"Elektrik ve doğalgaz zamları enflasyonu yükseltti" 

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından ekim ayına ilişkin Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı.

Raporda ekim ayında tüketici fiyatlarının yüzde 2,67 arttığı ve yıllık enflasyonun 0,72 puan yükselerek yüzde 25,24 olduğu belirtildi. Bu dönemde yıllık enflasyonun temel mal grubu dışındaki alt kalemlerde yükseliş gösterdiği ifade edilen raporda, "Enerji fiyatlarındaki artışta elektrik ve doğalgaz kalemleri öne çıkarken, gıda grubunda genel olarak taze meyve ve sebze dışındaki ürünlerde enflasyon yukarı yönlü bir seyir izlemiştir. Temel mal grubu enflasyonundaki yavaşlamada otomobillerdeki ÖTV matrah düzenlemesinin yanında mobilya fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak dayanıklı tüketim malları etkili olmuştur. Beyaz eşya ve diğer temel mallarda ise döviz kurunun gecikmeli etkilerinin güçlü bir şekilde sürdüğü izlenmiştir. Bu görünüm altında çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonu yükselmiş, ana eğilimindeki yüksek seviyeler korunmuştur." değerlendirmelerine yer verildi.

Ekimde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,66 ve 0,29 puan artarak yüzde 24,37 ve yüzde 24,34 olarak gerçekleştiği anımsatılan raporda, alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, enerji ve hizmet gruplarının katkılarında sırasıyla 0,37, 0,30 ve 0,16 puan artış gözlendiği ifade edildi.

Raporda, bu dönemde, temel mal ve alkol tütün gruplarının katkılarında önemli bir değişim olmazken, altın grubunun katkısının 0,15 puan azaldığı kaydedildi.

Raporda, mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminin yataya yakın seyrettiği belirtildi.

Bu görünümde, temel mal fiyatları ana eğilimindeki sınırlı düşüşe karşılık hizmet fiyatları eğiliminde görülen yükselişin etkili olduğu ifade edilen raporda, böylece, çekirdek enflasyon göstergelerinin ana eğiliminin yüksek seviyesini koruduğu vurgulandı.

Ekim ayında hizmet fiyatlarının yüzde 1,11 yükseldiği, grup yıllık enflasyonunun 0,79 puan artarak yüzde 14,76 olduğu hatırlatılan raporda, şu ifadelere yer verildi:

"Yıllık enflasyon haberleşme, diğer hizmetler ve lokanta-otel gruplarında artış gösterirken, ulaştırma hizmetlerinde gerilemiş, kira grubunda ise yatay seyretmiştir. Lokanta-otel grubunda yemek hizmetleri enflasyonu gıda fiyatlarına bağlı olarak artış kaydederken, konaklama hizmetleri enflasyonunda düşüş izlenmiştir. Bu dönemde, haberleşme hizmeti fiyatlarında gözlenen artışta cep telefonu görüşme ücretleri, diğer hizmetler grubu fiyatlarındaki yükselişte ise bakım-onarım ve sağlık hizmetleri belirleyici olmuştur. Ulaştırma hizmetleri fiyatları ise temelde hava yolu yolcu taşımacılığı kaynaklı olarak düşüş göstermiştir.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu ekim ayında 0,77 puanlık düşüşle yüzde 34,35'e gerilemiş, bu gelişmede dayanıklı mal grubu fiyatları etkili olmuştur. Aylık bazda yüzde 0,69 gerileyen dayanıklı mal grubunda ÖTV matrah düzenlemesinin etkisiyle yüzde 3,07 düşen otomobil fiyatları öne çıkarken mobilya fiyatları da sınırlı olmakla birlikte (yüzde 0,85) gerilemiştir.

Diğer taraftan beyaz eşya ve diğer temel mal fiyatları aylık bazda yüzde 5,5 civarında artarak döviz kurunun gecikmeli etkilerinin sürdüğüne işaret etmiştir. Aylık fiyat artışının genele yayıldığı diğer temel mallarda kişisel bakım ürünleri, konutun bakım-onarımına yönelik malzemeler ile temizlik malzemeleri öne çıkmıştır. Bu dönemde giyim grubunda yıllık enflasyon yukarı yönlü seyrini korumuştur. Özetle, ekim ayında temel mal grubu enflasyonu yıllık bazda yavaşlasa da bazı alt kalemlerde döviz kuru geçişkenliğinin güçlü bir şekilde devam ettiği gözlenmiştir."

Raporda, enerji fiyatlarının ekim ayında yüzde 3,70 arttığı, grup yıllık enflasyonunun 2,40 puan yükselişle yüzde 29,43 olarak gerçekleştiği anımsatıldı. Bu gelişmede elektrik ve doğal gaz fiyatlarındaki artışın belirleyici olduğu ve katı yakıt fiyatlarının da yüksek bir artış kaydettiği belirtilen raporda, elektrik ve doğal gazda son üç aydır gerçekleştirilen ardışık fiyat ayarlamaları sonucu bu kalemlerde yıllık enflasyon sırasıyla yüzde 44,95 ve yüzde 31,35 seviyelerine ulaştığı vurgulandı.

Eşel mobil uygulamasının devamının, enerji enflasyonunda daha olumsuz bir görünümü sınırladığı ifade edilen raporda, gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonunun ekim ayında 1,56 puan artarak yüzde 29,26 olduğu belirtildi.

Raporda, şu değerlendirmelere yer verildi:

"Bu dönemde taze meyve ve sebze dışındaki gıda ürünleri genelinde enflasyon yukarı yönlü bir seyir izlemiştir. İşlenmemiş gıda grubunda beyaz et, süt, kuruyemiş, yumurta, pirinç ve bakliyat fiyatlarındaki artışlar dikkati çekmiştir. İşlenmiş gıda grubu fiyatları ise bu dönemde ekmek-tahıllar, katı-sıvı yağlar, peynir ve süt ürünleri ile alkolsüz içeceklerde belirgin olmak üzere grup geneline yayılan artışlarla yüzde 3,54 oranında yükselmiştir.

Raporda, yurt içi üretici fiyatlarının ekim ayında yüzde 0,91 yükseldiği, yıllık enflasyonun ise 1,14 puan azalarak yüzde 45,01'e gerilediği belirtildi.

Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak alt gruplar genelinde gözlenen sert fiyat artışlarının bu dönemde yavaşladığı ifade edilen raporda, bu çerçevede, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğiliminde bir miktar zayıflama gözlendiği vurgulandı.

Raporda, ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyonun enerji ve dayanıksız tüketim dışındaki gruplarda bir miktar düşüş gösterdiği kaydedildi.

Bu dönemde, enerji üretici fiyatlarının yüzde 5,37 ile yüksek artış eğilimini sürdürdüğü ve bu grupta yıllık enflasyonun yüzde 81,61'e ulaştığı bildirilen raporda, "Ekim ayında ara malı fiyatları, kağıt, ahşap ve beton-çimento ürünlerindeki artışların demir-çelik, tekstil ürünleri ve kimyasal ürünlerde gözlenen düşüşlerle dengelenmesi sonucunda yatay seyretmiştir. Dayanıksız tüketim mallarında ise giyim eşyaları, gıda ve içecek fiyatlarındaki artışlar dikkati çekmiştir. Sonuç olarak, ekim ayında üretici fiyat artışları bir miktar hız kesmiş ancak üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları güçlü seyrini korumuştur." değerlendirmelerine yer verildi.