Anlaşmaya ilişkin duyuru, Hazine Müsteşarlığı'nın resmi internet sitesindeki, "http://www.treasury.gov.tr/duyuru/basin/ dei/turkabdortakaciklama 20030923.pdf" adresinde yer alıyor.
Devlet Bakanı Ali Babacan imzasıyla yayımlanan 22 Eylül 2003 tarihli duyuruda, "Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye'ye 8.5 milyar ABD Doları'na kadar kredi sağlayacak finansman anlaşmasını, bugün imzalamışlardır. Bu anlaşmanın amacı, Türkiye'nin devam eden ekonomik reform sürecinin desteklenmesidir. Kredi, Türkiye'nin iç ve dış borç geri ödemelerinde kullanılacaktır. Kredi, 4 yılı geri ödemesiz ve 10 yıl vadelidir. Kredi, yaklaşık 18 aylık bir süre içerisinde, 4 eşit dilimde kullanılacaktır.
Finansman anlaşması çerçevesinde her bir kredi çekişi, Türkiye'nin, ABD'nin ilgili yasasında belirlenen koşulları karşılamasına bağlıdır. Söz konusu iki koşul: (1) Türkiye'nin güçlü ekonomik politikalar yürütüyor olması ve (2) Türkiye'nin, Irak konusunda ABD hükümeti ile işbirliği içerisinde olmasıdır. Türkiye'nin Irak konusundaki işbirliği değerlendirilirken Türk birliklerinin Irak'taki barışın korunması ve istikrar harekâtına katkıda bulunması gerekli bir koşul değildir" deniyor
Aynı duyurunun İngilizcesi ise ABD Hazinesi'nin internet sitesinde, "http://www.treas.gov/press/releases/ js747.htm" bağlantısı ile yer alıyor. ABD ile Türkiye arasında, 22 Eylül'de Dubai'de imzalanan anlaşmada " Kuzey Irak'a Türk askerinin girmeyeceği" taahhüdü yer alıyor. Anlaşmada, ABD'nin Türkiye'ye vereceği kredi için aradığı koşullar, " aktarım önkoşulları'' başlığıyla 5. maddede tanımlandı. Kredinin işleme girme ve geçerlilik sürelerini de tanımlayan koşulların iki temel noktası, "ekonomik politikalar ve Irak'ta işbirliği'' olarak yer aldı.
ABD, Türkiye'nin koşulları karşılamaması halinde de "ekonomik askıya alma'' ve "işbirliğini askıya alma'' olmak üzere iki tanım getirdi. İlk tanım, Türkiye'nin ekonomik koşulları yerine getirmemesi, ikinci tanım ise Irak'ta işbirliği koşullarının karşılanmaması durumunda kullanıldı. Anlaşmanın "aktarım önkoşulları'' başlıklı bölümünün işbirliğini askıya alma kısmında Kuzey Irak'a askeri müdahaleyi kısıtlayan bölümlerdeki ifadeler aynen şöyle: "Türkiye'nin Irak'a Özgürlük Harekâtı'nda; Irak'a insani yardım da dahil olmak üzere, ABD hükümeti ile işbirliği yapmadığına, Irak'ın yeniden inşası ve istikrarının sağlanmasında ABD hükümeti öncülüğündeki çabaları desteklemediğine dair ibarelerin bulunması ya da tek taraflı olarak Kuzey Irak'a asker göndermesi durumunda; ABD hükümeti, söz konusu bildirim tarihinden geçerli olmak üzere geçerlilik süresinin askıya alındığını Hazine'ye bildirecektir. Bu durumda. Hazine ABD hükümeti ile acil görüşme talebinde bulunabilir.
Bu konuların işbirliğini askıya alma tarihinden itibaren 90 takvim günü içerisinde çözümlenmesi durumunda, geçerlilik süresi; geçerlilik süresinin yukarıdaki madde 5 (aktarım önkoşulları) hükümleri gereğince sona ermemiş olması koşulu ile söz konusu tarihte yeniden başlayacaktır. Bu konularda 'işbirliğini askıya alma'' tarihinden itibaren 90 gün içerisinde herhangi bir çözüm söz konusu değilse, ABD hükümeti Hazine'ye geçerlilik süresinin sona erdiğini bildirecektir."
Babacan: Taahhüt verilmedi
Devlet Bakanı Ali Babacan ise dün düzenlediği basın toplantısında, sorular üzerine, "Sayın Baykal zamanında ABD ile yapılan, sonra nota teatisiyle iptal edilen anlaşmayı yeniden gündeme getiriyor. Sayın Baykal doğru söylemiyor. Türkiye, ABD'ye hiçbir zaman 'Kuzey Irak'a girmeyeceğim' taahhüdü vermemiştir'' dedi.
Cumhuriyet duyurmuştu
Hükümetin ABD'den 8.5 milyar dolarlık kredi ve ek 1 milyar dolarlık hibe alması karşılığında "Kuzey Irak'a tek taraflı girmeme" koşulunu kabul ettiğine ilişkin gizli Dubai anlaşması 26 Eylül 2003 tarihinde gazetemiz tarafından kamuoyuna duyurulmuştu.
Anlaşmaya, dönemin ABD Hazine Bakanı John Snow ile Devlet Bakanı Ali Babacan Dubai'de imza koymuştu. Her bir kredi çekişi, ABD'nin ilgili yasasında belirlenen koşulları karşılanmasına bağlı olacaktı. Kuzey Irak'a Türkiye'nin tek taraflı girmemesi koşulu, anlaşma metni ile anlaşmanın dayandığı yasada açıkça yer alıyordu. Amerikan yönetiminin, Irak'ı işgalinden hemen sonra, Nisan 2003'te Temsilciler Meclisi ile Senato'dan geçirdiği "Savaş Dönemi Acil Ek Ödenekler Yasası" na göre, Türkiye, Kuzey Irak'a "tek taraflı ve bağlayıcı olarak girerse" bu kredi iptal edilecekti. Temsilciler Meclisi'nin, bu yasanın içeriği ile ilgili bilgi veren 8 Nisan 2003 tarihli "HR 1559" sayılı duyurusunda, bu bölüm şöyle yer aldı: "Türkiye, Irak Özgürlük Operasyonu'nda, insani yardımı içerecek biçimde ABD ile işbirliği yapmazsa ya da askeri birliklerini Kuzey Irak'a tek taraflı ve bağlayıcı olarak muharebe düzeninde yerleştirirse, bu kredinin kullanımı mümkün olmayacaktır."
Kredinin yürürlüğe girebilmesi için, TBMM onayından geçirilmesi gerekiyordu. Dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök , anlaşmadan rahatsız olduklarını söylemiş, ABD Başkanı George W. Bush 'un Türkiye ziyaretinde anlaşmanın askıya alındığı açıklanmıştı. Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Abdullah Gül önce yalanladıkları anlaşmanın uygun görülmediği için yürürlüğe konulmadığını söylemişlerdi.
CUMHURİYET
18
10
