Küresel İklim Anlaşmaları: Başarılar ve Başarısızlıklar 

TURKTIME / Paris İklim Anlaşması'nı onaylayan ülkeler, anlaşmanın ileriye dönük olarak nasıl işleyeceğine ilişkin kuralları henüz kesinleştirmedi. Kasım 2021'de İskoçya'nın Glasgow kentinde yapılacak COP26'da (26. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı) ileriye yönelik atılacak adımların netleştirilmesi bekleniyor.

PARİS İKLİM ANLAŞMASI NEDİR?

İklim değişikliği konusunda uluslararası bir anlaşma olan Paris İklim Anlaşması, 12 Aralık 2015'te Paris'te düzenlenen COP 21'de kabul edilmiş ve 4 Kasım 2016'da yürürlüğe girmiştir.

Anlaşmanın kabul edildiği tarihten bu yana 197 ülke Paris İklim Anlaşmasını onaylamıştır. Anlaşmayı son olarak onaylayan ülke Suriye'dir. Anlaşmayı henüz resmi olarak onaylamamış olan ülkeler ise, Türkiye, İran ve Irak'tır.

Paris İklim Anlaşması'nın hedefi, küresel sıcaklığı sanayi öncesi seviyelerin 2 santigrat derecenin üzerine çıkmasını önleme ve bunu 1,5 santigrat derecenin altında tutmak.

PARİS İKLİM ANLAŞMASININ KİLİT NOKTALARI

İklim değişikliğiyle mücadelede ilk kez küresel çapta bir anlaşmaya varıldı.

Anlaşma, gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere anlaşmayı uygulayabilmeleri için mali destek sağlama yükümlülüğü gibi bağlayıcı kurallar getiriyor. Bu kural, taraf olan ülkelerin tamamı için geçerlidir.

Anlaşma, devletlerin ortak ancak farklı sorumluluklara sahip olduğunu kabul etmektedir, yani ülkelerin kalkınma seviyelerini dikkate almaktadır.

Bağlayıcı taahhütlerin üzerinde "Eylem Gündemi" içeren bir anlaşmadır.

Anlaşma, tüm ülkelerin her beş yılda bir sera gazı emisyonlarının azaltılmasına katkılarını gözden geçirmelerini şart koşuyor. Ulusal düzeyde belirlenen her yeni katkı, öncekine kıyasla bir ilerleme içermelidir.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ EN ÖNEMLİ ULUSLARARASI ANLAŞMALAR NELERDİR?

Montreal Protokolü (1987); Montreal Protokolü, iklim değişikliğiyle mücadele etmeyi amaçlamasa da, konuyla ilgili gelecekte olabilecek olası anlaşmalar için tarihi bir çevre anlaşmasıydı. Protokol, ozon tabakasına zarar veren , kloroflorokarbonlar (CFC'ler) gibi maddelerin üretimini durdurmasını amaçlamıştır. Protokol, taraf olan ülkelerin taahhütlerini yerine getirmesiyle, ozon tabakasına zarar veren bu maddelerin yaklaşık yüzde 99'unu ortadan kaldırmayı başardı.

BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) (1992); 197 ülke tarafından onaylanan ve iklim değişikliğiyle mücadelede dönüm noktası olan bir anlaşmadır. Anlaşma, aynı zamanda, iklim değişikliğini açıkça ele alan ilk küresel anlaşmadır.

Kyoto Protokolü (2005); Kyoto Protokolü, 1997 yılında kabul edilen ve 2005 yılında yürürlüğe giren, ilk yasal olarak bağlayıcı iklim anlaşmasıdır. Gelişmiş ülkelerden emisyonları 1990 seviyelerinin ortalama yüzde 5 altına düşürmeleri istendi ve ülkelerin bu ülkelerin attığı adımları izlemek için bir sistem kuruldu. Ancak anlaşma, Çin ve Hindistan da dahil olmak üzere karbon salan gelişmekte olan ülkeleri harekete geçmeye zorlamadı.

Bu anlaşmaların sonuncusu ise, üstte genel hatlarıyla ele aldığımız Paris İklim Anlaşması'dır.