Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu 

Son zamanlarda belki de en sık duyduğumuz ve merak ettiğimiz konulardan bir tanesi Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite ve Dürtü Bozukluğudur. Biraz hareketli olan, söylenenler bir kulağından girip diğer kulağından çıkan, konsantre olmakta güçlük çeken her çocuğa bu tanının konması ne kadar kolaydır? Gelin, bu yazımla Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite ve Dürtü Bozukluğu'nun ne olduğunu bir gözden geçirelim.

 

•         Üç farklı DEHB belirti sınıflandırması mevcuttur. Bunlar dikkatsizlik, dürtüsellik ve hiperaktivitedir (aşırı hareketlilik).

 

•         Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozuluğu 'nun başlıca özelliklerinden bir tanesi dikkat süresinin kısa olmasıdır. Dikkat ile ilgili sıkıntı yaşayan çocuk, genç veya yetişkinler detayları fark etmekte güçlük çekerler, bir işi bitirmeden bir diğerine geçerler, düzenli çalışamazlar, oyalanırlar ve unutkanlık yaşarlar. Çocuklar genellikle ilkokula başlayana kadar dikkatsizlikleri fark edilmeyebilir; çünkü düzenli öğrenim için gerekli olan dikkat süresi ve yoğunlaşma bu yıllarda daha net gözlemlenir. 1  Bir çocuğun dikkatini bir konuya odaklayabilme süresi genellikle onun yaşına bağlıdır. Ortalama olarak, çocuğun her yeni yaşında dikkat genişliği iki ila beş dakika artar 2.  Örneğin, on yaşındaki bir çocuğun normalde herhangi bir işe veya konuya odaklanması otuz dakika ila bir saat arası değişebilir. Bu sebeple örneğin 9-10 yaşlarındaki bir çocuğun masadan hiç kalkmadan ya da mola vermeden 1,5-2 saat ders çalışmasını beklemek hiç gerçekçi değildir. “Çocuğum konsantre olamıyor, kesin dikkat eksikliği var.” dendiğinde bu sürenin gözden geçirilmesi gerekebilir.

 

•         Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite ve Dürtü Bozukluğu'nun “hiperaktivite” ayağı yaklaşık 3 yaş civarlarında aşırı hareketlilik (tabiri caizse “koltuk tepelerinden inmeme”), sessiz yapılan aktivitelerde zorluk çekme, çok fazla soru sorma gibi davranışlar ile gözlemlenir. Okul çağına gelen çocuklarda ise sürekli konuşma, sınıfta oturamama gibi belirtiler gözlemlenir.

 

•         Bu tanıyı alan kişilerde dikkat süresinin kısa olmasının ve hiperaktivite gözlemlenmesinin yanı sıra; engellenmeye yönelik isteksizlik, kontrolsüzlük, sıra bekleyememe, sabırsızlık, uygun olmayan zamanlarda sohbete girme gibi dürtüsel davranışlar da gözlemlenir.

 

•         Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu'nun belirlenmiş tek bir nedeni yoktur. Genetiğin, doğum öncesinde (örneğin annenin sigara kullanımı) veya sonrasında ortaya çıkabilecek olan beyin hasarlarının ve sosyalizasyon diyebileceğimiz sosyal olarak ihmal edilmenin veya istismara uğramanın DEHB'nun ortaya çıkmasını desteklediği araştırmalar sonucu bulunmuştur. 2

 

•         Çocuğunuzda veya kendinizde Dikkat Eksiliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olduğunu düşünüyorsanız bir klinik psikoloğa veya psikiyatriste danışmanızda fayda vardır. DEHB tanısı koymak çok kolay değildir ve olmamalıdır da. Anne ve babadan çok detaylı bir öykü alındıktan sonra bütün şikâyetler göz önünde bulundurularak gerekli gözlemler yapılır ve ölçme-değerlendirme araçlarından faydalanılabilir.

Yazar: Uzman Klinik Psikolog İpek Gökozan, Madalyon Psikiyatri Merkezi

www.ipekgokozan.com

 

Referanslar:

 

1)Öncü, B., Şenol, S., (2002) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Etiyolojisi: Bütüncül Yaklaşım. Klinik Psikiyatri, 5:11-119

2)Castellanos FX (1997) Towards a pathophysiology of attention deficit/ hyperactivity disorder. Clin Pediatr, 36:381-393.

milliyet