Merkez Bankası'nın kripto para yasağının perde arkası 

16 Nisan Cuma günü Resmi Gazete’de yayınlanan Merkez Bankası’nın kripto para düzenlemesi, tartışmaları da beraberinde getirdi. Türkiye’de sayısı 3 milyonu bulduğu tahmin edilen kripto para yatırımcılarının kafasında soru işaretleri yaratan düzenleme, kripto para odaklı ürün geliştiren birçok fintek şirketini de vurdu. Hatta stratejisini tamamen kripto paraları ödeme aracı olarak kurgulayan bir fintek saatler içerisinde faaliyetini sonlandırma kararı aldığını açıkladı.

Dünya gazetesinin aktardığı kulis bilgilerine göre, söz konusu düzenlemenin çıkış noktası Turkcell’in Paycell ile kripto varlıklarla ödeme ürünü çıkarması oldu. 

Bu yılın şubat ayında Turkcell gibi dev bir kuruluşun Merkez Bankası’na danışmadan böyle bir ürün geliştirmesinin TCMB cephesinde bir rahatsızlık yarattığı öne sürülüyor. Hemen arkasından başka firmalar tarafından da benzer birçok ürün geliştirildiğine yönelik gelen haberler üzerine Merkez Bankası’nın kendi kontrolü dışında gelişen bu alana hem bir tepki hem de bir önlem olarak düzenlemeyi gündemine aldığı iddia ediliyor.

Öte yandan, iddiaya göre aslında Merkez Bankası’nın gündemine aldığı düzenleme taslağında, son dakikaya kadar bu düzenlemenin sadece ilk maddesi yer alıyordu.

Fakat Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Emrah Şener’in hazırladığı yönetmeliğe 2. maddenin son anda eklendiği öne sürülüyor. Hatta öyle ki, bu yönetmeliğin son halinden Merkez Bankası’nın diğer üst düzey yöneticilerinin bile haberdar olmadığı iddiaları var.

Yönetmeliği kendileri için sürpriz sayanlar sadece yatırımcılar, fintek şirketleri, kripto para borsaları ve bazı Merkez Bankası yöneticileri de değil. Bilgi verilmeyen ve onayı alınmayan kurumlar arasında öyle kurumların ismi sayılıyor ki…

Bilindiği gibi Hazine ve Maliye Bakanlığı, bir süredir kripto varlıklara ilişkin düzenleme hazırlığında. Bunun için de Bakanlık bünyesinde Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Şakir Ercan Gül başkanlığında bir koordinasyon birimi çalışmalar yapıyor. Biz bu birimin çalışmasını en son, geçtiğimiz günlerde kripto para borsalarından MASAK tarafından bilgi istenmesiyle duymuştuk.

Birkaç gün önce de Cumhurbaşkanı Ekonomi Başdanışmanı Cemil Ertem, kripto paralara yönelik yeni düzenlemelerin yolda olduğunu açıklayarak bu koordinasyon biriminin hazırlıklarını tam gaz yürüttüğünü ima etmişti.

Bu birim, TCMB, SPK, BDDK, Merkez Bankası gibi aslında bir çok düzenleyici kurumun ve hükümetin kripto paralarla politikalarını ve çalışmalarını koordine ediyor. Fakat bize gelen kulis bilgisine göre Merkez Bankası’nın son yayınladığı kripto para yönetmeliğinden bu birimin de haberi yoktu.

'BDDK’NIN GÜNDEMİNDE YASAK YOK'

Yapılan düzenleme her ne kadar sadece Merkez Bankası’nın düzenleme, denetim yetki alanında olan ödeme ve elektronik para kuruluşlarını ilgilendiriyor gibi görünse de aslında bu kuruluşların bu işlemleri gerçekleştirebilmesi için işlemlerin bir tarafında bankaların olması gerekiyor. 

"Benzer bir yasak bankalar açısından da gelir mi?" sorusu bu piyasaların tüm aktörlerinin en çok merak ettiği soru. Çünkü böyle bir yasak aslında fiilen Türkiye’de kripto para yatırımlarının yasaklanması anlamına geliyor. Fakat kulislerden bize gelen bilgi BDDK’nın gündeminde böyle bir düzenleme olmadığı yönünde.

Merkez Bankası’nın düzenlemesinin yaratabileceği sorunlar arasında ise en başta bankalar ve ödeme sistemleri üzerine çalışan fintekler arasında bankalar lehine bir eşitsizlik yaratma olasılığı sayılıyor. Aslında doğrudan Merkez Bankası denetimine tabi olan ödeme kuruluşları gibi fintek şirketlerinin düzenlemeyle önünün kesildiği de eleştiri noktalarından biri. Ki fintek yatırımları aslında ekonomi yönetiminin Türkiye’nin geleceği ve global rekabet gücü açısından en güvendiği alanlardan biri.

Yine yönetmelikle bir haksız rekabet alanı oluşabileceği eleştirisi kripto para borsaları açısından dillendiriliyor. Bilindiği gibi yerli-yabancı her kripto para borsası para transferi açısından farklı yöntemlerle entegre oluyor. Bunlardan bazıları sadece bankalarla çalışırken bazıları yıllardır ödeme kuruluşları ile ciddi para transferi hacmine sahip. Bazıları ise hibrit modellerle hem banka hem de ödeme kuruluşu ile para transferine izin veriyor. Yönetmeliğin özellikle ödeme kuruluşu ile çalışan kripto para borsaları açısından rekabet bozucu bir etki yaratabileceğinin altı çiziliyor.

'EKONOMİ YÖNETİMİ RAHATSIZ' İDDİASI

Bu ani yönetmeliğin ekonomi yönetimi tarafında rahatsızlığa neden olduğu da gelen bilgiler arasında. Sebep ise mevcut durumun aksine yönetmeliğin ekonomi yönetiminde dağınıklık ve düzenlenen piyasanın aktörleri arasında 'Dünya ekonomisindeki yeni trendlerin anlaşılmadığı' algısı yaratması.

Rahatsızlığın temel sebebi ise henüz global standartları oluşmamış bir piyasaya yönelik kısıtlama kararı almanın sakıncalı sonuçları olabileceği yönünde.