Petrol Fiyatları Nereye Gidiyor? Varil Fiyatı 150 Dolara Yaklaştı

BBC Turkish - Bir yıl önce ham petrolün varil başına fiyatı 150 dolara yaklaştı. O sırada bir çok petrol üreticisi bile bunun fazlasıyla yüksek bir fiyat olduğunu düşünüyordu.

Ne var ki bazı gözlemciler fiyatın çok yakında varil başına 200 dolara ulaşacağını tahmin ediyorlardı. Bu durum petrol üreticiler üzerindeki uluslararası baskıyı iyice artırdı.

Ama, petrol üreticisi ülkeler kotalarının tamamına yakınını zaten üretiyordu ve bu nedenle yapabilekleri şeyler çok sınırlıydı.

Haziran ayında, Cidde’de dünyanın en büyük petrol üreticisi Suudi Arabistan’ın Kralı Abdullah’ın ev sahipliğinde bir uluslararası konferans toplandı.

Aslında Suudi Arabistan kralının yüksek fiyatlardan şikayeti olamazdı. Ama zaten kapıda bekleyen küresel ekonomik daralma nedeniyle enerji talebi dolayısıyla da fiyatlar başaşağı gitmeye başlamıştı. O günden bu yana petrol fiyatları bir ara 40 dolara kadar düştü. Şu anda ise 70 dolar civarında seyrediyor.

Petrolün etkisi

Petrol fiyatları onlarca yıldır aslında resesyona girişte önemli etkenlerden biri, zaman zaman da en önemlisi oldu.

Bu resesyon için de aynı şeyi söyleyebilir miyiz?

Petrol fiyatları yükseldiğinde bu hem üretim maliyetini ve diğer fiyatları artırdı, hem de türeticinin elindeki parayı azaltarak, tüketimi etkiledi.

Dolayısıyla yüksek petrol fiyatlarının bu resesyonda etkili olduğunu ya da en azından onu hızlandırdığını söyleyebiliriz.

Fiyat oynamaları

Petrolün fiyatındaki son kısmı çıkış bir kaç gelişmenin yansıması aslında.

Son veriler ekonominin bir miktar istikrar kazandığına, ya da en azından başaşağı gidiş hızının düştüğüne işaret ediyor. Bundan da petrole talebin yakında yeniden artabileceği sonucu çıkarılabilir.

Merkez Bankalarının izlediği piyasaya para pompalama politikaları ile büyük miktarlarda devlet borçlanması yakın gelecekte bir yüksek enflasyon sorunu yaşanabileceği kaygılarını artırdı.

Dolayısıyla yatırımcılar, petrol ve diğer önemli maddeleri şimdiden satın alarak kendilerini fiyat artışlarından koruma yoluna gidiyor.

Petrol ihraç eden ülkeler örgütü OPEC, yakınlarda üretimi düşürdü ve üye ülkeler daha önceki uygulamalardan farklı olarak bu kez kotalardaki indirimlere genellikle uydular.

Üye ülkeler genellikle kazançlarını biraz daha artırabilmek için kendilerine verilen kotaların üzerinde üretme yoluna gidebiliyor.

OPEC’in bu kez kotalara görece daha sıkı uyum göstermesi, muhtemelen fiyatların aniden düşmesi karşısında duydukları korkuyla açıklanabilir.

Global Energy Studie adlı düşünde kuruluşu uzmanlarından Julian Lee "Azıcık korkunun nelere kadir olduğunu bilemezsiniz" diyor.

Sebep

Fiyatlardaki ani çalkantıların, piyasalardaki spekülasyonlardan kaynaklanıyor olduğu da bir başka görüş.

OPEC’in de daima dile getirdiği bir şikayet bu. Petrol fiyatlarındaki yükselişin üzerlerinde yarattığı baskıyı hafifletmek için, "kabahat bizde değil, spekülatörlerde" diyor olabilirler.

Ama bu konuda şikayeti olan sadece OPEC değil. Bazı gözlemciler de bu tez üzerinde duruyor. ve petrol piyasasında spekülasyon yapıldığı da bilinen bir gerçek. Fakat, bu kadar büyük fiyat oynamalarının ardında hakikaten bu spekulüsyonlar olabilir mi? Görüşler burada ayrılıyor.

Nereye?

OPEC Genel Sekreteri Abdullah Salim el Bedri yakınlarda bir açıklama yaparak, varil başına 70 doların ekonomiye zararlı bir fiyat düzeyi olmadığını, ama aynı zamanda OPEC üyelerine de makul bir gelir sağladığını söyledi.

Fakat gözlemciler, bazı üretici ülkelerin, kamu harcamalarını istedikleri düzeyde tutabilmek için, petrol fiyatlarının biraz daha yüksek, örneğin varil başına 80 dolar olmasını istediklerine işaret ediyorlar.

Ayrıca düşük fiyatların yeni petrol sahalarında arama ve çıkarma çalışması yapmak isteyen şirketler için yeterince cazip olup olmadığı da bir başka tartışma konusu.

Petrol fiyatları hakkında tahmin yürütmek tehlikeli bir iş.

Fakat petrol fiyatlarının nereye gideceği konusundaki önemli belirleyicilerden birinin küresel ekonominin içinde bulunduğu durumdan ne zaman ve ne hızla çıkacağı olduğunu söylemek hatalı olmaz. Bir başka önemli faktör ise OPEC’in atacağı adımların yönü olacak kuşkusuz.

(Andrew Walker
BBC ekonomi muhabiri)