Kayıt Dışı İstihdamda Tablo Karamsar! 

Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) geçen yıl dershane, sürücü kursu, otel ve otobüs işletmelerine yönelik sektör denetimlerinde, görüşme yapılan çalışanların büyük çoğunluğunun kayıt dışı istihdam edildiği ortaya çıktı.

SGK'nın 2007 Yılı Faaliyet Raporu'nda, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının geçen yıl gerçekleştirdiği teftiş, denetim, inceleme, araştırma ve soruşturmalara ilişkin bilgilere yer verildi.

Kurum müfettişleri geçen yıl 18 bin 994 iş yerini denetledi. Denetimlerde bin 63 kaçak iş yerinin tescili sağlandı.

Denetimlerde toplam 324 bin 648 sigortalı tespit edildi. Kayıt dışı çalıştıkları belirlenen 12 bin 673 kişinin tescili sağlandı. Sahte sigortalı durumdaki 6 bin 368 kişiye ulaşıldı.

Denetimler sonunda 260 milyon 807 bin 337 YTL ek prim matrahı tahakkuk ettirildi. Müfettişler ayrıca 75 milyon 955 bin 271 YTL idari para cezası önerdi.

Kurum müfettişleri, ayrıca iş kazası ve meslek hastalıkları konusunda 5 bin 842 soruşturma yaptı. Bu soruşturmalarda 5 bin 656 işverenin, bin 697 sigortalının, 49 üçüncü kişinin sorumluluğu belirlendi.

Raporda, geçen yıl sektörler itibariyle gerçekleştirilen denetim sonuçlarına da yer verildi.

Buna göre, müfettişler, dershanelerde 5 bin 593 kişi ile görüştü. Bu kişilerin 3 bin 398'inin kayıt dışı çalıştıkları tespit edildi. Denetimlerde 4 milyon 818 bin 510 YTL ek matrah tahakkuk ettirildi, 5 milyon 543 bin 216 YTL idari para cezasına hükmedildi.

Otobüs işletmelerinde görüşülen 5 bin 281 çalışandan 4 bin 429'unun kayıt dışı olduğu belirlendi. İşletmelere 12 milyon 910 bin 495 YTL ek matrah tahakkuk ettirilirken, 9 milyon 223 bin 87 YTL de idari para cezası verildi.

Otellerde ulaşılan 2 bin 569 kişiden bin 523'ünün kayıt dışı çalıştırıldığı tespit edildi. Denetimlerde 6 milyon 540 bin 135 YTL ek matrah tahakkuk ettirildi, 1 milyon 563 bin 430 YTL idari para cezası uygulandı.

Sürücü kurslarında görüşülen 445 çalışandan 384'ünün kayıt dışı olduğu belirlendi. İşletmelere 1 milyon 400 bin 574 YTL ek matrah çıkarılırken, 1 milyon 203 bin 403 YTL idari para cezasına hükmedildi.

-''TÜRKİYE'NİN AYIBI''-

Türkiye Motorlu Taşıt İşçileri Sendikası Genel Eğitim Sekreteri Nurettin Kılıçdoğan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, karayolu taşımacılığının, kayıt dışı çalışmanın en yaygın olduğu sektörler arasında yer aldığını söyledi.

Mevcut denetim yöntemiyle iş kolunda kayıt dışı istihdamla mücadelede başarının yakalanamayacağını savunan Kılıçdoğan, seyir halinde görev yapan çalışanlara ulaşabilmek için denetim mekanizmasının da buna uygun hale getirilmesi gerektiğini vurguladı.

İş kolunda yabancı kaçak işçi çalıştırılmasının da çok yaygın olduğunu belirten Kılıçdoğan, şunları söyledi:

''Karayolu taşımacılığı, trafik kazalarına ilişkin istatistikler de dikkate alındığında en riskli sektörlerden birisidir. İş kazası sonucu ölüm ve sürekli iş göremezlik rakamlarına bakıldığında da bu görülmektedir. Böyle olunca sigortalı çalışma bizim iş kolumuzda bir kat daha önem kazanmaktadır. Tüm bunlara rağmen kayıt dışı ve sigortasız çalışmanın iş kolumuzda bu kadar yaygın olması Türkiye'nin ayıbıdır. Acilen bu tabloyu ortadan kaldıracak tedbirler alınmalı,çalışanların yasal ve anayasal haklarının kullanımı sağlanmalıdır.''       

-DERSHANEDE ÖĞRETMEN OLARAK ÇALIŞMAK-

Eğitim Sen tarafından yapılan araştırmada, iş güvencesi, ücret güvencesi ve istihdam koşulları açısından en olumsuz koşullardaki eğitim çalışanlarının dershane öğretmenleri olduğu belirtildi.

Araştırmaya göre, dershanelerde çalışan öğretmenlerin karşı karşıya kaldıkları sorunlardan bazıları şöyle sıralandı:

''İşsizlik baskısı altındaki dershane öğretmenleri iş güvencesi ve sosyal haklar açısından kadrolu, sözleşmeli ve ücretli öğretmenlere göre daha olumsuz koşullarda çalışıyor. Öğretmenlerin sözleşmeleri dönemsel yapılıyor ve çoğunlukla sigortasız çalıştırılıyor. Sözleşmelerin dönemsel olması, dershane öğretmenlerini yılın belli aylarında işsizlik sorunu ile karşı karşıya bırakıp, sürekli belirsizlik içinde kalmalarına yol açıyor.

Dershane sahipleri birisi Milli Eğitim Bakanlığına verilmek üzere resmi fakat kağıt üzerinde kalan, diğeri ise öğretmenle aralarındaki asıl ilişkiyi belirleyen iki ayrı sözleşme yapıyor. Stajyerlik sorunu dershane öğretmenlerini, dershane yöneticileri ve sahipleri karşısında son derece savunmasız duruma sokuyor ve angarya dahil istismar edilmelerine yol açıyor. 

Özellikle yeni mezun ve dershane öğretmenliği deneyimi bulunmayan işsiz öğretmenler, asgari ücret ve altında ücretlerle çalıştırılıyor. Hatta bazı durumlarda stajyerliklerinin başlatılması amacıyla ücret almadan dahi çalışıyorlar. 

Dershane öğretmenlerinin ücretlerle ilgili başka bir sorunu ise ücretlerinin genellikle zamanında ödenmemesi.

Çalışma koşullarının son derece olumsuz olması, bazen sezon ortasında öğretmenlerin işi bırakmasına neden oluyor. Böylesi bir sorunla karşılaşmak isteyemeyen dershane yöneticileri, sözleşme yaparken öğretmenlere boş senet imzalatıyor. Aslında suç teşkil etmekte olan bu durum dershane öğretmenlerine, dershane yönetimine kölece uymak dışında bir seçenek bırakmıyor.

Sigortaları yapılmış olan dershane öğretmenleri bütün sigortalılarla aynı sağlık güvencesine sahip olmalarına rağmen, hastalandıklarında istirahat haklarını kullanamıyor, sedyeyle de olsa işe gelmeleri bekleniyor. Aksi takdirde farklı bahanelerle işlerine son verilebiliyor ya da ücretleri keyfi şekilde kesilebiliyor.''