Küresel ısınmanın şaşırtıcı etkisi: Atmosferin en alt katmanı genişliyor 

TURKTIME / İnsan faaliyetlerinin sonucu atmosfere salınan bol miktarda sera gazı, tahmin edilebileceği gibi, tüm canlıların yaşadığı atmosferin 18-20 kilometrelik ilk tabakası olan troposferin ısınmasına neden olmakta.

Tüm canlıların yaşadığı troposfer, 19. yüzyıldaki Sanayi Devrimi sırasında olduğundan ortalama bir santigrat derece daha sıcak. Ancak troposfer sadece ısınmakla kalmıyor, aynı zamanda kalınlaşıyor.

Toronto Üniversitesi'nden Jane Liu liderliğindeki iklim bilimciler, 1980 ve 2020 yılları arasında hava balonları ve GPS uyduları gibi araçlar tarafından toplanan basınç, sıcaklık ve nem gibi çok sayıda atmosferik veriyi analiz ettiler.

Analiz, troposfer ile stratosfer arasındaki sınır tabakası olan tropopozun, 2001 ve 2020 yılları arasında her on yılda bir yaklaşık 53,3 metrelik bir oranda yükseldiğini gösterdi. Bu oran, 1980 ile 2000 yılları arasındaki yükselişten biraz daha yüksekti.

Bilim insanları, araştırmada, volkanik patlamalar gibi doğal olayların troposferin yükselişine etkisini hariç tutullar.

KÜRESEL ISINMANIN SONUCU

Tropopoz tabakası, on yıl öncesine göre daha yüksek bir seviyede, küresel ısınma bu hızla devam ederse, on yıl sonrası için daha düşük bir seviyede. Bilim insanlarına göre, tropopozun yükselmesi, insan kaynaklı küresel ısınmanın bir sonucu.

Araştırma ekibinin lideri Jane Liu, araştırma sonuçlarına ilişkin yaptığı değerlendirmede, "Araştırmamız insan faaliyetlerinin neden olduğu iklim değişikliğinin, günlük hayatımızın birçok alanında etki ettiğini söylüyor" ifadelerini kullandı.

Bu arada, troposfer kalınlaştıkça stratosfer incelir. Çek Cumhuriyeti, Avusturya, Almanya ve ABD'den bilim insanlarının oluşturduğu uluslararası bir araştırma ekibi, atmosferin ikinci katmanı olan stratosferin, öncekinden 400 metre daha ince olduğunu olduğunu ortaya koydu.

Ayrıca, sera gazları stratosferde ters etkiye sahiptir, artan gaz yoğunluğu, stratosferi daha soğuk hale getirir. Araştırmalar, son otuz yılda, stratosferdeki sıcaklıkların 5 ila 10 santigrat derece arasında düştüğünü gösteriyor.

TROPOSFER

Troposferin adı, Yunanca 'hava değişikliği', 'mevsim değişikliği' anlamlarında kullanılan 'tropos' sözcüğünden türetilmiştir. Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki dönüşünün neden olduğu merkezkaç kuvveti, gezegenin diğer katmanlarında olduğu gibi, troposfer tabakasının da ekvatorda şişkinleşmesine yol açar. Kutuplarda 7-8 kilometre olan troposfer kalınlığı, ekvator düzeyinde 17-18 kilometreyi bulur.

Bunun nedeni ekvatorda ısınan havanın hafifleyerek yükselmesi kutuplarda ise soğuyan havanın ağırlaşarak çökmesidir. Yani ekvatorla kutuplar arasındaki sıcaklık farkıdır. İçinde bizimde yaşadığımız bu katman bütün atmosfer kütlesinin yaklaşık yüzde 75’ini kapsar, yoğunluğun en fazla olduğu katmandır.