Demir eksikliğinin 6 önemli nedeni! 

İştahsızlıktan halsizliğe, huzursuz davranışlar sergilemekten saç ve tırnaklarda kırılmaya, dikkat eksikliğinden uyku bozukluğuna kadar pek çok sorunla kendini belli edebiliyor. Özellikle okul öncesi dönemde her 3 çocuktan 1'inde tespit ediliyor. Tedavide geç kalınırsa çocuğun sağlığını ciddi boyutlarda tehdit edebilen bu sağlık probleminin adı; demir eksikliği!

Toplumdaki yaygın inanışın aksine demir eksikliği bir hastalık değil, belirti. Çocuklarda genellikle demirden zengin gıdalarla beslenme yetersizliği nedeniyle ortaya çıksa da, aslında pek çok etken demir eksikliği yapabiliyor. Dolayısıyla demir eksikliğinde öncelikle bu soruna yol açan faktörün tespit edilmesi çok önemli. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Oya Duran çocuklarda demir eksikliğinin 6 önemli nedenini anlattı, önemli öneriler ve uyarılarda bulundu.

1. Annede demir eksikliği: İlk 6 ay bebeğin tek besini anne sütü ise ve annede demir eksikliği varsa, çocukta demir eksikliği kaçınılmaz oluyor.

Ne yapmalı? Hamilelik ve emzirme döneminde demir eksikliği gelişmemesi için demir takviyesi almayı ihmal etmeyin.

2. Demirden zengin gıdalarla beslenmemek: İlk 6 ay sonrası demirden zengin gıdalarla beslenememek, gıdaların reddi (genel olarak iştahsızlık) demir eksikliği yapabiliyor.

Ne yapmalı? Bebeğinizi ilk 6 ay sadece anne sütüyle besleyin. 6 aydan sonra anne sütü ile beraber demirden zengin gıdalarla beslemeye dikkat edin. Baklagiller, yumurta, kırmızı et, pekmez, kuru üzüm kayısı, pekmez, yeşil yapraklı sebzeler demirden zengin gıdalar arasında yer alıyor.

3. İnek sütü: İnek sütü kullanımı da demir eksikliğinin bir başka önemli nedeni. Fazla miktarda inek sütü tüketmek demirin emilimini bozmasının yanı sıra bağırsaktan ince ince kanamalara sebep olarak demir eksiliği gelişimine yol açabiliyor

Ne yapmalı? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Oya Duran ilk bir yıl inek sütünün kesinlikle tüketilmemesi gerektiğini belirterek, “1 yaş altı bebekler süt yerine yoğurt ve peynir gibi formlarını tüketebilirler. 1 yaş sonrasında çocuklar inek sütünü sindirebiliyorlar. Dolayısıyla 1 yaş sonrası inek sütü tüketilebilir, fakat günlük 500 mililitreyi geçmemek kaydıyla” diyor.

4. Mide ve bağırsak sistemi hastalıkları: Çölyak ve bağırsak parazitleri gibi bazı mide ve bağırsak sistemi hastalıklarında çocuklar yeterince demirden zengin beslenseler de emilim kusuru olduğu için demir eksikliği gelişebiliyor.

Ne yapmalı? Nedeni parazit ise parazit ilaçlarıyla tedavi ediliyor. Çölyak gibi hastalıklarda ise diyet tedavisi ile emilimin düzelmesi sağlanıyor.

5. Kanamalar: Vücutta demir kaybı oluşturabilecek kanamalar (mide bağırsak sisteminde veya idrar yolunda kanamalar, burun kanamaları) yine demir ihtiyacını artırarak demir eksikliğine yol açabiliyor.

Ne yapmalı? Çocukların idrar ve gaita takibi yapılmalı ve kanama şüphesi varsa mutlak hekime başvurmalı. Burun kanamalarında da evde doğru müdahale yaparak doktora başvurmak gerekiyor.

6. Sık enfeksiyon geçirmek: Sık enfeksiyon geçiren çocuklarda, hastalık sırasında vücuttaki bakterilerin demir kullanımları nedeniyle zamanla demir eksikliği gelişebiliyor.

Ne yapmalı? Bebeklik döneminde çocuk kalabalık ve havasız ortamlardan uzak tutulmalı ki enfeksiyon etkenleriyle karşılaşma riski en aza insin. Büyük çocuklarda ebeveynlerin beslenme ve el hijyeni gibi konularda eğitim vermeleri çok önemli.

DEMİR EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Oya Duran aşağıda yer alan belirtilerden biri bile varsa, zaman kaybetmeden bir hekime başvurmanız gerektiğine dikkat çekiyor.
Cilt ve mukozada solukluk,
İştahsızlık,
Halsizlik ve çabuk yorulma,
Huzursuz davranışlar sergilemek ve ajite olmak,
Dikkat eksikliği ve algılamada bozukluk,
Büyüme ve gelişme geriliği
Saç ve tırnakta kırılmalar
Dilde papillarda(tat tomurcuklarında) düzleşme sonucu dilin düz, parlak ve soluk görünümde olması.
Ağız kenarında çatlaklar,
Uyku bozuklukları,
Nadiren, ‘katılma nöbeti’ denilen, ağlarken nefes tutma hareketi yapmak,
Pica denilen, yenmemesi gereken toprak, kireç ve kağıt gibi şeyleri yemek,
entelektüel fonksiyonlarda (soyut düşünme, tasarlama, sorun çözme gibi) gerileme.

TEDAVİSİ NASIL?

Demir eksikliği bir hastalık değil, belirti. Bu nedenle demir eksikliğine yol açan problemin ortadan kaldırılması tedavi sürecindeki en önemli basamağı oluşturuyor. Demir takviyesi ve nedene yönelik tedavi paralel olarak sürdürülüyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Oya Duran çocukların çoğunda ağız yoluyla alınan demir preparatları ile demir eksikliğinin tedavi edilebildiğini belirtiyor. “Tedaviye demir depoları dolana kadar 5-6 ay kesintisiz devam edilmeli” uyarısında bulunan Dr. Oya Duran sözlerine şöyle devam ediyor: “Çünkü tedavi yarım kalırsa demir eksikliği anemisi gelişimi sonucu birçok problem oluşabiliyor. Tedavi sürecinde oral demir preparatlarının sindirim sisteminde iyi emilebilmesi için aç karnına verilmesinde fayda var. Ayrıca çocuk tadı nedeniyle içmek istemiyorsa ilaç sulandırılarak veya meyve suyuyla verilebilir. Bunların yanı sıra çocuğun demirden zengin besinleri düzenli olarak tüketmesi de çok önemli”