ABD, Afganistan'da neden yenildi? 

TURKTIME / Yirmi yıl sonra, ABD Başkanı Joe Biden, 31 Ağustos'a kadar ABD'nin Afganistan'daki askeri misyonunun sona erdiğini ve ABD askerlerinin ülkeyi terk edeceğini duyurdu. Geri çekilmenin zamanlaması ve kapsamı son dakikaya kadar tartışılsa bile bu karar beklenmedik bir şey değildi.

ABD AFGANİSTAN'I NEDEN İŞGAL ETTİ?

El Kaide'nin 11 Eylül 2001 New York ve Washington'da düzenlediği saldırılarından haftalar sonra , ABD Başkanı George W. Bush, Taliban tarafından yönetilen Afganistan'a savaş ilan etti. Bush, Taliban'ın saldırıları planlayan Usame bin Ladin de dahil olmak üzere El Kaide liderlerini teslim etme talebini geri çevirdiğini söyledi.

Bu açıklamadan sonra ABD öncülüğündeki NATO koalisyon birlikleri Afganistan'ı işgal ederek Taliban yönetime son verdi ve kendisine bağlı bir hükümet kurdu. İşgal sonrası El Kaide'nin üst düzey yöneticileri ise Pakistan'daki güvenli bölgelere kaçtı. 

ABD VE MÜTTEFİKLERİ NEDEN YENİLDİ?

ABD ve müttefiklerinin geri çekilmek zorunda kalmasının Taliban'a karşı verilen mücadelenin kaybedilmesi gibi sunuluyor. Gerçek şu ki, ABD ve mütefiklerinin Afganistan'ı işgal etmesi Afganistan halkı tarafından hiçbir zaman hoş karşılanmadı.

On binlerce masum insanın ölümüne neden olan ve tam anlamıyla ülkeyi yıkıma, istikrarsızlığa ve barbarlığa sürükleyen bu işgale karşı halkat güçlü bir nefretin gelişmesine neden oldu. Bu nefret geniş halk kesimlerini ister pasif ister aktif şekilde olsun işgale karşı verilen savaşın bir cephesi olarak Taliban'ı desteklemeye itti.

Halk işgale karşı savaşta Taliban cephesini seçerken ABD ve mütefikleri tarafından desteklenen kukla hükümet veya hükümetler ise hiçbir zaman Afganistan'da halkın gözünde meşruluğunu oluşturamadı. Halkın gözünde meşru olmayan yönetimler askeri olanaklarla bir dönem varlığını sürdürebilir ama eninde sonunda yıkılmaya mecburdur; dünya tarihi bunun sayısız örneğiyle doludur. Afganistan'da olanda tamda budur.

ABD'nin çekileceğini açıklamasından sonra Taliban'ın çok hızlı bir şekilde kontrol ettiği alanları genişletmesinin ana nedenide bu durumdur; MEŞRU OLMAK. ABD'nin 20 yıllık kanlı savaşın sonunda çekileceğini açıklamasıyla "İmparatorlukların Mezarlığı" olarak bilinen Afganistan bir kez daha bir imparatorluğa mezar olmuş gibi görünüyor...

ABD'NİN ÇEKİLMESİNE NEDEN OLAN ÜÇ FAKTÖR

Afganistan'da meşruluğunun oluşturamayan ABD'nin çekilmesini ise üç temel faktöre dayandırabiliriz;

1) 2001'de Afganistan'ın işgal edilmesinin ana hedefi olan Usame bin Ladin'i adalete teslim etmek ve El Kaide'nin Afganistan'da faaliyet gösterme yeteneğini yok etmekti. ABD, 2011'de Bin Ladin'i öldürerek bu hedefine ulaşmıştı. 

2) ABD temelde yönetilemez bir yerde kendine bağlı kukla bir hükümeti desteklemek için her yıl milyarlarca dolar harcıyordu. ABD yönetimi hiçbir getirisi olmayan bu savaşın maliyetinden kurtulmak istiyordu.

3) ABD için en öncelikli tehditle arasında Çin'in yükselişinin ve Rusya'nın yeniden dirilişinin yer alması. Bu iki devletin güçlenmesi ABD'nin dünya üzerinde kurduğu hegemonyayı tehdit eder bir duruma geldi. ABD için Çin ve Rusya'yla ilgilenmek Afganistan'daki kısır savaştan çok daha önemli.

AFGANİSTAN'IN ABD'YE MALİYETİ

ABD Savunma Bakanlığı  Pentagon'a göre, ABD'nin Afganistan'da kaldığı süre içerisinde 2400'den fazla ABD askeri hayatını kaybederken, yaklaşık 20.000 ABD askeri yaralandı. Bu süre içerisinde 776 milyar doların üzerinde harcama yapıldı.

ABD'NİN ÇEKİLME KARARI ÖNCESİ AFGANİSTAN'DA SON DURUM

ABD'nin Afganistan'dan çekilme kararı verdiği dönemde ülkede hükümetin kontrolündeki bölgelerde 14 milyondan fazla, Taliban kontrol ettiği bölgelerde 4,6 milyon civarında geriye kalan 14,2 milyon insan ise tartışmalı bölgelerde yaşıyordu.

Nüfus kontrol edilen bölglere dağılımı bir dizi öngörü sunsada hükümet ve Taliban'ın kontrol ettiği bölgeleri fiziksel alan açısından karşılaştırırsanız, neredeyse eşittir. Bu durumu nüfusa oranlarsak Taliban'ın seyrek nüfuslu bölgelere hakim olduğunu gösteriyor.