Benzinin litresinin 4 ayda 3,14 yeni liradan 3,5 yeni liraya çıkması, dikkatleri ana dağıtım şirketlerinin fahiş kârlarına çevirdi. Fiyat serbestliği olmasına rağmen, şirketlerin farklı illerde bile benzini aynı fiyata satması tüketici derneklerini harekete geçirdi. Tüketiciler Birliği, akaryakıt fiyatlarındaki denetimsizliğe göz yumduğu iddia edilen Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) hakkında suç duyurusunda bulunacak. Ayrıca akaryakıtta 'ortak fiyat belirleme' konusunu Rekabet Kurulu'na taşıyacak. Birlik Başkanı Nazım Kaya, şirketlerin akaryakıt fiyatlarını aynı veya küçük farklarla rekabeti engelleyici bir şekilde belirlemelerinin suç olduğunu söyledi. EPDK'dan şirket bazında günlük akaryakıt fiyatlarını istediklerini belirten Kaya, yazının cevabı geldikten sonra kurul hakkında suç duyurunda bulunacaklarını açıkladı. Zaman dün konuyu 'Enerji Üst Kurulu, akaryakıtta fahiş kâra seyirci kalıyor' başlığı ile manşetten duyurmuştu. Haberde, benzin, motorin ve LPG fiyatlarının ani yükselişinde, uluslararası faktörlerin yanında, akaryakıt dağıtım şirketlerinin kâr marjlarındaki artışın da önemli etkisi olduğu vurgulanmıştı.
Benzin fiyatlarının yükselmesinden bunalan vatandaşlar, Maliye'nin yüksek vergiden, dağıtım şirketlerinin de kârlarından fedakarlık ederek fiyatların makul seviyelere çekmelerini istiyor. Tüketiciler Birliği Başkanı Nazım Kaya, Enerji Üst Kurulu'nun sadece fiyatları duyurmakla ilan panosu görevi gördüğüne dikkat çekerek, kurulun kanuni yetkilerini kullanmasını istedi. Bütün şirketlerin aynı tavan fiyatı veya bayi satış fiyatı belirlemelerinin rekabete aykırı olduğunu ifade eden Kaya şöyle konuştu: "EPDK'dan resmî yazıyla, akaryakıt şirketlerinin kurula bildirdiği tavan ve bayi satış fiyatlarını istedik. Resmî cevabı aldıktan sonra kurul hakkında gerekli denetimleri yapmadığı gerekçesiyle mahkemede suç duyurusunda bulunacağız. Ayrıca, konuyu Rekabet Kurulu'na ileteceğiz." Kaya, fiyatları protesto etmek için ayrıca geniş çaplı bir kampanya hazırlığı başlattıklarını açıkladı.
Mevzuata göre akaryakıt sektöründe faaliyet gösteren şirketler, günlük fiyatlarını EPDK'ya bildiriyor. Üst kurul da tüketicilerin fiyat kontrolü yapabilmeleri için internet sitesinde fiyatları şirket ve il bazında yayımlıyor. Bu arada dağıtım şirketlerinin ortak fiyat tespit etme iddialarına ilginç bir örnek de önceki gün yaşandı. Bir litre motorin için şirketlerin 23 Mayıs'ta Enerji Üst Kurulu'na bildirdiği azami veya tavsiye niteliğindeki bayi fiyatı 3,19 YTL iken, önceki gün yapılan yeni fiyat ayarlamasıyla litre fiyatı 3,32 yeni liraya çıktı. Sektörün lideri ve pazarın büyük bölümünü kontrol eden Petrol Ofisi, Shell-Turcas, Opet, BP, Total akaryakıt dağıtım şirketlerinin kurula aynı tavan fiyatı bildirmeleri dikkat çekti.
Rekabet alışkanlığı oluşmadı
Uzmanlar, akaryakıtta fiyat rekabetinin yaşanmayışını dağıtım şirketlerine bağlıyor. Uzmanlara göre, promosyona ağırlık veren şirketler, fiyatta rekabete yanaşmıyor. 1 Ocak 2005 itibarıyla akaryakıt fiyatlarının serbest bırakılmasına rağmen, iç pazarda birkaç firma hariç fiyat rekabeti oluşmadı. Buna karşılık dağıtım şirketlerinin kâr payı arttı. Şirketler sadece promosyonda ciddi rekabet yapıyor. 100 yeni liralık yakıta 10 yeni lira promosyon verilmesi yerine bu rakamın fiyatlara yansıtılması, rekabetin oluşması açısından daha faydalı. Şirketler, fiyatta rekabetin oluşmamasına gerekçe olarak vergilerin çok yüksek olmasını gösteriyor. Uzmanlar ise akaryakıt ithalatının serbest olduğuna dikkat çekerek; dağıtım, depolama, rafineri gibi hizmetlerde de rekabet oluşturup bunun fiyatlara yansıtılmasının mümkün olduğunu belirtiyor.
18
10
