SON İKİ GÜN: DOĞAN UZALAŞABİLECEK Mİ?

Rekor vergi cezası için Maliye ile Doğan Grubu yarın masaya oturuyor. Türk vergi sisteminde ‘uzlaşı’ uygulaması Maliye’ye ‘alacağını hızlandırma’ fırsatı verirken, borçlu tarafa da yükünü hafifletme olanağı getiriyor. Bugüne kadar Maliye ile pazarlığa oturanların büyük çoğunluğunun cezası sıfırlandı, anaparaya ise 3’te 2 indirim yapıldı

DOĞAN Grubu’nun 4.7 milyar TL’lik vergi borcu için talep ettiği uzlaşma komisyonu, yarın toplanıyor. Şimdi gözler, Maliye’nin vergi borçları için uyguladığı uzlaşma sisteminde. Maliye adına 3 kişinin katılacağı komisyonun, sınırsız vergi indirim yetkisi bulunuyor ve bu indirimin gerekçesi de kamuoyuna açıklanmıyor. Uzlaşma komisyonu, ortalama olarak verginin yüzde 67’sini, vergi cezasının da yüzde 99.3’ünü indiriyor. Yani vergi cezaları Türkiye’deki uygulaması ile neredeyse sıfırlanıyor.
Vergi konusundaki uzman isimlerinin başında gelen Prof. Dr. Şükrü Kızılot, uzlaşma sistemini tüm ayrıntılarını AKŞAM’a anlattı.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından uygulanan uzlaşma sisteminin amacı nedir?
Uzlaşma, vergi idaresi ile kendisine vergi ve ceza kesilen mükellefin karşılıklı pazarlığıdır. Mükellef, ‘Borcumu ödeyeceğim ama bu tutar yüksek, biraz indirin’ diyor. Maliye de ‘bugün elde edeceğim 100 birim para yarın elde edeceğim 200’den daha iyidir’ düşüncesiyle bu sistemi  benimsiyor. Dünyada da bunun çok sayıda örneği var. Türkiye’de kendilerine ceza kesilenlerin yüzde 80-85’i uzlaşmak için başvuruyor.

Büyük holdingler dışında normal vatandaşlar da kendi şirket borçları için bu uzlaşma sisteminden yararlanabilir mi?..
Vatandaş için de çeşitli uzlaşma komisyonları var. Bunların üstünde de ‘koordinasyon uzlaşma komisyonu’ ve son olarak da merkezi uzlaşma komisyonu var. Fakat bu her borç için uygulanmıyor. Sadece 2 milyon TL’nin üzerindeki vergi borçları, bu merkezi komisyona gidiyor. Daha aşağıdaki borçlar da diğer komisyonlara. Bir de kısmi uzlaşma müessesesi var. Mükellef isterse vergi borcu ve cezasının bir kısmı için uzlaşma isteyip, diğer kısmına dava açabiliyor.

Cezaların ortalama  % 99.3’ü sıfırlanıyor 

 Doğan Grubu’nun da başvurduğu en üstteki merkezi uzlaşma komisyonunun yapısı nedir?
Bu komisyon sadece Maliye Bakanlığı’nda var. Gelir İdaresi Başkanı, başkan yardımcısı ve daire başkanından oluşuyor. Üç kişilik bir kurul. Buradaki indirimler de diğerleriyle kıyaslandığında ciddi miktarda. Ortalamaya bakınca yüzde 67.7 vergide, yüzde 99.3 de cezada indirim oluyor. Uzlaşmada neredeyse verginin cezası sıfırlanıyor. Onlarca mükellef başvuruyor, ancak kimisinde indirim yüzde 5’le sınırlı kalıyor.

 Peki bu uzlaşma sistemi, vergisini ödemeyen kişiler için avantaj mı getiriyor?
Her dosya, taşıdığı koşullara göre değerlendiriliyor. Af sayılabilecek orandaki indirimler bu soruyu sorduruyor. Vergisini ödemeyen kişinin savunulabilir bir yanı yoksa, vergide ciddi bir indirim yapamıyor. Uzlaşmaya başvurmak mutlaka haksız olduğu anlamına gelmez. Bazı inceleme elemanları yanlış yapabilirler. Mükellefin yargıya gitmesi halinde Maliye bunu kaybeder ve tamamı sıfırlanır.

 Maliye’nin verdiği vergi cezaları, genelde Uzlaşma Komisyonu’ndan dönüyor mu?
Ülkede yanlış yapan herkes göreviyle ilgili cezalandırılıyor. Ancak Maliye’nin denetim elemanlarında kontrol mekanizması yok. Bu, çok büyük bir eksiklik. Milyarlarca dolarlık vergi cezası kesiliyor. Sonra bunu bakanlık bozuyor. Hesap uzmanı, müfettiş, gelirler kontrolörü veya vergi denetmeninin yazdığı yüksek cezalar iptal ediyorsa, siciline işlenmeli. Vergi denetim elemanlarının raporları da izlemeye tabi tutulmalı. Maliye’de bunun olmamasını ciddi bir eksiklik olarak görüyorum. 

Uzlaşma yapılırsa dava düşer

 Uzlaşma sağlanırsa,
Doğan Grubu’nu vergi cezalarına karşı açtığı davalar nasıl etkilenecek?
Uzlaşma isteyen herkes uzlaşamazsa mahkemeye gidebiliyor. Mahkeme hakkı ortadan kalkmıyor. Uzlaşırsa o zaman açamaz. Doğan Grubu, vergi mahkemesine dava açmıştı. Uzlaşma olmazsa dava süreci devam edecek. Uzlaşma olursa dava düşecek. Yaygın uygulamada uzlaşmadan sonra dava açılır ama burada dava önce açıldı. Burada da teminat istenmesi ve haciz uygulaması önemli. Davanın bir an önce sonuçlanmasını gerektiren nedenler var. Doğan ve diğerlerinin açtığı davalar sonuçlanıncaya kadar vergi dairesi bir lira tahsilat yapamaz. 

 POAŞ’a % 82.5 indirim yapıldı

 Kamuoyuna yansıyan Citibank ve POAŞ gibi vakalarda ne sonuçlar elde edilmişti?
Bazen de çok istisnai olarak düzenlenen vergi ve cezalar  Maliye Bakanlığınca uzlaşmaya bile gerek kalmadan kaldırılıyor. Bunlar da tartışma konusu oluyor. Citibank olayında 3 milyar dolar civarında vergi ve ceza kesilmişti. Başvuruda bulunuyor inceliyorlar ve bir yazıyla vergi ve ceza kalkıyor. Oysa genel kural, kişi ya uzlaşma ister ya da mahkemeye dava açar. POAŞ olayında da 1.2 milyar TL’lik vergi borcu vardı. Vergi ve cezanın yüzde 82.5’u kalktı. Bunun yarısı ceza yarısı vergi. Ortalamanın üzerinde indirim yapılmış.

 Doğan Holding’in vergi borcunda sistemi nasıl işleyecek?
Uzlaşma gününde Gelir İdaresi Başkanlığı binasında karşılıklı olarak görüşürler. Mükellef adına birden fazla kişi katılabilir.  Uzlaşmada zaman sınırlaması yok. Mükellef, kesilen vergi ve cezayla ilgili olarak haklı olduğunu bazı belgeleri, yasa maddeleri, tebliğ  ve emsal örnekleri öne sürerek savunacak. Genel kural bu. Çok kapsamlı dosyalarda saatler alabiliyor. Duruma göre bir sonraki güne de sarkabiliyor. Gecenin ilerleyen saatine kadar 01.00’e kadar devam ediyor. Sabahlanması rastlanan bir örnek değil. Bir sonraki gün devam eder. Taraflar önceden hazırlanıp, deyim yerindeyse derslerine çalışıp geliyor. Maliye haklılık payı görürse indirim yapar. İkna olmazsa yapmaz. Uzlaşmayla sonuçlanırsa tutanak düzenlenir ve uzlaşılan rakamlar yazılır. Taraflar da bunu imzalar.

Sahtekârlar için ‘el sıkışma’ yok

 Maliye’nin uzlaşmayı kabul etmediği durumlar var mı?
Vergi kaçakçılık suçu işleyenlerde uzlaşma yok. Sahte fatura alan, düzenleyen, yanıltıcı fatura düzenleyen, defterlerini gizleyen, tahrifat yapan, muhasebe hilesi yapan, çift defter kullanan kişiler, kaçakçılık suçu işlemiş sayılıyor. Bunların cezası 3 katı. Bir de hapis istemiyle mahkemeye sevk ediliyor.

Almanların da gözü uzlaşıda

DOĞAN Yayın Holding, geçtiğimiz hafta, yüzde 29 hissesini Alman Axel Springer Grubu’na 357.7 milyon TL karşılığı satacağını duyurdu. Ancak Axel, bu mutakabat için çeşitli koşullar öne sürmüş ve öncelikle Doğan Grubu’nun Maliye ile olan sorunlarını çözmesi şartını koymuştu.

Komisyonun yetkisi sınırsız kayıt ve tutanak tutulmuyor

 Komisyonun yetkisi ne? Vergi indirimi için uygulanan bir formül ya da yöntem var mı?
Bunun bir formülü yok. Komisyon isterse tamamını, isterse yüzde 1’ini indiriyor. Birisi gelip hesap soramıyor. Komisyonun sınırsız indirim yetkisi olması, kamuoyunda tartışma yaratabiliyor ve kamuoyuna açıklama da yapılmıyor. Komisyondaki üç kişinin sınırsız yetkisi var.

 Uzlaşma Komisyonu kararı kamuoyuna açıklanıyor mu, görüşmeler tutanak altına alınıyor mu?
Pazarlıklar kayıt altına alınmıyor. Tutanak filan yok. Sınırsız yetki var. Bunu kamuoyuna anlatmak lazım. Bu bir eksiklik. Uzlaşmadan sonra gerekçeli bir rapor düzenlenmeli. Soru işaretleri ortadan kalkar. Kamu vicdanını da rahatladır. 10 milyon liranın 7 milyon lirasında hata yapıldığından o düzeltilmiştir. Kalan 3 milyonda pazarlığa girilip yüzde 10’u indirilmiştir diye açıklanmalı. Birden yüzde 99 ya da tamamını kaldırmak kafaları karıştırıyor. 

Kaynak: Deniz Çiçek/Akşam