540 Milyon Dolarlık Gıda Darbesi... Krizin Ayak Sesleri mi?

Gıda fiyatlarındaki artış enflasyondan sonra şimdi de Türkiye’nin “aşil tendonu” olarak görülen cari işlemler açığını tehdit ediyor. Fiyatlardaki artışın cari işlemler açığına iki aylık faturası net 540 milyon dolara tırmandı. Petrol başta olmak üzere enerji fiyatlarındaki yükselişin cari açık üzerindeki olumsuz etkisi bu yıl da devam ediyor. Enerji fiyatlarındaki artış cari açığı iki ayda 2.2 milyar dolar büyütürken demir-çelik fiyatlarındaki artışın etkisi 485 milyon dolar oldu. Böylece Ocak-Şubat döneminde 7.7 milyar dolar olarak açıklanan cari işlemler açığının 3.3 milyar doları gıda, enerji ve demir-çelik fiyatlarındaki yükselişten kaynaklandı.

Hububatta rekor

Hububat ithalatı 2008’in ilk iki ayında 341.8 milyon dolarla rekor kırarken Türkiye aynı dönemde sadece 5.7 milyon dolarlık hububat ihraç etti. Türkiye, geçen yılın tamamında gerçekleştirdiği toplam 973.2 milyon dolarlık hububat ithalatının yüzde 35’ini sadece bu yılın ilk iki ayında yaptı. 2007’nin ilk iki ayında 36.4 milyon dolarlık hububat ihraç edilirken bu rakam bu yılın aynı döneminde 5.7 milyon dolara geriledi. Ocak-Şubat döneminde ithal edilen ürünler arasında en hızlı artışın ise yine tarım ürünleri kalemlerinde yaşandığı dikkat çekti. Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar, gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri ve yağlı tohum ve meyveler en hızlı artan ithalat kalemleri oldu. Gıda fiyatlarındaki değişimden etkilenen ürünlerin oluşturduğu kalemlere bakıldığında ise, Türkiye yılın ilk iki ayında 726.2 milyon dolarlık ithalat, 186.2 milyon dolarlık da ihracat yaptı.

Petrol ve gıda fiyatlarındaki artış enflasyonu da olumsuz etkilemeye devam ediyor. İlk üç ayda yüzde 3.1 olarak açıklanan Tüketici Fiyatları Endeksi’nin (TÜFE) neredeyse tamamı bu iki kalemdeki artıştan kaynaklandı. Uzmanlar, gıda fiyatlarındaki artışın enflasyona 2 puan, enerji fiyatlarındaki artışın ise 1 puanlık bir katkı yaptığını tahmin ediyor. Özellikle giyim başta olmak üzere bazı kalemlerde yaşanan fiyat düşüşlerinin ilk üç ayda enflasyonun daha da yüksek çıkmasını engellediği belirtiliyor.

Altındaki yükseliş olumlu etkiledi

2007’nİn Ocak-Şubat döneminde enerji ithalatına 4.5 milyar dolar ödeyen Türkiye, bu yılın aynı döneminde enerji ithalatına 2.7 milyar dolar harcadı. 500 milyon dolarlık ihracat artışı göz önüne alındığında enerjinin cari açığa olumsuz etkisi net 2.2 milyar dolar oldu.

Türkiye enerji, gıda ve demir-çelik fiyatlarındaki artıştan olumsuz etkilenirken altın gibi değerli maden fiyatlarındaki yükselişin cari açığı azaltıcı bir etki yaptığı dikkat çekti. İlk iki ayda 1.6 milyar dolarlık inci, kıymetli taş ve metal mamul ihracatı yapılırken aynı ürünlerden 418.3 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirildi. Dolayısıyla değerli madenlerden elde edilen gelir cari açık üzerinde 1.2 milyar dolarlık olumlu bir etki yaptı.