99 Yıl Sonra Evine Dönüyor 

Çorum’da Hititlerin başkenti Hattuşaş’tan (Boğazkale) 99 yıl önce Berlin’e götürülen “sfenks”, bir aksilik olmazsa, bugün uçakla İstanbul’a gelecek ve ikizi ile buluşma özlemi sona erecek.

Cumhuriyet gazetesinin haberine göre, Alman arkeologlar 1906-1912 yılları arasında Hattuşaş’ta Hititlerin “devlet arşivini” de gün ışığına çıkarmışlardı. Parçalanmış tabletler, onarıldıktan sonra geri verilme koşulu ile 33 sandık içinde 1915-1917 yıllarında Berlin’e gönderilmişti. Ayrıca, İÖ 13. yüzyılda kireçtaşından yapılmış, Boğazköy’de parçalar halinde bulunanan iki sfenks de aynı koşulla Berlin’e yollanmıştı.

1. Dünya Savaşı’nın ardından 1924-1943 yıllarında 2 bin 940 tablet ve bir sfenks 9 aşamada İstanbul’a geri geldi. 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya bölününce tabletler ve 2. sfenks Doğu Berlin’de kaldı.

Türkiye, 1972’de tanıdığı Doğu Almanya’dan, 7 bin 400 tablet ile sfenksin ikizini de istedi. Nedense sonra izlenmedi. 1986’da Milliyet gazetesinde, Hitit Devlet Arşivi’nin çivi yazılı tabletleri ile sfenksin de geri getirilmesi için bir kampanya başlattım. Bu yayın üzerine 1987’de Berlin’de heyetler arasındaki görüşmelerden sonra tabletler döndü.

Hitit İmparatorluk (İ.Ö. 1650 –1200) döneminden olan tabletlerde antlaşmalar, yasalar, yıllıklar, fermanlar, mahkeme kararları, dualar, destanlar, iki dilli belgeler, sözlükler, öyküler, şiirler, tıp, astronomi metinleri, fallar, cinsel gücü arttırıcı reçeteler de yer almaktaydı. Hint-Avrupa kökenli Hititçeye; Sümerce, Akatça, Palaca, Luvice ve Hurriceden giren sözcükler de içeriyorlardı. Bazıları yalnızca bu dillerde yazılmışlardı, yarım binyıllık tarihi kapsıyorlardı.

Karşılıklı ziyaretlerden sonuç alınamayınca Kültürel Varlıklar ve Müzeler Genel Müdürü O. Murat Süslü, Berlin turizm fuarını ziyaretinde Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay da bazı Alman kazılarına izin verilmeyeceğini açıkladılar. Almanya Başbakanı Angela Merkel’in, mart sonunda Ankara ziyaretinde de gündem oluşturdu.

18 Nisan’da Ankara’da heyetlerin görüşmesinde sfenksin ülkemize iadesine ilişkin teknik konularda da anlaşmaya varıldı. İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkezi uzmanları Berlin’e gönderildi. Sfenks gömülü olduğu duvardan tümüyle söküldü.

RADİKAL