Günümüz siyasi iktidarının vatandaşa reva görüp yaşattığı bunaltıcı ortamdan kurtuluşu ben, hep tarihimize dönüp ona sarılmakta ararım.. Beynimi bugünlerin ekonomi, özgürlük, hak hukuk gaspı sıkıntılarından ancak bu sayede uzaklaştırabiliyorum.

Tarihimizde en çok da Milli Mücadele günlerini anımsamaktan hoşlanırım.  isterim.. Vatan topraklarının I. Dünya savaşından sonraki işgal günlerini hatırlar, milletin çektiği sıkıntılarla ilgili araştırmalar yapmayı kendime meşgale edinirim.. Yazı konularımı en çok günlerin olaylarından seçmemin sebebi işte bundandır.

Evet bugün 10 Ocak.. Ben bugünkü yazımı dün kaleme aldım. Dünün milli tarihimizdeki en önemli olayı, Milli Mücadele tarihimizin büyük kadın kahramanı Halide Edip Adıvar’ın 56. ölüm yıldönümü olması idi.. Bu yüzden bugünkü konum Halide Edip Adıvar olacak..

Bu arada, geçtiğimiz Aralık ayında Milli Mücadelemizin kahramanlarından Hacim Muhittin Beyin ölüm yıldönümü sebebiyle bir yazı yazmak istemiştim.. Lakin, o zaman “Hacim Muhittin’i çok az kimse tanır, yazı ilgi görmez diye düşünmüş, önümüzdeki ay Halide Edip Adıvar’la birlikte yazarım..” diye düşünmüş bu kararı vermiştim..

İşte günü geldi.. İki kahramanımızı şimdi birlikte anıyor, mekanları cennet inşallah, ruhları şad olsun diyorum..

Ben pek çok kitabımda milli değerimizden söz ederim. Mesela Milli Mücadelede İç İsyanlar kitabımın(*) başlangıç bölümünde, sözü Milli Mücadelemize karşı çıkan isyancı hainlere getirebilmek için Hacim Muhittin ve Halide Edip hakkında özetle şu satırları yazmıştım: 

“Atatürk, Havza Genelgesiyle Mitingler ve Millî Gösteriler Düzenlenmesini İstiyor..

19 Mayıs 1919’da Samsun’da Anadolu’ya çıkan Mustafa Kemal Paşa, işgalci düşmandan vatanı kurtarma yönünde oluşmaya başlayan millî bilincin organizasyonu ve bir merkezde toplanması için 28 Mayıs 1919’da Havza’dan valilere, bağımsız mutasarrıflıklara, Erzurum’daki 15. ve Diyarbakır’daki 13. Kolordu Komutanlıklarına, Konya’daki Ordu Müfettişliğine bir genelge göndermişti.”

Paşa’nın bu Genelgesi üzerine Anadolu’nun her yerinde başlamış olan örgütlenmeler hızlandı. Örgütlerin düzenli çalışması için Milli Kongreler toplandı. Bu örgütlerden biri olan Balıkesir Kongresinin Başkanı Hacim Muhittin (Çarıklı)idi. Hacim Muhittin Bey 1881’de Uşak’ta doğmuştur. Anadolu’nun çeşitli yerlerde kaymakamlık, Mutasarrıflık ve valilikler yapmıştır. Yunanlılar’ın İzmir’i işgal etmeleri üzerine ilk olarak Aydın ilinde milli örgütlenmeyi düzenledi. Oradan Bandırmaya gitti ve millicileri örgütledi. Sonra Balıkesir Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurucuları arasında yer aldı. Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerine başkanlık ederek, millî mücadele ruhunu canlı tutmayı kendisine görev edinmiştir. İstiklal Mahkemelerinde başkan ve üye olarak çalışmıştır Osmanlı Meclis-i Mebusan’ında ve daha sonra TBMM’inde milletvekili olarak görev almış olan bir kişidir. Atatürk’ün yakınında yer alanlardandır..” Balıkesir Kongresinde alınan 26 karar arasında şöyle hükümler de vardı:

* Kongre’nin amacı vatanın düşmandan kurtarılmasıdır. Hiçbir siyasî parti ile ilişkimiz yoktur. (Çünkü Kuvva-yı Milliyecileri İttihatçıların devamı olarak baltalamaya çalışan hâinler mevcuttu.)

* Sivas Kongresine Balıkesir Hareket-i Milliyesi adına delege seçilip gönderilecektir.

Hacim Muhittin (Çarıklı) 1950 seçimlerine kadar Balıkesir milletvekilliği yaptı. Sonra İzmir’e yerleşti. 5 Aralık 1965 yılında  İzmir’de vefat etmiştir. 
 

HALİDE EDİP ADIVAR’IN
SULTANAHMET MİTİNGİ
 
Vatan ve millet için bu büyük hizmetlerde bulunmuş olmasına rağmen Hacim Muhittin Çarıklı pek fazla tanınmaz. Onun için yazımda ona biraz fazla yer ayırdım. Fakat Halide Edip Adıvar yeterince tanındığı için onun hakkındaki satırlarımı fazla uzatmayacağım.

Mustafa Kemal Paşa’nın yukarıda sözünü ettiğimiz Genelgesi millet için bir uyanış işareti olmuş ve millet, vatan topraklarını düşmandan temizleme andı içerek harekete geçmişti. Bu durum Nutuk’ta şöyle dile getirilir:

“Verdiğim bu emir üzerine, her yerde gösteri toplantıları yapılmaya başlandı..”

19 Mayıs 1919 günü İstanbul Fatih’te, 20 Mayıs 1919 günü Üsküdar’da büyük mitingler düzenlendi. 23 Mayıs 1919 günü ise bu kınama mitinglerinin en kalabalığı Sultanahmet’te yapıldı. 100 bin kişinin katıldığı Sultanahmet Mitinginindüzenlenmesine İstanbul Üniversitesi hoca ve talebeleri önderlik ediyorlardı. Bu mitingin en ateşli hatibi İstanbul Üniversitesi öğretim üyelerinden Halide Edip (Adıvar) oldu. Fatih mitinginde halkı galeyana getirmiş olan Halide Edip hanım, heyecanlı bir biçimde Batılı Devletlerin, Yunanlılara destek olup kışkırtarak insan haklarını ve ulusların bağımsızlık ilkelerini nasıl ayaklar altına aldıklarını dile getirdi. Millî direniş ateşinin ilk kıvılcımlarını yakmış oldu.
Ve 100 bin kişiye şu millî mücadele yeminini ettirdi:

“Benimle beraber yemin edin! 700 senenin en asil ve en büyük mirası olan vakarımızı, adalet ve terbiyemizi unutmayacağız! Yemin edin: Türkiye istiklal ve hayat hakkını alacağı güne kadar hiç bir korku, hiç bir meşakkat önünden kaçmayacaksınız, yemin ediniz!
700 senenin şahidi ağlayan minareler önünde yemin ediniz! Bayrağımıza, ecdadımızın namusuna hıyanet etmeyiniz!”

Halide Edip Adıvar. 1882 yılında İstanbul’da doğmuş, roman, hikaye makale, tiyatro, sohbet, inceleme alanlarında pek çok eser vermiş olan ve devrinin milli olaylarında büyük hizmetleri bulunan bir Türk hanımıdır. 9 Ocak 1964 tarihinde vefat etmiştir. Yaşamı ve eserleri hakkında geniş bilgiyi Prof. İnci Enginün’ün eserinde (**) buluruz.
 
(*) Milli Mücadelede İç İsyanlar/Yalçın Toker Toker Yayınları- www.tokeryayinlari.com Tel: 0535 3199349 ve  [email protected]

(**) Halide Edip Adıvar/Prof. Dr. İnci Enginün, 2. Baskı, Toker Yayınları Sa: 139-140
-www.tokeryayinlari.com Tel: 0535 3199349 ve  [email protected]