Artık özel sektör de uzayda 

Başbakanlığa bağlı Türkiye Uzay Ajansı kurulmasına ilişkin kanun tasarısının, hafta içinde TBMM Genel Kurulunda görüşülerek yasalaştırılması bekleniyor. Tasarının yasalaşmasıyla uydu ve uzay alanında özel sektör de çalışma yapabilecek.


Türkiye'nin uzay ve havacılık teknolojileri alanında faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlarının koordine edilmesi amacıyla, kamu tüzel kişiliğini haiz ve Başbakanlığa bağlı kurulacak Türkiye Uzay Ajansının kuruluş, görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esaslarının belirlenmesiyle, ülkenin uzaya yönelik hak ve menfaatlerinin korunması amaçlanıyor.

Düzenleme, uzay ve havacılık teknolojileri alanında faaliyette bulunan kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerini kapsayacak.

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından özel kanunlar uyarınca yürütülen faaliyetler, bu düzenleme kapsamı dışında olacak.


Taşınır ve taşınmazları ile para, evrak ve varlıkları devlet malı hükmünde olacak Ajans, okyanuslar ve kutuplarla ilgili araştırma yapabilecek, buralarda geçici veya daimi araştırma merkezleri, istasyonlar kurabilecek, deneysel amaçlı uydular, uzay ve hava araçları geliştirmek amacıyla yerli veya yabancı tüzel kişilerle anlaşmalar yapabilecek.

Ajans, uzay ve havacılık alanlarında bilim insanları ile uzman ve araştırmacılar yetiştirilmesi amacıyla burs ve ödül verebilecek.

Başbakanın başkanlığında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı, Kalkınma Bakanı, Milli Savunma Bakanı ile Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanından oluşacak Uzay    ve Havacılık Stratejileri İcra Kurulu, Başbakanın daveti üzerine yılda en az bir defa toplanacak.

Ajans, Uzay Kurulu, Başkanlık, Bilim ve Teknoloji Yönlendirme Komitesi, Uzay Uygulamaları Geliştirme ve Koordinasyon Komitesi organlarından oluşacak. Uzay Kurulu, Ajansın karar organı olacak ve başkan dahil 7 üyesi bulunacak.

Kurul başkanı Başbakanın teklifiyle ve müşterek kararla, diğer üyeler ise Başbakan tarafından atanacak.

Ajans bünyesinde araştırma merkezleri, enstitüler, laboratuvarlar, yer gözlem, yönetim ve kontrol merkezleri, uzay parkı, uzay bilim merkezleri, mükemmeliyet merkezi ve benzeri birimler Başbakanın onayıyla, uydu fırlatma merkezleri ise Bakanlar Kurulu kararıyla kurulacak. Birimlerin çalışma usul ve esaslarının düzenlenmesinde, bilimsel ve idari özerklik esas olacak.

Kurum, kuruluşlar, gerçek ve tüzel kişiler, uzay ve havacılık araçları ve sistemleri geliştirebilecek, kurabilecek, uzaya yönelik faaliyetlerde bulunabilecek.

Olağanüstü haller ile ülkenin güvenliğini ilgilendiren durumlarda, sıkıyönetim, seferberlik ve savaş halinde tüm uzay sistemleri, milli güvenlik ve milli savunma amaçları doğrultusunda kullanılacak.

TSK, ihtiyaç duyduğu uydu ve uzay kabiliyetlerini kazanmaya yönelik Ar-Ge, projelendirme, üretim, entegrasyon ve tedarik faaliyetlerini yürütebilecek, uzay sistemlerine sahip olabilecek.

Ajans, uzay ve havacılık teknolojileri alanında yenilik ve tasarım faaliyetleri dahil olmak üzere araştırma ve geliştirme ile ürün geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi amacıyla yıllık olarak veya yıllara sari olabilecek şekilde destek programları uygulayabilecek. Uygulanacak desteğin miktarları ile yararlanma usul ve esasları Uzay Kurulu kararıyla belirlenecek.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı nezdinde oluşturulan kaynağın yüzde 20'si, Ajans tarafından havacılık ve uzay teknolojileri alanında kullanılmak üzere Başbakanın onayıyla her yıl ocak ayının son gününe kadar ajans hesaplarına aktarılacak.

Ajans veya özel sektör ya da ilgili kurum ve kuruluşlarca uydu, uzay ve havacılık teknolojisi ile sistemlerinin geliştirilmesi ve üretilmesi amacıyla kurulan montaj, entegrasyon ve test merkezleri, laboratuvarlar, araştırma merkezleri, enstitüler, uçuş pistleri, test alanları, fırlatma rampa ve üsleri ve benzeri altyapı ve tesisler kurulabilecek. Aynı amaçla oluşturulan Ar-Ge merkezleri, kuluçka merkezleri ve benzeri araştırma altyapıları ile uzay ve havacılık teknolojileri ekosistemine dahil şirketler ile kişi ve kuruluşların yer alacağı ihtisas bölgeleri de oluşturulabilecek.

Ajans, faaliyetleri açısından gerek görülmesi hallerinde uzay ve havacılık teknolojileri ile sistemleri alanında kurulun önerisi ve İcra Kurulu kararıyla yurt içi ve dışında özel hukuk hükümlerine tabi şirket kurabilecek, satın alabilecek, kurulu bulunan şirketlere ortak olabilecek, sahip olduğu şirketleri veya hisselerini devredebilecek.

Uydular ve altyapısının işletilmesi ile ilgili hak, yetki ve yükümlülüklerin belirlenmesi amacıyla Ajans ile Türksat AŞ arasında bir görev sözleşmesi imzalanacak.

Ajans kadrolarında, ihtiyaç duyulması halinde toplam kadro sayısının yüzde 10'unu geçmemek üzere teknik bilgi ve uzmanlıklarından yararlanmak üzere yabancı uzman istihdam edilebilecek.

Tasarıya göre, ilk atanan başkanın görev süresi 6 yıl olacak. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı uhdesinde toplam 107 kadro ihdas edilecek.

Milliyet