Kanser Kaderiniz Olmasın 

Kanser nedeniyle meydana gelen ölümler AIDS, verem ve sıtma yüzünden gerçekleşen ölümlerin toplamından daha fazla. Tüm kanserlerin yüzde 30’undan ise sigara tek başına sorumlu. Bilimsel araştırmalar, akciğer, ağız, boğaz, pankreas, mesane, mide, karaciğer ve böbrek kanserlerinin sigara ile ilişkili olduğunu gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 2008 yılında tüm dünyada 12.4 milyon yeni kanser vakası görüldüğünü, 25 milyon kişinin kanserle yaşadığını ve 7.6 milyon kişinin kansere yenik düştüğünü açıkladı. Hepimizin korkulu rüyası ama aslında önlenmesi veya erken teşhisle başarılı bir şekilde tedavisi de mümkün. Bunun için de kanserin ‘farkında’ olmak gerekiyor. Sağlık Bakanlığı,

4 Şubat Dünya Kanser Günü dolayısıyla pek çok etkinlik gerçekleştirirken ülkemizdeki haritayı da açıkladı. Listede, akciğer, cilt ve meme kanseri başı çekiyor. Her bölgede farklı kanser türleri daha yaygın gözleniyor. Örneğin Ege ve Akdeniz kıyılarında cilt, Doğu Anadolu’da mide ve Marmara gibi kozmopolit bölgelerde ise akciğer kanserinde artış var. Bu yazı dizisinde en sık görülen kanser türlerinin teşhis ve tedavisine yönelik merak ettiğiniz sorulara yanıt bulacaksınız.

• Türkiye’de her yıl 160 bin kişiye kanser teşhisi konuyor. Genel olarak kanser, erkeklerde kadınlara göre daha sık görülüyor. Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Daire Başkanı Prof. Dr. Murat Tuncer “Ülkemizde en sık, yılda 50 bin yeni olguyla akciğer kanseri ile yılda 16 bin yeni vakayla meme kanseri görülüyor. Bu hızla giderse 2030’lu yıllarda iki misline çıkacak. İşte bu nedenle ülkemizin geleceğine yönelik bazı önleyici faaliyetleri de başlatmak zorundayız” diyor.

OKULLARDA OBEZİTE TARAMASI

Kanseri önlemek için özellikle çevresel etkenler üzerinde önemli atılımlarda bulunulduğuna değinen Prof. Dr. Tuncer, Afşin, Muğla Yatağan gibi bölgelerde termik santrallerin çevreye olan etkilerini azaltmak için çalışmaların yürütüldüğünü, Dilovası bölgesinde sanayileşmeye bağlı kanserojen etkilerin izlenmesine yönelik merkezler kurulduğunu belirtiyor. Elektromanyetik dalgaların etkilerine yönelik bir taslak yönetmeliğin hazırlandığını da açıklayan Prof. Tuncer “Obezite taraması yapılması, ilkokullarda yapılacak tarama sonrası uygun beslenme alışkanlıklarını kazandırmaya yönelik eğitimler planlandı. Sigara yasağı zaten geçen yıla damgasını vurdu. Servikal ve meme kanserleri dışında bu yıl, kolon kanserleri taramalarına da başlanacak” diye konuşuyor.

HPV aşısı ücretsiz olacak

 Prof. Tuncer, bir de müjde veriyor. Sağlık Bakanlığı, rahim ağzı kanserini önleyen HPV aşısının devlet tarafından geri ödenmesine yönelik çalışmalara başladı. Bir yıl içinde sonuçlar belli olacak ve gelecekte HPV aşısını risk grubundaki herkes ücretsiz yaptırabilecek.

Kilonu koru ve sigaradan uzak dur

Uzmanlara göre kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada yer alan kansere bağlı ölüm oranlarının azaltılması mümkün. Sigaradan uzak durmak ve ideal kiloyu korumak kanser hastalıklarına yakalanma riskini neredeyse tamamen bitiriyor.

ÖKSÜRÜĞÜ CİDDİYE ALIN

Küçük hücreli akciğer kanserinin tamamen sigarayla ilişkili olduğuna değinen Dr. Teoman Yanmaz “Çok hızlı ilerleyen ve ölümcül olma potansiyeli çok yüksek bir kanser. İleri evrede yaşam süresi 6 ay kadar. Ancak bu, tüm akciğer kanserlerinin sadece yüzde 10-15’ini teşkil ediyor. Vakaların yüzde 85-90’ı ise küçük hücre dışı akciğer kanseri olarak bize geliyor” diyor.

ERKEN TEŞHİSİN ÖNEMİ

Hastalığın ilk evrelerinde tam tedavi şansının çok yüksek olduğunu belirten Yanmaz “Ama başka organlara yayılım varsa yaşam süresi bir yıla düşüyor” diye konuşuyor. Geçmeyen öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi şikayetlerin önemsemnesi gereken belirtiler olduğunu ifade eden Yanmaz, tiryakilerin ‘Sigarayı değiştirdim o yüzden öksürüyorum” diye düşünerek doktora başvurmakta geç kaldıklarına dikkat çekiyor.

ÇOCUKLUKTA GEÇİRİLEN ENFEKSİYONLARA DİKKAT

Dünyada yılda yaklaşık 1.5 milyon kişiye akciğer kanseri teşhisi konuyor. Kanser türleri arasında önlenmesi en basit olan akciğer kanseri, ironik bir şekilde en öldürücü kanser türü olarak sıralamadaki yerini alıyor. Önlenmesi ise kolay, çünkü hastalığın yüzde 85 sebebi sigara.

GENETİK YATKINLIK DA ETKİLİ

Bahçelievler Hastanesi’nden onkoloji uzmanı Dr. Teoman Yanmaz, hiç sigara içmeyen insanlarda da hastalığın görülebildiğine dikkat çekerek “Bunda da neden, genetik yatkınlık veya mesleki maruziyetler olabiliyor. Ayrıca çocukluk ya da gençlik çağında geçirilmiş başka enfeksiyonların (tüberküloz, zaatüree gibi) kalıntılarından da çıkabiliyor. Ama yine de sigara içmeyenlerin hastalığı atlatma şansı daha yüksek” diyor.

Yanmaz, erken teşhisin hayati önem taşıdığını ancak akciğer kanserinde bunu sağlayacak bir tarama yönteminin henüz bulunmamasının en büyük handikap olduğunu söylüyor ve ekliyor:

YENİ NESİL TOMOGRAFİLER

Sadece röntgen, hastalığı erken evrede yakalamada yetersiz. Son yıllarda tartışılan bir görüş var: Multi Slice dediğimiz 64 kesitli yeni nesil tomografi taraması işe yarayabilir mi? Ancak nüfusun tamamını bu şekilde taramak mümkün değil. Bu nedenle sigara içen ve ailesinde akciğer kanseri bulunan, yani risk grubundaki kişiler yılda bir kez tarama yaptırmalı.

3 İLAÇ UMUT

• İstanbul Bahçelievler Hastanesi’nden onkoloji uzmanı Dr. Teoman Yanmaz, küçük hücre dışı akciğer kanserinin tedavisine yönelik üç yeni ilacın umut verici sonuçları olduğuna değiniyor ve şu bilgileri veriyor:

TÜMÖRÜN HIZLA BÜYÜMESİNİ DURDURUYOR

Hedefe yönelik tedavilerden 3 tanesi ileri evre akciğer kanserlerinde tüm dünyada kullanılıyor. Bunlardan biri ülkemizde de bulunan ‘bevacizumab’ etken maddeli bir ilaç. Kemoterapi ile beraber veriliyor. Tümörün büyümesini önlüyor. Avrupa ve Amerika’da onay aldı. Bizde akciğer kanserinde kullanımı için halen onay bekleniyor ama kalın bağırsak kanserinde kullanılıyor. Bu ilaç, yaşam süresini 14 aya kadar uzatabiliyor. Bir diğer yenilik etken maddesi ‘erlotinib’ olan ilaç. Tümör hücresinde mutasyon olup olmadığına bakılıyor ve varsa, bu ilaç etkili oluyor. Kemoterapiden fayda görmeyen ve yapılacak bir şey kalmamış hastaların yaşamını uzatmada fayda sağlıyor.

YAŞAM SÜRESİNİ YAKLAŞIK 2 YIL ARTIRIYOR

Sigara kullanmayanlarda daha etkili ve kadınlarda daha iyi sonuç veriyor. Bu tedaviyle 2 yılın üzerinde yaşayan hastalar var. Sonuncusu ise ‘cetuximab’ adlı etken madde. Kemoterapiyle birlikte verildiğinde kemoterapinin etkinliğini artırıyor ve yine toplam yaşam süresini 13 aya kadar çıkarıyor. Dünyada kullanılıyor ama bizde, akciğer kanserinde kullanımı için onay bekleniyor.