Beynimiz hangi yaşta neye yetenekli? 

Mesela başkalarının duygularını anlama ya da temel aritmetik yeteneği gibi bazı yetenekler orta yaşa ulaşmadan zirve noktasına erişemiyor.

MIT Bilişsel Bilim Araştırmacısı Joshua Hartshorne “Neredeyse her yaşta bazı konularda daha iyi bazılarında ise daha kötü hale geliyoruz.” diyor. Araştırmayı gerçekleştiren ekip, yaşları 10 ila 90 arasında değişen binlerce kişilik bir ekibe kelime listesi ezberleme, yüzleri hatırlama, isim öğrenme ve matematik işlemleri yapma gibi bazı görevler verdi. Araştırma sonucunda, daima gelecekte ulaşılmayı bekleyen yeni bir zirve olduğu görüldü.

Ortalama beyin işleme gücü ve detaylı hafıza 18 yaşında zirveye ulaşıyor

Bilimciler Digit Symbol Substitution (Rakam Sembol Değişimi) adı verilen bir test kullanarak, beyin hasarından bunamaya kadar pek çok sorunu tespit edebiliyor. Bu test kişilerin, işleme hızı, dikkat ve görsel yetenekler gibi birkaç bilişsel yeteneği aynı anda kullanmasını gerektiriyor. Genel olarak rakamları sembollerle eşleştirmeye dayanan bu araç ayrıca Wechsler Yetişkin Zeka Ölçütü’nün de bir parçası.

Hartshorne bu testi kullanarak katılımcıların zekasının zaman içinde nasıl değiştiğini gözlemledi. Genel olarak ergenliğin son yıllarında bu testten en yüksek skorlar elde edildi.

Alışılmadık isimleri öğrenme yeteneği 22 yaşında zirveye ulaşıyor

Çoğu yetişkin, bağlam dışında verilen küçük bilgileri ezberlemekte zorlanır. Nörobilimciler bu olguya Baker/Baker (Fırıncı/Fırıncı) paradoksu adını veriyor. Klasik örneğe göre, fırıncılıkla uğraşan birinin hikayesini hatırlamak, soyadı Fırıncı olan birini hatırlamaktan daha kolaydır. Çünkü o kişiyi o isme bağlayan herhangi bir ilişki yoktur.

Ancak 2011’de yapılan bir çalışmaya göre genç insanlar bu konuda o kadar da sorun yaşamıyor. 20’li yaşlarım başındaki kişiler yeni isimler ezberleme konusunda diğer herkesten çok daha iyi.

Yüz algılama yeteneği 32 yaş civarında zirve yapıyor

İnsan beyninin yüzleri algılama ve hatırlama konusunda üstün bir yeteneği var. Bilimciler de bu yeteneğin sebebini yeni yeni anlamaya başlıyor. Ortalama olarak, yeni yüzleri öğrenme ve hatırlama yeteneğimizin 30. doğum günümüzden hemen sonra zirveye ulaştığını biliyoruz. Araştırmacılar ‘süper-algılayıcılar’ olarak adlandırılan ve tanıdık bir yüzü hatırlamada oldukça iyi olan kişiler üzerine çalışıyor. Tahmin edileceği gibi bu kişilerin çoğu 30’lu yaşların başlangıcında.

Konsantrasyon yeteneği 43 yaşında zirveye ulaşıyor

Dikkatinizi toplamakta zorlanıyor musunuz? 2015’te Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre dikkatimizi tek bir noktada odaklama yeteneğimiz 43 yaş civarında en üst seviyesine ulaşıyor. Daha genç yetişkinler, bilgi işleme alanında hız ve esneklik konularında daha başarılı olurken orta yaşlı yetişkinler odaklanma konusunda en üst kapasiteye sahip.

Başkalarının duygularını anlama konusunda en iyi olduğumuz yaş 48

Sevgili bulmanın zor bir iş olmasının önemli sebeplerinden birisi, 40’lı yaşların sonuna yaklaşmadan başkalarının duygularını anlama konusunda çok iyi olmamamız. Hartshorne ve ekibi, sadece göz çevresi kesilmiş fotoğrafları katılımcılara gösterdi ve fotoğraftaki kişinin duygusunu tespit etmelerini istedi. Bu alanda katılımcılar arasından 48 yaş civarında olanların en yüksek performansı gösterdiği görüldü.

Temel aritmetik yeteneği 50 yaşında zirveye ulaşıyor

Pek çok kişi matematik yeteneklerinin okul bittikten sonra yavaşladığını düşünür. Ancak bir hesabı bölüştürmeye çalıştığınızda aklınızda bulunsun; çıkarma ve bölme işlemlerinde en üst seviyeye ulaşmamız için 50. doğum günümüzü beklememiz gerekiyor.

Yeni bilgileri öğrenme ve anlama yeteneğimiz 50 yaşında zirve yapıyor

Temel matematikte olduğu gibi, yeni bilgileri öğrenip anlamak da 50 yaşında en kolay hale geliyor. Tarihi olaylar ve siyasi fikirler gibi genel bilgileri anlama konusunda en iyi yaş 50 civarı. Yani “Neden İlber Ortaylı’yı çok iyi anlayamıyorum” diye üzülmeyin. Daha yaşınız gelmemiş olabilir.

Kelime bilgisinin zirveye ulaştığı yaş 67

“Neden kelime oyunlarında hep kaybediyorum?” diye düşündüğünüz oldu mu? Belki de bu alanda en verimli yaşınıza daha ulaşmamışsınızdır. Çoktan seçmeli kelime testlerinde, 60’ların sonu 70’lerin başındaki kişiler diğer katılımcılara göre çok daha başarılı olabiliyor.

Hartshorne “Her alanda zirvede olduğumuz tek bir yaş yok.” diyor. “Her yaşın ayrı güzelliği var.” şeklindeki deyişimiz de böylelikle bilim tarafından onaylanmış oluyor.