Türkiye, Rusya’dan 3 farklı kanaldan toplamda yıllık 30 milyar metreküp gaz alıyordu, bunun 6 milyar metreküpünün geldiği Batı Hattı’nın 25 yıllık kontratı bitti ve istenilen indirim alınamayınca anlaşma yenilenmedi. Türkiye’de bu kontrat iptaline rağmen gaz sıkıntısı olmayacak. Hatta ‘al ya da öde’ anlaşmalarından kaynaklanan zararının da önüne geçilmiş olacak.
Türkiye’nin doğalgazda ilk anlaşması olan 6 milyar metreküplük Batı Hattı kontratı, istenen fiyat indirimi gerçekleşmeyince yenilenmedi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Batı Hattı kontratının, istenilen indirim oranlarının oluşmaması nedeniyle sonlandırıldığını açıkladı. Yıldız, TBMM’de gazetecilerin doğalgaz zammına ilişkin sorularını yanıtlarken Batı Hattı ile ilgili de açıklamalarda bulundu.
Yıldız, Rusya’dan alınan ve Trakya’dan gelen “Batı Hattı” olarak isimlendirilen kontratın, önceki gün Botaş’ın yazdığı yazıyla “istenilen indirim oranlarının oluşmaması” nedeniyle sonlandırılması iradesinin ortaya konulduğunu açıkladı.
Yıldız, şöyle devam etti: “Çokça soruluyor; ’Rusya ile ilişkilerde sorun doğurur mu’ diye. Rusya bizim stratejik işbirliği yaptığımız son derece önemli, bir kaç kontrata dayanarak ilişkilerimizin bozulamayacağı kadar sağlam ve güçlü ilişkilerimizin olduğu bir ülkedir. O yüzden bu tür kontratların sonlandırılmış olması gaz girişinin sonlandırılmış olması anlamını taşımıyor.”
Gaz sıkıntısı olur mu?
Türkiye’nin Batı Hattı’ndan 6 milyar metreküplük gaz tedarikini kesmesi, Türkiye’nin yıllık tüketiminde herhangi bir aksamaya ve eksikliğe neden olmayacak.
Gaz alım anlaşmalarının miktarı ve Türkiye’nin yıllık gaz tüketiminin gelişimine bakıldığında 6 milyar metreküplük eksikliğin bir sıkıntı yaratmayacağı net olarak ortaya çıkıyor.
Türkiye, Rusya’dan 3 ayrı hatla yıllık 30 milyar metreküp gaz alıyordu. 6 milyar metreküplük kısmın alınmamasıyla birlikte alım miktarı 24 milyar metreküpe düşmüş olacak. Türkiye Rusya’nın dışında İran’dan 10 milyar metreküp, Azerbaycan’dan ise 6.6 milyar metreküp gaz alıyor. Ayrıca Nijerya ve Cezayir ile sıvılaştırılmış gaz tedarikini içeren toplamda 5.2 milyar metreküplük anlaşmalar var.
Yani şu an Türkiye’nin yıllık anlaşmaları toplamda 45.8 milyar metreküplük gaz tedarikine imkan veriyor. Oysa Türkiye’nin yıllık doğalgaz tüketimi henüz bu seviyelerde değil. 2008’e kadar yıllık tüketim belirli bir artış periyodu izledikten sonra ekonominin daralmasına paralel 2009’da düşmeye başladı. 2010 yılında gaz tüketimi 2009’dan da daha az oldu. 2011’in 8 aylık tüketimi bu yılın da 35-37 milyar metreküplük tüketim ile geçileceğini gösteriyor. Yani Türkiye’nin 6 milyar metreküplük eksiye rağmen gaz açığı bulunmuyor.
Türkiye özellikle ‘Al ya da öde’ anlaşmaları gereği kullanmadığı gazın parasını ödemek zorunda kalıyordu. Batı Hattı’nın durması, bu anlaşmalardan kaynaklı gaz miktarını da azaltacak.
Türkiye’nin Güney Akım kozu bulunuyor
Türkiye’nin gaz alımını kesmesi bir süredir bekleniyor ve bu durum Rus kamuoyunda da tartışılıyordu.
Rusya’nın Ulusal Enerji Güvenliği Fonu’nun Ba∫kanı Konstantin Simonov, “Avrupa’daki temaslar ve Türkiye’nin açıklaması ekonomik temellere dayanmıyor. Rusya’dan gelen gazın kesilmesi durumunda Avrupa’yı bekleyen ekonomik ve siyasi çıkmazın herkes farkında. Son gelişmeler, Gazprom’un politikalarına olan tepkiyi gösteriyor ve şirketten bu politikaya bir son vermesi isteniyor” dedi.
Kommersant gazetesi de Rusya’dan en fazla doğalgaz ihraç eden ülkeler sıralamasında Almanya’nın ardından ikinci sırada yer alan Türkiye’den gelen ‘kontratı yenilemeyebiliriz’ açıklamasını manşetine taşımış ve uzmanlara yorumlatmıştı.
Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı doğalgaz miktarını düşürebileceğini yazan gazete, Türkiye’nin Avrupa ülkelerine göre doğalgazı daha ucuza aldığını hatırlatmıştı. Haberde Türkiye’nin elinde Güney Akım doğalgaz boru hattı ve Akkuyu nükleer santrali gibi kozlar bulunduğu, sorunun ülke liderleri arasında çözülebileceği ifade edilmişti.
Kommersant radyosu ise, Türkiye’den gelen açıklamayı Rus uzmanların görüşlerine başvurarak işledi. Kapital Yatırım Grubu analisti Vitaliy Kryukov, Rusya’nın doğalgaz konusunda Türkiye’ye bağlılığının bulunduğunu söyledi. Güney Akım doğalgaz boru hattının inşası için Türkiye’den henüz onay gelmediğini belirten Kryukov, bu nedenle Rusya’nın büyük indirim yapması gerektiğini kaydediyor.
Gaz tüketimi son 2 yılda düştü
Yıllar Türkiye’nin gaz tüketimi
2001 16.3 milyar m3
2002 17.6 milyar m3
2003 21.2 milyar m3
2004 22.1 milyar m3
2005 27.0 milyar m3
2006 30.7 milyar m3
2007 36.4 milyar m3
2008 37.8 milyar m3
2009 33.6 milyar m3
2010 32.4 milyar m3
2011* 25.0 milyar m3
*Ağustos ayı itibarıyla
18
10
