Türkiye'de nüfusun yüzde 3'ü istifçilik hastası! 

Halk arasında istifçilik olarak bilinen Kompulsif Biriktirme Hastalığı (Dispozofobi)'in kişiye ve yakın çevresine zarar verdiğini söyleyen Uzman Klinik Psikolog Dila Özçelik, "İstifçilik hastalığı Türkiye'de nüfusun yüzde 3'ünde, dünya genelinde ise yüzde 6'sı oranında görülüyor. dedi.

Kompulsif Biriktirme Hastalığı (Dispozofobi) halk arasında  istifçilik olarak bilinen hastalık kişinin değerli olsun veya olmasın eşya, atık, ambalaj vb. maddeleri atamama durumu olarak tanımlanıyor. Altınbaş Üniversitesi Çocuk Gelişim Programı Başkanı Uzman Klinik Psikolog Dila Özçelik, istifçiliğin sebepleri ve tedavi yolları hakkında bilgi verdi. Özçelik, "Bireylerin özellikle sosyal yaşantısına önemli ölçüde etki eden istifçilik, aynı zamanda hem kişiye hem de yakın çevresine duygusal, fiziksel ve maddi anlamda zararlar veriyor. Hastanın ‘istifçi’ olarak değerlendirilmesi için yararlı ya da yararsız tüm eşyaların elde tutulması ve atılmaması için kişide yoğun bir dürtüsel durum meydana geliyor" diye konuştu.  

İstifçilik probleminin görülme sıklığının Türkiye'de ve dünyada küçümsenmeyecek bir oranda olduğuna dikkat çeken Özçelik, "Türkiye’de nüfusun yüzde 3’ünde rastlanan istifçilik problemi dünya genelinde yüzde 6 olarak seyrediyor. Bununla birlikte kişilerin istifçilik durumunu mümkün olduğunca gizledikleri için verilen bu rakamların gerçek değerlerin altında kaldığı da düşünülüyor" dedi.

"TERK EDİLME KORKUSU HASTALIĞIN SEBEBİ OLABİLİR"

İstifçiliğin sebeplerini ve hastalığın altında yatan önemli etkenleri sıralayan Uzman Klinik Psikolog Dila Özçelik, istifçiliğin temelinde genetik faktörlerin yattığına değinerek, "Travmalar, erken çocukluk dönemlerinde maruz kalınan aile tutumları, ayrılık anksiyetesi olarak da bilinen terk edilme korkusu gibi sebepler hastalığın sebebi olarak görülebiliyor" dedi.

"İstifçilik probleminin yarattığı belirtilerin arttığı dönemlerin hemen öncesinde genellikle kişilerin stresli veya travmatik bir durum yaşadığı görülebiliyor" diyen Özçelik, sözlerine şöyle devam etti:

"Bu durum da bize, aslında istifçilik durumunda kişinin yaşantısal faktörlerinin ne denli önemli olduğunu gösteriyor. Travmaya maruz kalan kişilerin gerçek stres faktörleriyle yüzleşmemek ya da bunların bir şekilde üzerini kapamak için istifçiliği bir baş etme yöntemi olarak geliştirdikleri görülüyor. Aynı zamanda, günümüzde yapılan araştırmalar gösteriyor ki, istiflemenin hafıza ve dikkate dayalı problemlerle, kategorilendirme ve karar verme zorlukları ile de ilişkisi var. Bu noktada kişilerin ellerinde tuttukları eşyalarla bağ kurarak, güvenli ortam ihtiyaçlarını karşıladıkları ve kişisel olarak yaşadıkları olayları hatırlamalarını sağlayacak bağlantılar kurdukları düşünülüyor."

"TEDAVİ İÇİN KİŞİ PROBLEMİNİ KABUL ETMELİ"

İstifleme hastalığının tedavisi hakkında konuşan Özçelik, "Her türlü psikolojik rahatsızlığın tedavisinde olduğu gibi istifçilikte de ilk olarak gerekli olan, kişinin problemini kabul edecek iç görüye sahip olması ve tedavi olmayı istemesidir. Ancak istifleme problemi olan kişilerin yarıdan fazlasında durumlarından rahatsız olmama hali görülür. Bu sebeple tedaviye uyumları düşüktür. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalarla birlikte, kanıta dayalı terapilerden biri olarak kabul edilen bilişsel davranışçı terapi ile birlikte bireylerin istifleme davranışının tedavisinde önemli adımlar atıldı. Bu noktada bilişsel davranışçı terapi uygulayan uzmanlar, istifleme davranışının altında yatan nedenleri araştırarak öncelikle bu sebepleri ortadan kaldırmaya ve bununla birlikte karar alma becerilerini güçlendirmeye odaklı çalışıyorlar" dedi.

"Psikoterapi kapsamında amaç, istifleyen kişinin istiflediği eşyalardan önemli ölçüde kurtulmasını sağlamak ve belli bir miktar eşya ile yaşam becerilerini sürdürebilmesini sağlamak" diye konuşan Özçelik, "Özellikle son yıllarda gelişen nörobilimsel çalışmalarla birlikte, istifleme problemi yaşayan kişilerin beyninde sağlıklı kişilere oranla farklı nöral aktiviteler görüldüğü tespit edildi. Yapılan çalışmalar sayesinde elde edilen bulgular istifçiliğin tedavisi için de çarpıcı etkiler taşıyor. Güncel çalışmalara göre, istifçilik problemi yaşayan kişilerin beyinlerinin karar verme, dikkat ve duygusal regülasyonla alakalı bölgelerinde işlevsel bozukluklar görüldüğü saptandı" ifadelerini kullandı.

" HİJYENE DAYALI VE FİZİKSEL RAHATSIZLIK YAŞANABİLİR"

Dila Özçelik, hastalığın hijyen açısından önemli ve riskli fizyolojik hastalıklara da yol açabildiğini dile getirdi.

Özçelik, "Eşyalarına bağlanarak yaşam alanlarını bu eşyalarla dolduran istifçilerin hareket kabiliyeti git gide kaybolur. Temelde fiziki açıdan ciddi biçimde etkilenen yaşam alanı, aynı zamanda hijyenik açıdan da etkilenmeye başlar. Yaşam ortamı içerisinde istiflenen eşyalar tozlanmaya ve küflenmeye yüz tutar. Bu sebeple ev içi böcek ve fare istilası kaçınılmaz olur. Bu durum ise kişinin çok sayıda hijyene dayalı fiziksel rahatsızlık yaşamasına sebep olabilir" diye konuştu.

"PROBLEMİ YAŞAYAN KİŞİYE SEVGİ VE ŞEFKAT GÖSTERMEK GEREKİYOR"

İstifçi kişilerin yakınlarına nasıl davranmaları gerektiği konusunda tavsiyelerde bulunan Uzman Klinik Psikolog Dila Özçelik, sözlerine şöyle devam etti:

"İstifleme davranışı gösteren kişi yakın çevresiyle problemler yaşamaya başlar. Arada oluşan en net sıkıntılardan biri istiflemenin ev ya da iş ortamını paylaşan kişiler için yaşam alanlarını olabildiğince kısıtlaması ve hijyenik açıdan etkilemesidir.Bu noktada istifçi kişinin yakın çevresindekilerin tutumları problemin gidişatı açısından büyük önem taşır. İlk etapta yakın çevrede bulunan kişilerin istiflemenin bir psikolojik problem olduğunu kabul etmesi ve doğasını anlamaya çalışmaları gerekiyor. Bununla birlikte yakındaki kişilerin duruma karşı olan duygularını yönetme becerisini edinmeleri de önemli.  İstifleme durumunun temelinde duygusal problemlerin olduğunu kabul edersek, özellikle ailenin problemi yaşayan kişiye sevgi ve şefkat göstermesi gereklidir. Burada en önemli faktörlerden biri ise istifçiyi değişmeye zorlamamak ve durumun düzelmesi için kişiye yeterli zamanı tanıyarak destek olmaktır."