Tüketimde Sert Fren Bütçeyi Zora Soktu 

Dahilde alınan KDV yüzde 5.5 düşerken, ithalden alınan KDV’deki düşüş yüzde 30.2’ye ulaştı. -Geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8.8 azalarak 8.5 milyar liraya gerileyen toplam dolaylı vergi geliri, yılın tümü için öngörülen tutarın yüzde 6.5’i düzeyinde kaldı.

Küresel krize bağlı olarak yurttaşların tüketimde frene basması, uzun yıllar bütçenin başlıca finans kaynağı olan "dolaylı vergi" gelirlerinde hızlı düşüşlere yol açtı. Bütçe açığının geçen yıla göre beş kat arttığı Ocak ayında, devletin en büyük gelir kaynağı olan dolaylı vergilerdeki düşüş, yılın tümü için öngörülen hedefin tutturulmasını ve bütçe harcamalarının finanse edilmesini zora soktu.
Özellikle dayanıklı tüketim, akaryakıt ve otomotiv ürünlerinden alınan özel tüketim vergisi (ÖTV) ile ithalden alınan katma değer vergisindeki (KDV) sert düşüşler, bu alanlarda ciddi bir talep daralması yaşandığını gözler önüne serdi.
ANKA’nın Maliye Bakanlığı verilerinden yaptığı belirlemeye göre Ocak ayında dolaylı vergi kalemlerinde toplam tahsilat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8.8 azalarak 8 milyar 552.1 milyon liraya geriledi. 2008’in Ocak ayında dolaylı vergi tahsilatı 9 milyar 374.4 milyon lira olarak gerçekleşmişti. Geçen yıl Ocak ayında dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içinde yüzde 66.2 olan payı, bu yıl aynı ayda yüzde 61.2’ye indi. Bu yılın tümünde 131 milyar 806.7 milyon lira olarak hedeflenen dolaylı vergilerde Ocak ayındaki gerçekleşme oranı yüzde 6.5 düzeyinde kaldı. Geçen yılın tümünde toplanan dolaylı vergi gelirinin yüzde 9’a yakın bölümü Ocak ayında elde edilmişti.

-DAYANIKLI TÜKETİM VE OTOMOBİL SATIŞLARINDA CİDDİ DARALMA-

Ocak ayında dolaylı vergi kalemlerinden ÖTV’de toplam tahsilat yüzde 5.3 düşüşle 3 milyar 175.4 milyon liraya geriledi. Petrol ürünleri ve doğal gaz satışlarından sağlanan ÖTV geliri yüzde 11.4 düşüşle 1 milyar 765.3 milyon liraya indi. Bu kapsamda en hızlı düşüş motorlu taşıt satışlarından elde edilen ÖTV gelirinde yaşandı. Taşıtların satış fiyatı içinde tahsil edilerek Maliye’ye aktarılan ÖTV tutarı yüzde 37.9 düşüşle 178.3 milyon liraya geriledi. Dayanıklı tüketim ve diğer mallardan elde edilen ÖTV yüzde 34 düşüşle 47.6 milyar lira oldu. Alkollü içkilerin ÖTV geliri yüzde 6.7 azalarak 173.4 milyon liraya geriledi. Buna karşılık tütün mamullerinden sağlanan ÖTV yüzde 24.3 artışla 997.5 milyon, kolalı gazozlardan elde edilen de yüzde 11.9 artışla 13.4 milyon lira oldu.

-DARALAN İTHALATLA KDV GELİRİNDE DE SERT DÜŞÜŞ YAŞANDI-

Ocak ayında yurt içi satışlardan tahsil edilen KDV’de toplam gelir geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5.5 azalarak 1 miyar 944.1 milyon liraya geriledi.
İthalden alınan KDV tahsilatında ise çok yüksek boyutlarda bir düşüş görüldü. İthal ürünlerden sağlanan KDV’de toplam gelir yüzde 30.2 düşüşle 1 milyar 487.1 milyon liraya indi. Gümrük vergisi ve diğer vergilerle birlikte dış ticaretten elde edilen toplam gelir yüzde 29.1 düşüşle 1 milyar 654.4 milyon lira oldu.

-ŞANS OYUNLARI HIZ KESTİ, HARÇLAR BİLE GERİLEDİ-

Ocak ayında şans oyunları ile cep telefonu konuşma bedelleri üzerinden alınan vergiler düşük artışlar gösterirken, yurttaşların resmi dairelerdeki işlemleri dolayısıyla zorunlu olarak ödedikleri harçlardaki tahsilatın bile düştüğü gözlendi. Şans oyunları vergisinde tahsilat yüzde 7.4 artışla 46.4 milyon, özel iletişim vergisi de yüzde 5 artışla 426.1 milyon lira olurken, harçlardan sağlanan toplam gelir yüzde 7.7 azalarak 457.6 milyon liraya geriledi. Buna karşılık banka ve sigorta muameleleri vergisi tahsilatı yüzde 30.1 artarak 461.4 milyon, resmi belgeler üzerinden alınan damga vergisinde toplam tahsilat da yüzde 16.3 artışla 386.4 milyon lira oldu.

-GELİR VE KURUMLAR VERGİSİNDE ARTIŞ-

Tüketimden alınan dolaylı vergilerin gerilediği Ocak ayında, gelir, kurumlar ve mülkiyet vergilerinde ise artış yaşandı. Doğrudan vergi niteliğindeki bu kalemlerden gelir vergisinde tahsilat yüzde 10.8 artışla 4 milyar 142.4 milyon, kurumlar vergisi tahsilatı yüzde 15 artışla 133.2 milyon, büyük bölümü motorlu taşıt vergisi olmak üzere mülkiyet üzerinden alınan vergilerdeki toplam tahsilat da yüzde 6 artışla 984.3 milyon liraya yükseldi.
Geçen yılın Ocak ayında doğrudan vergilerin toplam pastada yüzde 33.8 olan payı, bu yıl aynı ayda 38.1’e yükseldi.


/**
Vergi gelirleri (Milyon TL) Değ.

     2009 2008 (%)
DOĞRUDAN VERGİLER 5.260,0 4.781,6 10,0
Gelir Vergisi 4.142,4 3.737,1 10,8
Kurumlar Vergisi 133,2 115,8 15,0
Mülkiyet Üz.Al. Verg. 984,3 928,7 6,0

    Veraset ve İnt. Verg. 6,2 5,7 8,0

    MTV 978,2 923,0 6,0
DOLAYLI VERGİLER 8.552,1 9.374,4 -8,8
Dahilde Alınan KDV 1.944,4 2.056,9 -5,5
Özel Tüketim Vergisi 3.175,4 3.352,2 -5,3
Petrol ve Doğal gaz 1.765,3 1.993,2 -11,4
Motorlu Taşıtlar 178,3 286,9 -37,9
Alkollü İçkiler 173,4 185,9 -6,7
Tütün Mamulleri 997,5 802,2 24,3
Kolalı Gazozlar 13,4 11,9 11,9
Day. Tük. ve Diğ. mallar 47,6 72,1 -34,0
Banka ve Sig.Muam.Verg. 461,4 354,6 30,1
Şans Oyunları Vergisi 46,4 43,2 7,4
Özel İletişim Vergisi 426,1 406,0 5,0
Dış Ticaretten Al.Verg. 1.654,4 2.333,7 -29,1
Gümrük Vergileri 164,8 200,2 -17,7
İthalde Alınan KDV 1.487,1 2.129,9 -30,2
Diğer 2,5 3,6 -29,3
Damga Vergisi 386,4 332,2 16,3
Harçlar 457,6 495,7 -7,7
DİĞER VERGİLER 12,9 2,9 341,2
TOPLAM VERGİ GELİRİ 13.825,0 14.158,9 -2,4
Dolaylı vergi yükü 61,9 66,2