Bu sektörler üzerinde yükselen dünyanın 8'inci büyük ekonomisinde şimdi 1 milyon yeni ev boş, bir o kadarı da yarım kaldı. 1 milyar tuğla fabrikalarda yığılı duruyor, 1 milyon işsiz de yolda.
Geçen yılın ortasında ABD'de patlak veren subprime mortgage krizinin Avrupa'ya sıçraması İngiltere'deki Northern Rock bankasının devletleştirilmesi ile gün yüzüne çıkmıştı. Kısa sürede küreselleşen kredi krizi İngiltere'nin ardından İspanya ekonomisini de vurdu.
Dünyanın 8'inci büyük ekonomisi olan İspanya'da, rekor üzerine rekor kıran petrol fiyatları ve güçlü euronun etkisi ile işsizlik tavan yaptı. Enflasyon ise tüm Euro Bölgesi ülkelerinden daha hızlı yükseliyor. Ülkede kamyon şoförleri ulusal greve gitti, inşaat ve emlak sektörleri derin bir krize sürüklendi.
İspanya'nın en büyük tuğla üretim bölgesi olan La Sagra'daki fabrikalar, inşaat ve emlak sektörlerinde yaklaşık 10 yıldır şişen balonun patlamasıyla 3 aydır ürettikleri tuğlaları satamıyor. Bir zamanlar Avrupa'nın yükselen yıldızı olarak adlandırılan İspanyol ekonomisinin içinde bulunduğu sıkıntı inşaat sektörüne de yansıyınca 1 milyar tuğla fabrikaların etrafında yığılı kaldı.
Uluslararası Para Fonu'na (IMF) göre İspanya, küresel kredi krizinden en kötü etkilenen gelişmiş ülke olacak. Ülkede gereğinden fazla yapılanma nedeniyle yaklaşık bir milyon yeni ev boş duruyor. Şehirler, parası biten müteahhitlerin bıraktığı yarım kalmış inşaatlarla dolu.
Ekonomi profesörü Antoni Espasa İspanyol ekonomisinin şiddetli bir gerileme yaşadığını, krizden, diğer Avrupa ülkelerinin etkilendiğinden çok daha fazla etkileneceğini ve düzelmesinin de uzun süreceğini belirtiyor.
Kaçan kurtuldu, kalanlar zararda
Farklılaşan ve yatırımlarını ülke dışına yönlendiren Santander ve Acciona gibi büyük banka ve inşaat şirketleri yerel piyasadan uzaklaştıkları için daha az zarar görürken asıl sorun küçük banka ve inşaat şirketlerinde yaşanıyor.
Reuters'da geçen hafta yer alan bir habere göre ekonomistler İspanya ekonomisinde yaşanan çöküşün tüm Avrupa'da hissedileceği konusunda hemfikir. Madrid merkezli AFI Danışmanlık, geçen yıl Almanya ve Fransa kadar büyüyen İspanya ekonomisinin 2004-2007 yılları arasında Avrupa Birliği'nde oluşan iş imkânlarının üçte birini yarattığına dikkat çekiyor.
Geçen yıla kadar İspanya'nın finanse ettiği ve ürettiği ev sayısı Almanya, İtalya ve İngiltere'de üretilenlerin toplamından fazlaydı. Bu nedenle ülke ekonomisi tamamen inşaat ve emlak sektörlerine bağlımlı hale geldi.
La Sagra'daki tuğla üreticileri kredi krizi nedeniyle zarar gören bankaların kredi vermeyi durdurması ve İspanyolların yeni ev alamaması nedeniyle büyük kayıplarla yüz yüze kaldı.
Varolan inşaat projelerini yürüten inşaat şirketleri de para bulamadıkları için yapımı dondurunca durum iyice içinden çıkılmaz bir hal aldı. Bir zamanlar yaşanan inşaat fırtınasıyla kesesini dolduran, üretime yetişemeyen tuğla fabrikaları şimdi işçi çıkarmaya başladı, hatta bazıları kapanma tehlikesi yaşıyor.
Uzmanlar İspanyol ekonomisinde bu yıl yüzde 70 gerileme yaşanmasını ve 2009 sonuna kadar bir milyon kişinin işini kaybetmesinin beklendiğini söylüyor. Tüm bunların yanında Avrupa Merkez Bankası Başkanı Jean-Claude Trichet'nin geçen hafta temmuzda faiz artırımına gidilebileceği yönünde verdiği sinyal mortgage kredisi faizlerinin yüzde 5,4 ile rekor seviyede olduğu ülkede endişelerin daha da artmasına neden oldu.
10 işin 9'u göçmenlere gidiyor
İspanya'nın cari açığı şu anda 106 milyar euro civarında. Bu, ABD'den sonraki en büyük cari açık olarak niteleniyor. İspanya Başbakanı Jose Luis Rodriguez Zapatero'ya göre gelecek yıl ev arzı ile talebi birbirine yaklaşınca ekonomi de toparlanacak ve 2010'a kadar büyüme oranı yüzde 3'e yaklaşacak.
Ancak IMF ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), İspanya'da ciddi bir durgunluk yaşanmasından korkuyor. Reuters'a konuşan Instituto de Empresa işletme okulu ekonomi bölümü başkanı ekonomist Rafael Pampillon ülkenin büyümeyi yakalamak için ekonomik rekabet yerine ucuz Euro Bölgesi kredilerine ve kalifiye olmayan işgücüne bel bağladığının altını çiziyor. Pampillon, "Rekabet edebileceğimiz, kalifiye eleman gerektiren endüstrilere yönelmiyoruz. İşsizliğin hızla yükseldiği bir ekonomik krizdeyiz" diyor.
IESE işletme okulunun gerçekleştirdiği bir araştırmaya göre İspanya'daki 10 yeni işten 9'u göçmenlere gidiyor. 2000 yılından bu yana ülkeye gelen 5 milyon göçmen İspanyollardan çok daha ucuza çalışıyor.
Pampillon, İspanya'da işini kaybeden inşaat işçilerinin kalifiye eleman arayan diğer Avrupa ülkelerinde iş bulmalarının olanaklı olmadığını vurguluyor. Pampillon ayrıca İspanya'da orta öğretim seviyesinin Avrupa'nın en düşükleri arasında yer almasına rağmen işgücü maliyetinin Almanya kadar yüksek olmasına dikkat çekiyor.
İspanya'da kredi krizinin inşaat ve emlak sektörünü vurması işleri tersine çevirdi. Bu sektörler üzerinde yükselen dünyanın 8'inci büyük ekonomisinde ...
REFERANS
18
10
