5 bin biyolog onay bekliyor! 

MAHMUT ÖZAY

Boğaziçili bilim insanları koronavirüs aşısı için kolları sıvadı... Virüs salgınından sonra Sağlık Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve TÜBİTAK Başkanlığı yeni bir aşı çalışması için pek çok hocayı bir araya getirdi. Bunlar arasında Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nesrin Özören de var. Bakanlık denetiminde aşı için konsorsiyum kuruldu. Bilgi havuzu oluşturuldu. Her takım kendi metoduyla faaliyetlerini sürdürüyor.

AŞININ KIYMETİNİ ANLADIK
Özören ve ekibi, koronavirüs aşısı için 'Kuş Gribi' ve çeşitli kanser araştırmalarında olumlu sonuçlar elde edilen ‘mikrokürecik’ teknolojisinden faydalanacak. Detayları açıklayan Özeren şunları söyledi: On beş yıldır laboratuvarımız var. Mikrokürecik teknolojimizi koronavirüsün taç gibi görünen ‘Spike’ adındaki dış yüzey protein parçalarına ekleyeceğiz. Burun spreyi olarak da aşı geliştirmeyi düşünüyoruz. Konsorsiyumda virüs için ilaç yapan takımlar da var. Tahminî olarak ilaç dört ay, aşı ise en az bir yıl sürer. İnsanlarımız aşı karşıtlığı yapıyordu. Şimdi aşının kıymetini anladılar.

HEMEN SONUÇ İSTENİLİYOR
İnsanlar hemen sonuç istiyor ama daha virüs üç aylık. Aşının önce hayvan deneyleri üzerinden yapılması lazım, direkt insanla başlamak yanlış. Ama bunu yapanlar var. Hayvan kısmını atladılar. Son noktaya gelirse yaparız ama biz önermiyoruz. Durumun farkındayız ama o noktada değiliz. Yoksa kısa yolları var.

TOPAL EŞEK KULLANILMAMALI
Bakanlık, Çin kitleri ile hızlı adım atmak istiyor ama topal eşek kullanmamalı. Testlerde yapılan oynama bize iki hafta kaybettirdi. Bilim Kuruluna moleküler biyologlar da davet edilmeli. Virüsü en iyi onlar bilir. En hazırlıklı ekip de onlar. Yerli kitlerimizi bu uzmanlar üretti.

GÖREV BEKLİYORUZ
Bu dönemde ülkeye fayda sağlamak için boş durmuyoruz. Beş dernek olarak biyologlar inisiyatifini kurduk. Test sayımızı artırmalıyız. Kit var, cihaz var. Biyologları da hallettik. Sosyal medyadan anket hazırladık, alanında uzman beş bin gönüllü bulduk. Âdeta hepsi emir bekliyor. Bu listeyi yetkililere verdik. Nerede izin verilirse gidip oradaki çalışmaları hızlandırırız. Ülkemizde günde 100 bin test yapacak kapasite var. Biz diyoruz ki, şu an hazır olan ekiple günde test sayımızı 20 bine çıkarabiliriz. Ufak ufak takımlar çağrıldı ama daha istediğimiz düzeyde değiliz.

PROJEMİZ HAZIR
Genom dizilim analizimiz nerede?
ABD, İtalya ve Rusya virüsün genom dizilimini çözmeyi başardı ve yayımladılar. Ülkemizin genom dizilim analizi nerede? Oysa bunun tekniği Türkiye'de var. Büyük büyük ‘Genom Merkezleri’ inşa edildi. Bu konuda biz projemizi sunduk. Virüslerin genomunun taranması ve nasıl evrimleştiğinin gösterilmesi gerekir. Bunu ortaya çıkarırsak virüsü diğer ülkelerle kıyaslayacağız. Aşı ve ilaç geliştirmede yardımcı olacak. Bunu bilmek lazım.

ÇALIŞMA YAPILMADI
Kan grubunun virüse etkisi yok
Kan grubu korona risk oranını etkiler demek için bütün kanlar için en az 500 denekle bakılmalı. Böyle bir çalışma yok. Bu kan daha iyi, bu ürün şifa getiriyor kısmını doğru bulmuyorum.

Bir kötü haber: Koronavirüs mutasyon geçirerek daha da ölümcül hâle gelebilir.
Bir iyi haber: Yaz aylarında bulaşıcı etkisi azalacak ama sıfırlama beklemeyin.