Onu Çok Sevdik Ama... Türkiye'den 'Alacaklı' Gitti

Aytmatov’a ait telif hakları için başlatılan hukuksal mücadelede, yazarın bugüne kadar alması gereken telif ücretinin 5 milyon doları geçtiği tespit edildi.

GEÇTİĞİMİZ günlerde vefat eden Kırgızistan’ın dünyaca ünlü edebiyatçısı Cengiz Aytmatov’un bugüne kadar Türkiye’de satılan kitaplarından hiç para kazanamadığı ortaya çıktı. Türkiye’de son 13 yılda 348 bin adet kitabı satılan Cengiz Aytmatov bu kitaplardan hiç telif alamadı. Kitapları sinema ve tiyatroya da uyarlanan Aytmatov’a Türkiye’nin ödemesi gereken telif ücreti ise 5 milyon doları geçti. Aytmatov, ölümünden kısa bir sürece önce Türkiye’deki telif ücretlerini elde etmek için hukuksal mücadele başlattı.

Eserleri 157 dile çevrildi

Bugüne kadar eserleri 157 dile çevrilen dünyaca ünlü yazar Cengiz Aytmatov’un Türkiye’de 21 yayınevi 26 adet farklı eserini bastı. Bunun yanında Türkiye’de yazarın eserleri, beyaz perde ve defalarca tiyatroya uyarlandı. Ancak bunlar hakkında da yazara herhangi bir telif ücreti ödenmedi. 1995 tarihinden sonraki bandrol rakamlarına bakıldığında ise sadece 5 yayınevine yazarın kitapları için 348 bin adet bandrol verildi. Bu kitaplardan 5 yayınevi yaklaşık 3 milyon 480 bin YTL’lik satış gerçekleştirdi. Film, tiyatro, gösteri ve 1995’ten önce olan haklarıyla birlikte yazarın telif hakları 5 milyon doları geçti.

1 aylık çalışma yapıldı

Yazar Türkiye’deki haklarını elde edebilmek için son olarak Avukat Azim Çiğil’e vekalet verdi. Aytmatov’un telif hakları için hukuksal mücadele başlatıldığını söyleyen Azim Çiğil, yapılan araştırma hakkında şu bilgileri verdi: "Bugüne kadar yazar birkaç yayıneviyle anlaşma yapmış. Ancak bu anlaşmaların hukuksal boyutu tartışılacak ölçüde. Ve hiçbir şekilde telif ücreti ödenmemiş. 1 ay boyunca yaptığımız incelemelerde yazarın haklarını ölçmeye çalıştık. Yaptığımız çalışmalar bizi çok ilginç detaylara ulaştırdı. Aytmatov’un kitapları için alınan bandrollere karşın şimdiye kadar 3.4 milyon YTL gelir elde etmesi gerekiyordu. Bunun yanı sıra sinema ve birçok gösteriden de telif alması lazımdı. Ancak yazar hiçbirini elde edememiş."

Gelirler eğitime harcanacak

Yazarın hakları için yapılan çalışmaların sonuçsuz kalmayacağına inandıklarını belirten Azim Çiğil, Aytmatov ile yapılan son görüşmeyi şöyle anlattı: "Yazar sağlığında Türkiye’deki teliflerinin geri alınması için çalışmalar yaptı. Son olarak bizimle irtibata geçti. Telifleriyle ilgili olarak yapılacak çalışmalar hakkında bilgi sahibi oldu. Sonunda elde edilecek gelirlerin eğitim amaçlı kullanılmasını istedi. Gelirlerin hepsinin Merkezi Kırgızistan’da bulunan Uluslararası Aytmatov Vakfı’na bağış yapılarak eğitim amaçlı kullanılmasını talip etti."

Telif alamadığını imza gününde fark etti

AVUKAT Azim Çiğil, Cengiz Aytmatov’un teliflerini toplama kararını ise şöyle anlattı: "Nisan 2007’de Konya’da düzenlenen bir etkinliğe onur konuğu olarak davet edildi. Burada düzenlenen imza gününde Cengiz Aytmatov’a imzalatmak üzere farklı kapak ve farklı yayın evlerine ait eserler sunuldu. Aytmatov bu sırada şaşkınlığını gizleyemedi ve Türkiye’deki resmi temsilcisi ve sözcüsü olan Ahmet Sarıgül’den bunun nedenini araştırarak kendisine rapor etmesini istedi. Ahmet Sarıgül, genel olarak bir çalışma yaptı. Ancak bu çalışmanın kurumsal ve profesyonel düzeyde yapılabilmesi için Cengin Aytmatov, bizzat kendisi Kırgızistan Konsolosluğu’nda düzenlediği sözleşme ile bize yetki verdi."

İstanbul’u seviyordu, Türkiye’nin siyasi gündemini merak ediyordu

KIRGIZİSTAN İstanbul Başkonsolosu Ruslan Kazakbaev ise Cengiz Aytmatov’un kendisinden telif haklarının toplanması için yardım istediğini ifade ederek konuşmasını şöyle sürdürdü: "Aytmatov Türkiye’yi ve özellikle İstanbul’u çok seviyordu. Sık sık İstanbul’a gelirdi. Bazen de yurtdışından telefonla arayıp Türkiye’deki siyasi gündem hakkında bilgi alırdı. Bu gezileri sırasında bir gün bana Türkiye’de yayınlanan eserlerinden hiçbir kazanç elde edemediğini anlattı. İstanbul’da bazı yakınlarına vekalet vererek buradaki haklarının savunulmasını istedi. Benden de onlara yardımcı olmamı talep etti. " 

hürriyet