500 Devin Hem Borcu Hem de Parası Arttı 

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) hazırladığı ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’na göre, 2010 yılında 2008’de baş gösteren küresel krizin olumsuz etkilerini olumluya çeviren Türkiye’nin dev şirketleri, kaynak sıkıntısı ve yüksek borçlanmaya rağmen üretimden satışlar, kârlılık, ihracat ve istihdamda 2009 rakamlarını aşan performans gösterdi.

İlk 500 şirketin toplam borcu 2010’da yüzde 20,5 arttı. Borçlanma oranı ise yüzde 50,9’dan yüzde 54,4’e çıktı. Buna karşın İlk 500 şirketin borçlarını ödeme gücünü gösteren cari oran ise yüzde 158,2’den yüzde 162,1’e yükseldi.

‘Kısa vadede kriz olmaz’
Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması sonuçları, İSO’da düzenlenen basın toplantısıyla açıklandı. Buna göre İlk 500’ün lideri 2005 yılından beri olduğu gibi yine TÜPRAŞ oldu. Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu olan TÜPRAŞ’ın 2010’da satış vergileri hariç net üretimden satışları yüzde 30 artarak 20 milyar 819 milyon 67 bin 10 liraya ulaştı. Araştırma sonuçlarını basın mensuplarıyla paylaşan İSO Başkanı Tanıl Küçük, ekonomideki kırılganlıklara işaret ettikleri için İSO olarak zaman zaman ‘karamsar’ olmakla itham edildiklerini hatırlatarak, “Biz krizde pembe gözlük takmadık, şimdi de kara gözlük takmıyoruz. Kısa vadede bir kriz beklentisi içinde olmamak lazım.
Ama yüksek cari açık oranımız göz önüne alındığında tedbirli olmakta fayda var” dedi.

Şirketlerin kaynak yapısındaki borçlanma oranlarının ABD’de yüzde 50’lerde, AB’de yüzde 70-80’lerdeyken Türkiye’de bu oranın yüzde 120 olduğuna dikkat çeken Tanıl Küçük, “Kuruluşlarımızın bu kadar çok borçlanma gereği duymasının ana nedeni kaynak yaratmakta yaşanan sıkıntıdır” diye konuştu.

Kıdem tazminatı fonu
Türkiye’nin cari açığa karşı önlem almak konusunda yeterince hızlı ve duyarlı davranamadığına işaret eden Küçük, “Daha önceden tedbir almayı başarsaydık, bugün Avrupa’daki olumsuzluklar karşısında daha az tedirgin olacaktık” yorumunu yaptı. Küçük, hükümetin Kıdem Tazminat Fonu çalışmalarına destek verdiklerini söyledi.

İSO 500’ün lideri yine
Özelleştirildiği 2005’ten beri İSO 500’ün zirvesini kimseye kaptırmayan TÜPRAŞ, 2010’da üretimden satışlarını % 30 arttırmayı başardı.
İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) hazırladığı ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’na göre, bu yıl da TÜPRAŞ liderlik koltuğunu kimseye bırakmadı. 2010’da üretimden satışlarını yüzde 30 arttırarak 20 milyar 819 milyon 67 bin 10 liraya çıkaran TÜPRAŞ’ın toplam üretimden satışlar içerisindeki payı yüzde 7,4’ten yüzde 8,2’ye yükseldi. TÜPRAŞ’ı 9 milyar 740 milyon 496 bin 745 lira ile Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) ve 6 milyar 4 milyon 819 bin 331 lira ile Ford Otomotiv izledi.
Geçen yılki koltuğunu Ford’a kaptıran Oyak Renault 2010’da 4. sıraya otururken, TOFAŞ ise geçen yıl olduğu gibi beşinci sırada yer aldı. 2010 yılında önceki yıla göre bir sıra gerileyen Arçelik altıncı sırada bulunurken, yedinci sırada Aygaz, sekizinci sırada ERDEMİR, dokuzuncu sırada İÇDAŞ Çelik, onuncu sırada ise İSDEMİR yer aldı.
5 Koç şirketi ilk 10’da
78 firma ilk 500’e ilk kez giriş yaparken, 21 firma isminin açıklanmasını istemedi. Koç Holding, İlk 10’a TÜPRAŞ, Ford, Tofaş, Arçelik ve Aygaz olmak üzere 5 şirketini sokmayı başardı. 2010 yılında yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı ise 153’ten 148’e geriledi. İlk 500’e İSO üyesi 197 şirket girerken, bu şirketlerin İSO 500 içinde üretimden satışlardaki payları yüzde 45,1 oldu. İlk 500’de ilk 50 sanayi kuruluşunun üretimden satışlar içerisindeki payı 2009’da yüzde 48,5 iken 2010 yılında yüzde 49,8’e yükseldi. 2010 yılında ilk 50 kuruluşun dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payı yüzde 55,3 olarak gerçekleşirken dönem kâr ve zarar toplamı 2009 yılına göre 14,2 puan artış gösterdi. İSO 500 kapsamında 2010 yılında kamu kuruluşlarının sayısı 12’ye geriledi. Geçen yıl üretimden satışlarda kamu kuruluşlarının payı yüzde 7,7 olarak gerçekleşirken, 12 kamu kuruluşunun dönem kârı 2009 yılına göre yüzde 150,7 oranında artış gösterdi.

Kâr şampiyonu EÜAŞ
2010’da ödenen faizler ve finansman giderlerindeki düşüş, İSO 500’ün kârlılığına olumlu yansıdı. 2010’da en fazla kâr eden sanayi kuruluşu ise 4 milyar 850 milyon 920 bin 203 lira ile kârını geçen yıla göre 3,5 kat artıran EÜAŞ oldu. En fazla kâr eden ilk 10 kuruluş içinde 4 kamu kuruluşu yer aldı. 2010’da kâr eden şirket sayısı 412’den 434’e çıkarken, zarar eden şirket sayısı ise 88’den 66’ya geriledi. Ancak kâr eden şirket sayısı artmış gözükse de kriz öncesi yakanalamadı.

İhracatta artış yüzde 16,3 oldu
İSO 500 şirketleri, Avrupa’daki talep daralmasına rağmen 2010’da ihracat artışında Türkiye ortalamasını geçti. 2010 yılında Türkiye ihracatında dolar olarak yüzde 11,5’lik artış yaşanmasına karşılık İSO 500 ihracatındaki artış yüzde 16,3 oldu. En fazla ihracat yapan şirket 3 milyar 236 milyon 949 bin dolar ile OYAK Renault olurken, ikinci sırada 2 milyar 849 milyon 93 bin dolar ile TÜPRAŞ, üçüncü sırada ise 2 milyar 643 milyon 720 bin dolar ile Ford Otomotiv yer aldı.

Özelde istihdam %9,8 arttı
İSO 500’de yer alan firmalar toplamda 550 bin 939 kişi çalıştırırken, Arçelik 14 bin 48 çalışanla istihdamda birinci sırada yer aldı. Arçelik’i 13 bin 543 çalışan ile Türkiye Şeker Fabrikaları, 12 bin 603 çalışan ile Türkiye Taşkömürü Kurumu izledi. 2010’da İSO 500 genelinde çalışan sayısı bir önceki yıla göre yüzde 6,7 artış sağladı. Bu dönemde özel kuruluşlarda çalışan sayısı yüzde 9,8 artarken, kamu kuruluşlarında yüzde 10,7 azaldı. 2010’da Türkiye sanayi sektörü istihdamı ise yüzde 10,2 oranında büyüyerek 417 bin kişi arttı.

RADİKAL