Dünyada 2021 yılının zam şampiyonları! 

Dünya ekonomisi 2021’i yüksek enflasyon, gıda sorunları, enerji krizleri ve tedarik zinciri sorunlarıyla geride bıraktı. Tüm bu sorunlar nedeniyle kahve, petrol, yulaf, lityum gibi pek çok emtianın fiyatında büyük artışlar gerçekleşti.

Pandeminin başlangıç yılı olan 2020, petrol fiyatlarının da ciddi gerileme yaşadığı bir yıl olmuştu. Küresel ekonominin 2021’de kademeli olarak yeniden açılmasıyla birlikte, petrol talebi yükseldi ve buna bağlı olarak fiyatlar da arttı. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) üretimi yavaş artırması, küresel stoklarda azalmaya fiyat artışının hızlanmasına neden oldu. Brent ham petrolünün varilinin 2021 yılındaki zirvesi 87 dolar olurken bu aynı zamanda üç yılın en yüksek seviyesi oldu.

DOĞALGAZ UÇTU

Ancak petrol fiyatlarındaki yüzde 45’lik yıllık artış diğer enerji kaynaklarına kıyasla sönük kaldı. Doğal gaz ve kömür, Çin ve Hindistan gibi ülkelerden gelen elektrik talebi nedeniyle beklenenden çok daha hızlı yükseldi. 2021’in başında, özellikle Asya’nın artan doğalgaz talebi, üretim kesintileri nedeniyle büyük bir sıvılaştırılmış doğal gaz sıkıntısına yol açtı.

Doğalgazda sorunlar Asya’dan Avrupa’ya da kaydı. Avrupa’nın doğalgaz stoklarındaki gerileme Avrupa’nın en önemli gaz tedarikçisi olan Rusya ile yaşanan siyasi gerilimlerle birleşti. Bu nedenle doğalgaz arzı istenilen seviyeye ulaşamadı. Yıl sonunda Fransa ve Almanya’nın bazı nükleer santralleri kapatması doğalgaz fiyatlarını adeta uçurdu. Avrupa doğal gaz fiyatları şu anda 2021 başına göre yedi kat daha yüksek olan Ekim ayı seviyelerine yakın seyrediyor.

Doğalgaz fiyatlarındaki artış nedeniyle elektrik üreticilerinin bu kaynaktan uzaklaşması, kömür piyasasında da zincirleme bir etki yarattı.

Businnes Insider’ın Trading Economics’den derlediği verilere göre, emtia borsalarında 2021 yılında fiyatı çok artan emtialar şöyle oldu:

Ham petrol

Varil başı fiyatı 76,5 dolar olan ham petrolün yıllık fiyat artışı yüzde 57,75.

Propan

Genellikle tüplerin içinde kullanılan bu gazın fiyatı galon başı (3,79 litre) 1,14 dolara çıkarak yıllık artış yüzde 60,6 oldu.

Benzin

Benzindeki yıllık fiyat artışı yüzde 60,7 oldu. Benzinin litre fiyatı da galon başı  2,27 dolar oldu.

Kahve

Kahve fiyatları, Brezilya’daki hava olayları ve Vietnam’daki tedarik sıkıntılarından etkilenerek yüzde 78,4 artış gösterdi.

Yulaf

Çeşitli hava olayları ve iklim koşulları nedeniyle yulaf fiyatları yüzde 90’ın üzerinde arttı.

Kömür

Ton başına 170 dolar olan kömürdeki yıllık fiyat artışı yüzde 111,3 oldu.

Lityum

Özellikle pil ve batarya üretiminde kullanılan Lityum’daki fiyat artışı rekor kırdı. Lityum fiyatları bir senede yüzde 477,7 artarak kg başına 42 dolara ulaştı.

(Sözcü)