İŞTE İŞÇİ VE MEMURLARIN YENİ HAKLARI 

Yönetmelik çalışmalarının tamamlanmasıyla birlikte memurlar, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve arızalar nedeniyle iş göremezlik geliri alabilecek.

Memurların alacakları raporlarda meslekte kazanma gücünün en az yüzde 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilirse, maaşlarının yanı sıra sürekli iş göremezlik geliri de alacaklar. Sürekli tam iş göremezlik halinde sigortalıya, aldığı ücretin yüzde 70'i oranında gelir bağlanacak.

Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise gelir bağlama oranı yüzde 100 olarak uygulanacak. Mevcut uygulamada, memurlarda iş kazası uygulaması çok dar kapsamlı uygulanıyor, iş yerinde veya işi gereği dışarıya görevle gönderildiğinde bir kaza geçirir ve malul kalırsa kendisine vazife malulü aylığı veriliyor. Meslek hastalığı diye bir uygulama ise bulunmuyor. Reformla birlikte, iş yeri dışında geçirilen kazalar da iş görmezlik raporunda dikkate alınacak.

CENAZE YARDIMI ARTIYOR

Sosyal Güvenlik Reformuyla, 185 ile 850 milyon arasında değişen cenaze yardımlarında da büyük artış sağlanacak. Uygulamada, SSK'lı vefat ederse ailesine veya cenazeyi kaldıran kimselere 223,73 YTL, Bağ-Kur'lu vefat ederse 185,56 YTL ve memur vefat ederse 850,16 YTL cenaze yardımı veriliyor. Reformla, cenaze yardımlarındaki farklı uygulamalar sona erdiriliyor. Bütün sigortalılar brüt asgari ücretin üç katı tutarında cenaze yardımı alacak. Bu da 2006 yılı asgari ücretine göre 1593 YTL'ye karşılık geliyor.

HİZMET BORÇLANMALARI

Reformla memurlara getirilen en önemli haklardan biri ise hizmet borçlanmaları oldu. Şu anda, sadece askerlikte er/erbaş olarak geçen süreler, yurt dışı borçlanması ile grev ve lokavtta geçen süreler borçlanılabiliyor.

Yeni durumda, İş Kanunu gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri, er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen süreler, sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri, sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan, bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen primi ödenmemiş süreleri borçlanmaları mümkün olacak.

Aynı zamanda, grev ve lokavtta geçen süreler ve sektörel veya genel ekonomik kriz dönemlerinde işvereni tarafından ücretsiz izinli sayılan süreler ile hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen sürelerin borçlandırılması halinde, ilgili tıp fakültelerinde geçen süreleri, borçlanmalarının yolu da açılıyor.

MEMURUN ASKERLİK BORÇLANMASI UCUZLUYOR

Uygulamada, memurlar askerlik borçlanması ödemesi yaparken işe başlama derece ve kademelerine göre hesaplanan emekli keseneğine esas matrahın yüzde 36'sı oranında askerlik borçlanma tutarını ödüyor. Reformla birlikte askerlik borçlanması memurun, asgari ücretle bunun altı buçuk katı arasında kendisinin belirleyeceği bir rakamın yüzde 32'si olarak ödenecek. Bu durumda memurlar için askerlik borçlanması ucuzlayacak.

Mevcut durumda, memurlar yurt dışı borçlanması yaparlarken ödeyecekleri rakam, derece, kademelerine göre hesaplanacak bir tutarın yüzde 36'sı olarak belirlenmiş durumda ve genelde bu rakam dolar bazında 7-8 dolara denk geliyor.

Reformla birlikte yurt dışı borçlanması memurun asgari ücretle bunun altı buçuk katı arasında kendisinin belirleyeceği bir rakamın yüzde 32'si olarak ödenecek. Bu durumda memurlar için yurt dışı borçlanması da ucuzlayacak.

KATILIM PAYI DÜŞÜYOR

Halen, ilaç ve ortez-protezlerde SSK'da çalışanlarından asgari ücretin 1,5 katı (2006 yılı rakamları ile 797 YTL), SSK emeklilerinden ise bir katı (531 YTL) olarak katılım payı alınıyor. Düzenlemeyle SSK çalışanları ve emeklileri için katılım payının tavanı asgari ücretin yüzde 75'ine (398 YTL) düşürülüyor.

Bağ-Kur sigortalıları birinci gelir basamağının 1,5 katı (2006 yılında rakamları ile 530,04 YTL), Bağ-Kur emeklilerinde ise birinci gelir basamağının yüzde 65'i (229,68-YTL) olarak katılım payı ödüyordu.

Bağ-Kurlular ile SSK'lılar arasındaki eşitsizlik ortadan kaldırılarak katılım payının tavanı asgari ücretin yüzde 75'ine (398 YTL) düşürülecek. Böylece, çalışan-emekli ayrım ortadan kaldırılarak hastalardan alınacak katılım payı tavanı düşürülerek eşitlenmiş olacak. Katkı payı tutarının asgari ücretin yüzde 75'ini geçmesi halinde, aşan kısım sigortalıdan alınmayacak, Genel Sağlık Sigortası tarafından karşılanacak.

SSK'LILARIN FİİLİ HİZMET ZAMMI SÜRELERİNİN EMEKLİLİĞE YANSIMASI

Reformla birlikte SSK kapsamında itibari hizmet uygulamasından yararlanan çalışanların hakları Emekli Sandığı kapsamında çalışanlarla benzer hale getiriliyor. Mevcut durumda, itibari hizmetten yararlanan SSK kapsamında çalışanlara her 360 gün için 90 gün ilave sigortalılık süresi veriliyor ama bu prim ödeme gün sayısına eklenmiyor. Emekli Sandığı iştirakçilerine verilen fiili hizmet zammı süresi ise; prim ödeme gün sayısından sayılıyor.

Yeni düzenlemeyle SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı ayrımı kalmayacağı için itibari hizmetten yararlanan tüm çalışanlara, çalıştıkları her yıl için 3 ay fiili hizmet zammı süresi verilecek, aynı zamanda bu süre prim ödeme gününe de ilave edilecek. Bu kişilerin emekli aylığı bağlanma oranları da buna göre belirlenecek.

AA