve mukussuz)
– Hırıltı
– Göğüste sıkılık

Öksürük

KOAH hastalarının çoğunda ilk belirti öksürüktür; nefes darlığı ile birlikte olabilir. Sigara içenler, hafif başlayıp zamanla yaşamlarının bir parçası olan öksürüğü önemsemez ve sigara öksürüğü sanırlar. Sabahları ve kış aylarında yakınmalar daha sık ve şiddetlidir. Başlangıçta yakınmaların önemsenmemesi hastalığa erken tanı konmasını geciktirir.

Balgam çıkarma

Öksürükle birlikte balgam çıkarma sabahları daha fazladır. Balgam genelde sümüksü ve beyaz renklidir. Balgam miktarının artması, renginin sarı veya yeşil renge dönüşmesi solunum yollarında mikrobik bir iltihabın olduğunun göstergesidir.

Nefes darlığı

Nefes darlığı, özellikle hareket sırasında ortaya çıkar ve yıllar içinde yavaş yavaş artar. Nefes darlığı başlangıçta hızlı yürürken ya da merdiven/yokuş çıkarken ortaya çıkarken yıllar içinde giyinme, konuşma, hatta istirahat halinde bile hissedilir hale gelir. Hastalık zaman içinde ilerledikçe hafif alışveriş poşetini taşıma, hatta yıkanma gibi günlük aktiviteler bile yapılamaz hale gelebilir. Zaman içinde göğüs kafesi genişler ve bir fıçı şeklini alabilir. Nefes alındığında, kaburga aralıkları içeri doğru çekilir ve hasta nefesini dudaklarını büzerek vermeye çalışır.

KOAH HASTALIĞININ NEDENLERİ

KOAH gelişimi için tüm dünyada en yaygın görülen risk faktörü sigara dumanıdır. Sigara içenler, içmeyenlere göre, daha fazla solunumsal şikâyetlere, daha fazla solunum fonksiyon kaybına ve daha yüksek KOAH ölüm oranlarına sahiptirler. Diğer tip tütün kullanımı (pipo, nargile vb.) ve çevresel tütün dumanı da KOAH gelişimine katkı yapar.

KOAH gelişiminde genetik risk faktörlerinin rolü henüz çok iyi aydınlatılamamış olmasına rağmen, sağlıkta eşitsizlik, özellikle biyomas (odun, tezek, kök benzeri yakıt) kullanımına ikincil iç ortam hava kirliliği ve tozlu-dumanlı işyerlerinde çalışmanın en önemli çevresel risk faktörleri olduğu bilinmektedir. Son yıllarda önemi giderek vurgulanmaya başlayan fiziksel aktivitede azalma, hareketsizlik de artık bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir.

KOAH İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ

KOAH için risk faktörleri şunları içerir:

Tütün dumanına maruz kalma

KOAH için en önemli risk faktörü uzun süreli sigara içmektir. Pipo içenler, puro içenler ve sigara dumanına maruz kalan kişiler risk altında olabilirler. Astım, kronik inflamatuar hava yolu hastalığı ve sigara kullanımı kombinasyonu KOAH riskini daha da artırır.

İş ortamında kimyasal maddelere ve tozlara maruz kalma

İşyerindeki kimyasal buharlara ve tozlara uzun süre maruz kalmak akciğerlerinizi tahriş edebilir. Kömür ve metal işçilerinde, ulaşım sektöründe çalışanlarda, odun işçilerinde, kâğıt imalatında çalışanlarda ve çimento, tahıl ve tekstil işçilerinde KOAH görülme olasılığı daha fazladır. Bu iş alanlarında çalışanlar sigara da içiyorlarsa, hastalığın ortaya çıkma olasılığı çok yükselmektedir.

Yakıttan çıkan dumanlara maruz kalma

Gelişmekte olan ülkelerde, kötü havalandırılan evlerde yemek pişirmek kullanılan yakıtlardan çıkan dumanlara maruz kalan insanlarda, KOAH gelişme riski daha yüksektir.

Yaş

KOAH yıllar içinde yavaş yavaş gelişen bir hastalıktır. Bu nedenle çoğu insanda semptomlar 35-40 yaşlarında ortaya çıkar.

Genetik

Hastaların yaklaşık %1’inde KOAH, akciğerleri korumaya yardımcı olan alfa-1 antitripsin isimli bir enzimin vücutta genetik olarak yetersiz düzeyde olması sonucu gelişir. Bu kişilerde sigara kullanımı KOAH'ın ortaya çıkışını hızlandırır.

KOAH TEDAVİSİ

KOAH, tümüyle ortadan kaldırılamamakla birlikte, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tedavi semptomları hafifletebilir, komplikasyonları önleyebilir ve genellikle hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.

Sigaranın bırakılması KOAH tedavisinin en önemli adımıdır. KOAH'ın kontrolünde en önemli uygulamalar sigaranın bırakılması, ev içi-dış ortam hava kirliliğinin azaltılması ve mesleki tozlar ve kimyasallardan uzak durulmasıdır.

KOAH tedavisinde kullanılan ilaçlar

KOAH'ın tedavisinde çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlardan bazıları düzenli olarak, bazıları ise gerektiğinde kullanılır.

– Nefes açıcı ilaçlar
– İnhalasyon (nefes alma) yoluyla uygulanan kortikosteroidler
– Antibiyotikler
– Oksijen tedavisi

Nefes açıcı ilaçlar

– Bu grupta farklı yollarla (nefes yolu, ağızdan vb) uygulanan çeşitli ilaçlar yer almaktadır.

– Bu ilaçlar, solunum yollarını mümkün olduğunca açık tutmaya, genişletmeye yarar. Böylece nefes darlığı azalır.

– KOAH'da nefes sıkışması olduğunda nefes yoluyla uygulanan ve etkisi hızlı başlayan nefes açıcı ilaç almanız gerekebilir.

İnhalasyon (nefes alma) yoluyla uygulanan kortikosteroidler

– Bu ilaçlar, solunum yollarındaki mikrobik olmayan iltihabı azaltırlar.

– İlaçların nefes yoluyla alınması yan etkilerinin yok denecek kadar azaltılması ve doğrudan akciğerlere etki etmesi açısından özellikle tercih edilir.

– Solunum yoluyla verilen ilaçların etkili olması için doğru şekilde kullanılması gerekir. İlaçlar, hekimin önerdiği şekilde kullanılmalıdır. Tedaviye uyum, yani ilaçların her gün düzenli kullanılması da çok önemlidir.

– Hem nefes açıcı hem de inhalasyonla uygulanan kortikosteroidleri bir arada içeren kombine inhaler ilaçlar da bulunmaktadır.

Antibiyotikler

Solunum yolu enfeksiyonları KOAH belirtilerinin alevlenmesine yol açabilir. Antibiyotikler KOAH alevlenmelerinin tedavisine yardımcı olurlar.

Oksijen tedavisi

Orta-ileri derecede KOAH'ı olan hastaların kandaki oksijen düzeyleri düştüğünde oksijen tedavisi almaları gerekebilir.