İŞÇİ AİLELERİ NE YAPMALI? İşte Uygulanabilecek Yaptırımlar

19 can gitti, peki bundan sonra?

Geçtiğimiz hafta perşembe günü akşam saatlerinde Bursa'nın Mustafakemalpaşa ilçesindeki madende grizu patlaması yaşandı. Göçük altında kalan işçilerden maalesef kurtulan olmadı. 19 madencimize Allah'tan rahmet ve yakınlarına baş sağlığı diliyoruz. Ölüme çare yok fakat geride kalanlar ve bundan sonra aynı olayların yaşanmaması için yapılacak çok şey var.

Şunu kabul etmek lazım ki madencilik dünyanın her yanında riskli bir sektör. Zaten bu yüzden maden çalışanlarına erken emeklilik ve işverenlerden de fazla sigorta primi tahsilâtı uygulamasına gidiliyor. Hedef elbette sıfır risk ve sıfır kazadır ancak en gelişmiş imkanlar dahilinde bile bu mümkün olamıyor. Son kaza olayı çerçevesinde bu konular yeniden uzun uzadıya tartışılacaktır. Ancak biz bu yazıda, kendi sorumluluğumuz gereği, ölen işçilerin aileleri için iş ve sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan haklara ve işveren için uygulanacak yaptırımlara değineceğiz.

İşçi aileleri için hangi haklar var?

1- Dul ve yetim aylığı: Ölen işçilerin eş ve çocuklarına sağlanacak birinci imkân, ölüm aylığı ya da diğer adıyla dul ve yetim aylığıdır. Buna göre en az 2,5 yıl (900 gün) primi olan işçilerin eş ve çocuklarına aylık bağlanacak.

2- Ölüm geliri: Maden işçilerinin ölümü işyerinde çalıştıkları sırada gerçekleştiği için, çalışma mevzuatı açısından iş kazası sayılacak ve yine işçilerin eş ve çocuklarına dul-yetim aylığının yanında ölüm geliri de verilecek. Ancak ölüm geliri bağlanırken, dul ve yetim aylığı ile karşılaştırılarak, yüksek olanın tamamı, düşük olanın yarısı bağlanacak.

3- Cenaze yardımı: Ölen her bir işçinin yakınlarına 289 TL tutarında cenaze yardımı yapılacak.

4- Maddi ve manevi tazminat: Yukarıda sayılan yardımların yapılması, ölen işçilerin yakınları için maddi ve manevi tazminat davası açılmasına engel teşkil etmez. Söz konusu iş kazasında işverenin kastı, kusuru, ihmali, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına aykırı hareketi varsa, işçi yakınları işverenden maddi-manevi tazminat talep edebilecektir.

İşverene yaptırımlar neler?

1- Rücu davası: İş kazasına bağlı ölümlerde işverenlerin en fazla karşılaştıkları durum, SGK tarafından açılan rücu davalarıdır. Buna göre SGK, ölen işçinin aile bireylerine gerekli yardımları yaptıktan sonra, bunların peşin değerini işverenden talep eder. Bu da işverenin her bir işçi için yüz binlerce liralık ödeme yapması anlamına gelir. SGK'nın açacağı dava haricinde işveren, yukarıda izah ettiğimiz tazminat davalarına da ayrıca muhatap olacaktır.

2- İdari para cezası: Göçüğün meydana geldiği maden işyerinde, iş sağlığı ve güvenliğine ya da genel olarak çalışma mevzuatı kapsamındaki kurallara uymamaktan dolayı işverene idari para cezaları uygulanacaktır. Bu cezaların tutarı, işverenin ihmali ölçüsünde değişecektir.

3- İşin durdurulması veya işyerinin kapatılması: İş Kanunu'nun 79. maddesi gereği söz konusu maden işyeri, çalışma yöntem ve şekillerinde, makine ve cihazlarında işçilerin yaşamı için tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar faaliyet durdurulur ya da işyeri tamamen kapatılır. Tabii 19 işçi can verdikten sonra bu yaptırımların uygulanması ne derece anlamlıdır, o da ayrı bir mesele.

Böylesine vahim bir iş kazası sonrası, mevzuatın konuya dair hükümlerini yazmak ne derece anlamlı bilemiyoruz. Ancak hayat geride kalanlar için devam ediyor ve bu hakların birileri tarafından hatırlatılması gerekiyor. Ölen işçilerimize tekrar rahmet ailelerine başsağlığı diliyoruz.

Sosyal güvenliğe bir kitap daha...

Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri Cüneyt Olgaç ve Mehmet Bulut'un birlikte kaleme aldıkları "1001 Soruda Sosyal Güvenlik Reformu ve İlgili Mevzuat" isimli kitap TURMOB tarafından basıldı. Oldukça makul bir fiyatla satışa sunulan kitaba www.turmob.org.tr adresinden ulaşabilirsiniz. Sosyal güvenlik alanında yetkinlikleri tartışılmaz olan bu iki meslektaşıma teşekkür ediyor, başarılarının devamını diliyorum.

Bugün