Yolsuzlukta Yine Sınıfta Kaldık İŞTE UTANDIRAN RAPOR

Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün açıkladığı ve kamu yolsuzluklarının boyutuna ilişkin ölçümler içeren ‘2009 Yılı Yolsuzluk Algılama Endeksi’ne göre krizden sonra yolsuzluğun olumsuz etkisi tüm dünyada kendini gösteriyor. Küresel krizle birlikte yolsuzluk algısı da artıyor. Bu artış hem Türkiye hem de bölge ülkelerde yaşanıyor.

Türkiye 61’inci sırada
Listede puanlar 0 ile 10 arasında değişiyor. Puanı 10’a yakın ülkeler yolsuzluk algılamasının en düşük olduğu ülkeler olarak biliniyor. Yani notu yüksek ülkeler en az yolsuzluk yapıldığına inanılan ülkeler olarak tanımlanıyor. Endekste 5 puan sınıf geçme notu olarak biliniyor. Endekse göre Türkiye hep 5 puanın altında kaldı. Türkiye 2008 yılında 4.6 puan ile 58’inci sırada bulunurken bu yıl 4.4 puan ile 61’inci sıraya indi.

En etkili araştırma
Endeks dünya ile aynı anda Türkiye’de de Şeffaflık Derneği tarafından düzenlenen bir toplantıyla açıklandı. Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB), Dünya Bankası (DB) ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) işbirliği ile hazırlanan Yolsuzluk Algılama Endeksi, yolsuzluğu ölçme araçları arasında en etkili araştırma olarak biliniyor.
İçinde 180 ülke bulunan endeks tüm dünyada 1995 yılından bu yana hazırlanıyor. Algılamaya dayalı olan endeks araştırmasında kamu çalışanları, politikacılar da bulunuyor. Kamuda görevlilerin aldığı rüşvetler, kamu fonlarının zimmete geçirilmesi gibi sorular sorulup algılama ölçülüyor. Bir ülkedeki dava sayısı da yolsuzluk ölçümünde alınabiliyor ama bunlar tek başına sonuç vermiyor. Endekse göre puan yükseldikçe yolsuzluk algılamasının yani yolsuzluğun düştüğü anlaşılıyor.

Türkiye ne durumda?
Açıklanan liste, Türkiye’nin 1998 yılından bu yana çok da fazla yol alamadığı görülüyor. Türkiye son yıllarda sınıfı geçecek ülkelerden olmasa da 1998’de 3.4 olan notu 11 yıl sonra 4.4 puana çıktı. Ancak bu artışa rağmen 11 yılda sadece bir puanlık artış yaşanabildi. Yine Türkiye, katıldığı ilk araştırma olan 1998’de 54. sırada bulunurken 2009’da 61. sıraya kadar geriledi.
Türkiye listede son üç yıla bakıldığında puan olarak da geriliyor. 2007 yılında 4.1 puan ile iyi durumda olan Türkiye 2008’de 4.6 puana çıkmıştı. Türkiye yapılan son araştırmada ise 4.4 puana düştü. Yani 2008’deki toparlanma yine bozuldu. Ancak bundan sonra Türkiye’nin puanının yükselmesi bekleniyor.

‘İyi öğrenci olmalıyız’
Endekse göre Türkiye 5 puanlık sınıf geçme notuna hiç gelemiyor. Türkiye’de geçen yıl kurulan Şeffaflık Derneği, Türkiye’nin daha iyi bir öğrenci olup sınıfı geçmesi gerektiğini düşünüyor. Türkiye’deki bu algının düzelmesi için de Avrupa Birliği düzenlemelerinin hayata geçirilip takip edilmesi gerektiği belirtiliyor. Şeffaflık Derneği’ne göre Türkiye’deki notu dört durum belirliyor. Bunlardan ilki basında çıkan yolsuzluk haberleri olarak biliniyor. Bunu Meclis tartışmaları, yargıya giden konular ve soruşturma dosyaları izliyor.

En iyisi Yeni Zelanda
Listeye göre en az yolsuzluk algılanan yani en az yolsuzluk olduğuna inanılan ülkelerin başında 9.4 puanla Yeni Zelanda geliyor. Endekste en yüksek puan alan ülkelerde Danimarka (9.3 puan) ikinci, Singapur ve İsveç (9.2 puan) ise üçüncü sırada bulunuyor. Bu puanlar aynı zamanda söz konusu ülkelerdeki siyasi istikrar ve düzenli şekilde çalışan kamu kurumlarını gösteriyor.

Somali son sırada
2008 yılında olduğu gibi 180 ülkenin ölçümlerinin yer aldığı 2009 Yılı Yolsuzluk Algılama Endeksi’nde, savaş gölgesi altında bulunan ve istikrarın bulunmadığı ülkeler son sıralarda yer alıyor. Bu ülkeler Somali (1.1 puan), Afganistan (1.3 puan), Miyanmar (1.4 puan) ve Irak ile aynı sırada bulunan Sudan (1.5 puan).
Yolsuzluk algılamasına göre son sıralarda yer alan bu ülkeler, aynı zamanda uzun süren istikrarsızlık ve çekişmeler sonucunda yönetişim altyapıları olumsuz yönde etkilenmiş olan ülkeler olarak tanımlanıyor. (Radikal)

Yunanistan’da durum kötü
Türkiye’nin de bulunduğu bölge ülkelere bakıldığında 2006 yılından bu yana neredeyse her ülkede düşüş yaşanıyor. Yunanistan, Hırvatistan, Romanya gibi ülkelerin puanı düşüyor. Yolsuzluk algısı en çok yükselen ülkelerin başında Yunanistan, İran, Malezya, Malta, Slovakya ve Bahreyn geliyor.
İlk sıradaki Yunanistan’daki kötü durumun nedeni olarak da ülkedeki politik çalkantılardan sonraki hükümet değişikliği gösteriliyor. Bu nedenle Yunanistan bir yılda 15 sıra birden aşağı düştü. Slovakya’da artan suç oranları da yolsuzluk algısını güçlendirdi. Dünya haritasında yolsuzluk haritasına bakıldığında İskandinav ülkeleri, Avustralya ve Yeni Zelanda hariç Avrupa da dahil tüm ülkelerde durumun kötü olduğu görülüyor.

Faturası çok büyük
Kartelleşme ve rüşvet gibi yolsuzluk uygulamaları eşit rekabete zarar verdiği için özellikle yoksul ülkelerde ve kalkınma kaynaklarında kayıplar yaşatıyor. En son yayınlanan Uluslararası Şeffaflık Örgütü raporuna göre, 1990 ile 2005 yılları arasında 283’ten fazla uluslararası özel sektör karteli ifşa oldu ve bu durum dünya çapında yer alan müşterilere 300 milyar dolarlık ek yük getirdi.