Erkekler de artık doğum yapabilecek! Spermi yumurtaya dönüştürdüler 

Çin Bilimleri Akademisi'nde yapılan bir araştırmada, erkeklerin de artık doğum yapabileceğini ortaya koydu. İki biyolojik erkek fare üzerinde denen bu işlem sonucunda ilk farenin yetişkinliğe ulaşabildiği görüldü. Araştırma, iki erkek bireyden alınan genetik materyallerle fare üretildi. 

'Embriyonik kök hücre mühendisliği' adını verdikleri teknikle, araştırmacılar bir babanın sperminden yumurtaya dönüşebilen hücreler üreterek diğer babanın sperm hücreleriyle döllenmesi sağladı. Önceki dönemlerde yapılan araştırmalar, gelişimsel bozukluklar nedeniyle olumsuz sonuçlar vermişti. Fakat, bilim insanları kök hücrelerin genetik yapısında 20 farklı düzenleme yaparak engelleri aştılar.

EŞCİNSEL ÇİFTLER DE ÇOCUK SAHİBİ OLABİLECEK
Çalışmada yer alan Dr. Wei Li, bu keşfin kök hücre ve rejeneratif tıp alanındaki bazı sınırlamaların üstesinden gelinmesine yardımcı olacağını belirtti. Bu çalışma fareler üzerinde denense de eşcinsel çiftlerin de çocuk sahibi olabilmesinin önünün açabilecek.

Araştırmacılar, bu süreçte erkek üreme hücrelerini dişi üreme hücrelerine dönüştürdü. İlk olarak, bir farenin spermi, genetik materyali çıkarılmış bir yumurta hücresine (oosit) enjekte ettiler. Bu işlem, herhangi bir hücre tipine dönüşebilen kök hücrelerin oluşmasını sağladı. Ancak bu hücreler yalnızca ilk ebeveynden gelen erkek DNA’sını taşıyordu.

Bu işlem sonrasında kök hücreler başka bir erkeğin sperm hücresiyle birleştirilerek, her iki ebeveynden de genetik materyal taşıyan embriyonik bir yapı oluşturuldu. Elde edilen embriyo, bir taşıyıcı annenin rahmine nakledildi ve böylece yalnızca iki erkek bireyden gelen DNA'ya sahip yavru fare dünyaya geldi.

Bu sürecin uzun zamandır teorik anlamda mümkün olduğunu bilen bilim insanları, daha önceleri yetişkinliğe kadar yaşayabilen iki babalı fareler üretmeyi başaramamıştı.

Normal heteroseksüel üremede, spermde bulunan genetik materyal yumurtadaki dişi DNA’sıyla birleşerek yavrunun gelişimini sağlıyor. Ancak iki erkek ya da iki dişiden gelen homolog kromozomlar bir araya geldiğinde, genetik kopyalama hataları ve 'baskılama anormallikleri' olarak bilinen sorunlar ortaya çıkıyordu. Bu durum, yavruların sağlıklı bir şekilde gelişmesini engelleyerek genetiklerinde ciddi kusurlara neden oluyordu.

GENETİK KODLARI DEĞİŞTİRİLDİ
Çalışmada yer alan bir diğer araştırmacı Dr. Qi Zhou ise bu genetik engellerin memelilerde tek cinsiyetli üremeyi büyük ölçüde imkansız hale getirdiğini vurguladı. Ancak CRISPR adlı gen düzenleme teknolojisi kullanılarak farelerin DNA’sındaki baskılama anormalliklerini önlemeyi başardılar. Araştırmacılar, ilk babanın sperminden elde edilen kök hücreleri düzenleyerek, genetik kodun belirli bölümlerini değiştirdi. Daha sonra bu genetiği değiştirilmiş hücreler ikinci babadan gelen spermle birleştirildi ve sağlıklı gelişme ihtimali yüksek embriyolar elde edildi.

'Bir ilke imza atan bu çalışma sonucunda,  iki babaya sahip olan fareler yetişkinliğe ulaşabildi. Guangzhou’daki Sun Yat-sen Üniversitesi’nden Dr. Guan-Zheng Luo, bu araştırmanın memelilerde eşeyli üreme sürecini anlamak açısından çok önemli olduğunu belirtti. Luo, bu yöntemin embriyonik kök hücreler ve klonlanmış hayvanlar üzerindeki etkilerini iyileştirebileceğini ve rejeneratif tıp alanında büyük bir ilerleme sağlayabileceğini de ifade etti.'

Ancak, araştırmacılar bazı önemli sınırlamaların varlığını kabul ediyor. Canlı embriyoların yalnızca yüzde 11,8’i doğum aşamasına kadar gelişebilirken, doğan yavruların tamamı yetişkinliğe ulaşamıyor. Yetişkinliğe erişebilen farelerin büyüme hızlarında farklılıklar, ömürlerinin kısalması ve kısırlık gibi durumlar da gözlemlendi. Tüm bunlara rağmen bu çalışma eşcinsel çiftlerin biyolojik olarak her iki ebeveyne de ait çocuk sahibi olabilmesi yönünde umut verici bir adım olarak değerlendiriliyor.

SÜREÇ İÇİN YİNE DE ANNEYE İHTİYAÇ DUYULACAK
Teorik olarak, insanlarda da benzer bir teknikle embriyo üretmek mümkün olabilir. Ancak, sürecin tamamlanması için bir taşıyıcı anneye ihtiyaç duyulacak ve genetik materyal yalnızca babalardan gelecektir. Araştırmacılar, bu yöntemin maymunlar gibi daha büyük memeliler üzerinde test edilmesini planlıyor ancak sürecin insanlara uygulanabilmesi için aşılması gereken birçok teknik zorluk bulunduğunu da ekliyor.

Bazı uzmanlar ise insanlar üzerinde kullanılmasının etik olup olmadığı konusunda tartışmaları da beraberinde getirebileceğini belirtiyor. LGBT+ yardım kuruluşu Mosaic Trust’ın yöneticisi Lukasz Konieczka, bu tür genetik araştırmaların gerekliliğini sorgulayarak, mevcut çocuklara destek sağlamanın daha önemli olduğunu söylüyor. Ayrıca, Uluslararası Kök Hücre Araştırmaları Derneği’nin etik kuralları, üreme amaçlı genetik düzenlemeleri yasaklıyor ve şu anda bu tür tekniklerin güvenli kabul edilmediğini belirtiyor.