Yeni küresel tehdit: Ölümcül mantar hastalığı 

Bilim insanları, ilaçlara dirençli ve enfekte ettiği kişilerde yüzde 78'e varan oranlarda ölüme neden olabilen süper mantar hastalığına karşı uyarıda bulundu. Candida auris adlı mantarın vakaları başta ABD olmak üzere pek çok ülkede artarken uzmanlar tespit edilmesi ve tedavi zor mantarın küresel bir salgına neden olabileceğinden endişe ediyor. Bu yazıda, "Candida auris nedir?" "Candida auris Türkiye'de görüldü mü?", "Candida auris ne kadar ölümcül?" ve "Candida auris'in belirtileri nelerdir?" sorularının cevaplarını ve daha fazlasını bulabilirsiniz.

ABD’li sağlık yetkilileri, ülkenin Mississippi eyaletinde ilk kez ilaca dirençli "süper" bir mantar keşfedildiğini açıkladı. Mississippi Üniversitesi Tıp Merkezi'nden (UMMC) yetkililere göre, pazartesi günü itibariyle yedi hasta Candida auris (C. auris) adlı mantar nedeniyle tedavi görmeye başladı. 

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), C. auris'in "ciddi bir küresel sağlık tehdidi oluşturan, gelişmekte olan bir mantar" olduğu konusunda uyardı. Oldukça bulaşıcı olan ve çok sayıda antifungal ilaca dirençli olan enfeksiyon, hâlihazırda kronik sağlık problemleri olan kişilerde ciddi hastalığa neden olabilir.

UMMC Bulaşıcı Hastalıklar Bölümü'nden Dr. Bhagyashri Navalkele konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Mississippi'de ilk kez yerel olarak edinilmiş bir vakamız oldu. Halkın bu mantarı gördüğümüzün farkında olması gerekiyor. ABD'de C. auris vakalarının çoğu, aynı şehir veya eyaletteki sağlık tesisleri içinde yayılmasından kaynaklanıyor” diye konuştu. Mississippi'deki mantarın bakım tesisinde ortaya çıktığı belirtildi. 

SESSİZ TAŞIYICILAR

Sağlık yetkilileri, vakaları sınıflandırırken,enfeksiyonlar ile henüz enfeksiyona neden olmayan mikroorganizmaların varlığını ifade eden "kolonizasyon" arasında ayrım yapmak zorunda olduklarını belirtti.

Dr. Navalkele, "Kolonizasyon, mantarın sessiz bir taşıyıcısı olabileceğiniz anlamına gelir ve daha sonra aktif bir enfeksiyon olabilir. Kolonize olarak tanımlanırsanız, sağlık ekibinizin bunu bildiğinden emin olmalısınız, böylece derhal izolasyon önlemlerine başlayabilir ve enfeksiyondan şüphelenildiğinde uygun tedaviyi başlatabilirler.

Diğer taraftan, Dr. Navalkele C. auris’un, mantar enfeksiyonlarına karşı kullanılan çoğu ilaca karşı dirençli olduğunu belirtti. 

Dr. Navalkele, ayrıca C. auris’un standart laboratuvar yöntemleriyle tanımlanmasını zor olduğuna ve belirli bir teknolojiye sahip olmayan laboratuvarlarda yanlış tanımlanabileceğine dikkat çekti.

Öte yandan, ABD genelinde, son on yılda C. auris vakalarının arttığı görülüyor. CDC verilerine göre 2013 ile 2016 arasında dört eyalette sadece 63 vaka bildirildi. Rakamlara göre 2022'de 22 eyalette 30 Eylül'e kadar bin 440 vaka tespit edildi.

CANDİDA AURİS NEDİR?

Candida auris, bilinen birçok yaygın antifungal ilaca karşı direnç gösteren gizemli ve tehlikeli bir mantar enfeksiyonudur.  Candida auris, kan dolaşımına girdiği zaman hayati tehlike yaratabilecek enfeksiyonlara neden olabilen bir mantardır. İlk olarak 2009 yılında Japonya'daki bir hastada tanımlandı. Son yıllarda, büyük ölçüde hastanelerde ve bakım evlerinde ortaya çıkmaya başladı.

CANDİDA AURİS NEDEN TEHLİKELİ?

C. auris genellikle bu tür enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan belli başlı antifungal ilaçlara direnç gösteriyor. CDC'den yapılan açıklamalara göre C. auris enfeksiyonlarının yüzde 90'ından fazlası antifungal bir ilaca karşı dirençliyken, yüzde 30'u iki veya daha fazla ilaca karşı direnç gösteriyor. Mikrop bir mekana yerleştikten sonra oradan tamamen yok edilmesi oldukça zor. Bazı hastaneler bu işlem için özel temizlik ekipmanları temin etmek ve hatta bazı durumlarda yer ve tavan döşemelerini sökmek zorunda kalıyor.

CANDİDA AURİS'iN BELİRTİLERİ NELER?

C. auris'e karşı, zayıf bağışıklık sistemi olan kişiler, yaşlılar, hastalar ve yenidoğanlar yüksek risk altında bulunuyor.  C. auris'in yaygın semptomları arasında, ateş, adele ağrısı ve halsizlik yer alıyor. Ancak, başka hastalıkların semptomlarıyla karıştırılabildiği için, süper mantarın varlığını test etmeden tespit etmek oldukça zor hale geliyor.

NE KADAR ÖLÜMCÜL?

2019 yılında BMC Infectious Diseases adlı bilimsek dergide yayımlanan çalışmaya göre  C. auris'İn enfekte ettiği topluluklardaki ölüm oranı yüzde 30 ile yüzde 78 arasında değişiyor.

CANDİDA AURİS TÜRKİYE'DE GÖRÜLDÜ MÜ?

CSC'nin haritasına göre süper mantar C. auris, ABD, Kanada, Rusya, Avustralya ve Yunanistan da dahil olmak üzere pek çok ülkede görüldü. Fakat hastalığın bakasına Türkiye'de henüz rastlanmadı.