Nükleer Santrale Bir Adım Daha Yaklaşıldı 

Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun ''Nükleer güç santrali sahalarına ilişkin yönetmeliği'' Resmi Gazetenin bugünkü sayısında yayımlanarak, yürürlüğe girdi.

Buna göre, bir yerin nükleer güç santral sahası olarak uygunluğunun değerlendirilmesinde önerilen yerde meydana gelebilecek doğal ve insan kaynaklı dış olayların etkileri, santralden salınabilecek radyoaktif maddelerin bireylere veya çevreye taşınımını etkileyebilecek saha ve yer karakteristikleri, acil durum önlemlerinin uygulanabilirliğini etkileyebilecek nüfus yoğunluğu ve dağılımına ilişkin bilgiler ile diğer yer karakteristikleri dikkate alınacak.

Eğer bu üç hususa ilişkin olarak yer değerlendirmesi sırasında belirlenen zaafiyetlerin tasarım özellikleri, korunma önlemleri veya idari prosedürler ile giderilebileceği gösterilemiyorsa, sahanın uygun olmadığına karar verilecek.

Nükleer güç santralinin güvenliğini etkileyebilecek tüm yer karakteristikleri ile santrale ait işletme durumları ve kaza koşullarının olası radyolojik etkilerine maruz kalabilecek bölgenin doğal çevre karakteristikleri araştırılacak ve değerlendirilecek. Bu karakteristiklerin hepsi santralin tüm ömrü boyunca izlenecek.

-DIŞ OLAYLAR-

Önerilen nükleer santral yeri, doğal ve insan kaynaklı dış olaylar kapsamında güvenlik açısından önemli olabilecek bütün yer karakteristiklerini ortaya koyacak ayrıntıda araştırılacak.

Saha ve çevresindeki olası tüm doğal olaylar ile insan kaynaklı olay ve faaliyetler belirlenecek ve santralin güvenli işletimi açısından değerlendirilecek. Bu değerlendirme sonucunda, doğal veya insan kaynaklı dış olaylar arasından önemli olanlar belirlenecek. Değerlendirme sırasında, mümkünse, santralin tüm ömrünü kapsayan bir zaman süresi için tahmin edilebilir değişimler de gözönüne alınacak.

-SANTRALİN BÖLGEDEKİ POTANSİYEL ETKİLERİ-

Yer değerlendirilmesinde, santralin normal işletme koşulları dikkate alınarak santralden potansiyel radyoaktif salımlara ilişkin uygun tahminler yapılacak ve santralin bölge üzerindeki potansiyel etkileri incelenecek. Bu tahminler ve sonuçları tesisin tasarımı incelenirken teyit edilecek.

Nükleer güç santralinden salınabilecek radyoaktif maddelerin halka ve çevreye ulaşabileceği doğrudan veya dolaylı yollar tanımlanacak ve değerlendirilecek.

Saha ve tasarımın uygunluğu için, normal işletme sırasındaki radyoaktif salımlar vasıtasıyla halktan en yüksek doza maruz kalma potansiyeli olan kişilerin maruz kalacağı dozların radyasyondan korunmaya ilişkin mevzuatta belirlenen doz sınırlarını aşmadığı ve bu mevzuat gereklerinin karşılanabileceği gösterilecek. Aksi takdirde, önerilen santral için sahanın uygun olmadığına karar verilecek.

-ACİL DURUM PLANLAMA BÖLGESİ-

Acil durum planlama bölgesi, sınırında bulunan bir kişinin düşünülebilen en büyük kazayı (DEBK) durumunda iki gün içerisinde etkin doz olarak ''10 mSv'ten, tiroit dozu olarak da 100 mGy'den fazla doz almayacağı'' bölge olarak belirlenecek. Sahada birden çok ünite kurulması öngörüldüğü durumda her bir ünite için belirlenmiş acil durum planlama bölgelerini kapsayacak şekilde, santral için tek bir acil durum planlama bölgesi belirlenecek.

Önerilen nükleer güç santrali yerinde acil durum planlama bölgesi içinde DEBK sırasında acil durum önlemlerinin uygulanabilirliğini engelleyen veya radyoaktif maddelerin belli bir bölgede yoğunlaşmasına neden olan saha özellikleri bulunmaması ve tipi, sis ve enverziyon gibi doğal olaylara sıklıkla rastlanmaması gerekiyor acil durum planlama bölgesi içinde, mümkünse, santralin ömrü boyunca nüfustaki değişikliklere ilişkin öngörüler çerçevesinde acil durum önlemlerinin uygulanabilirliği gösterilecek. Aksi takdirde, önerilen santral için sahanın uygun olmadığına karar verilecek. Santral güvenliği açısından tasarıma esas dış olayın yaratabileceği risklerin, olayın şiddet ve olasılığının azaltılması, tasarımda mühendislik güvenlik özelliklerinin kullanılması ve santral yapılarının güçlendirilmesi gibi mümkün ve makul önlemlerle kabul edilebilir düzeyde olması sağlanamıyorsa sahanın uygun olmadığına karar verilecek.

-İNSAN KAYNAKLI OLAYLAR-

Önerilen santralin çevresinde bulunan tehlike oluşturma potansiyeline sahip tesisler ile faaliyetlerden kaynaklanabilecek olaylar belirlenerek değerlendirilecek. Bunların arasından gerçekleşme olasılığı 10-7/yıl veya daha büyük olan olaylar incelemeye alınacak. Etki mesafesi santrale ulaşarak tesiste radyolojik sonuçlara yol açabilecek olaylara karşı alınması gereken önlemler ile bunlara ilişkin tasarım parametreleri belirlenecek.

-DİKKATE ALINMASI GEREKEN TESİS VE FAALİYETLER-

Öncelikle, önerilen santral sahasının içerisi de dahil olmak üzere önerilen santralden 10 km'lik mesafe içerisinde yer alan ve tehlike oluşturma potansiyeline sahip tüm tesis ve faaliyetler belirlenecek. Bundan daha uzak mesafedeki tesis ve faaliyetlerden, önerilen santralin güvenliği açısından önem taşıyabilecek olanlar da bu listeye dahil edilecek.

Tehlike oluşturma potansiyeline sahip tesis ve faaliyetler belirlenirken kimyasal tesisler, rafineriler, maden ve taşocağı işletmeleri, askeri tesisler, askeri tatbikatlar, hava, kara ve su taşımacılığı, liman, rıhtım, havaalanları gibi taşıma tesisleri, petrol ve gaz boru hatları, sondaj tesisleri, petrol kuyuları, gaz depolama tesisleri, elektromanyetik girişim ve Eddy akımları oluşturan tesisler, aynı sahadaki diğer üniteler ile üretilen, depolanan veya taşınan ürünleri veya malzemeleri santralin güvenliği açısından tehlike oluşturabilecek benzeri diğer tesis veya faaliyetler dikkate alınacak.

Mevcut tesislerin ve faaliyetlerin genişletilmesi veya yeni tesislerin kurulması ve yeni faaliyetlerin ortaya çıkması gibi ileriye dönük tahmin edilebilir önemli gelişmeler de ayrıca gözönüne alınacak.

Belirlenen tesis veya faaliyetin konumu, mesafesi ve özellikleri gibi bilgiler ile içerdiği tehlikenin kaynağını oluşturan ürün, malzeme, ekipman veya sistemlere ilişkin gerekli tüm bilgiler toplanacak.

-PATLAMA, YANGIN GİBİ BENZERİ TEHLİKELER-

Belirlenen tesis veya faaliyetler ile içerdiği tehlikenin kaynağına ilişkin gerekli tüm bilgiler derlenerek, tesis veya faaliyete ilişkin olarak meydana gelebilecek tehlikeli olaylar, bunların yaratabileceği olası tehlikeler ve santrale etkileri belirlenecek

Belirleme esnasında ''patlamalar, yanıcı gaz bulutlarının oluşması sonrası gecikmiş ateşlenme, zehirli ve boğucu kimyasallar ile radyoaktif maddelerin yayılması, yangınlar, nükleer güç santralinin su alma yapılarına çarpmalar, nükleer santrale çarpmalar, sıvı veya katı maddelerin yayılması, Eddy akımlarının veya elektromanyetik girişimlerin oluşması'' gibi olay kategorileri gözönüne alınacak.

Diğer taraftan, meteorolojik olaylar, taşkın gibi hidrolojik doğal dış olaylar, deprem gibi jeolojik olaylara dönük olarak da değerlendirmeler yapılacak ve bilgiler toplanacak.

Söz konusu yönetmelik ile 25 Şubat 2000 tarihli ''Nükleer Güç Tesislerinde Yer Seçimi ile İlgili Genel Güvenlik Kuralları Yönetmeliği'' yürürlükten kaldırıldı.