Kanseri yenmek için 'egzersiz' 

Kanserli hastalar birçok fiziksel ve emosyonel problem ile karşılaşmakta ve bunlar yaşam kalitesinde azalmaya neden olmaktadır. Bu nedenle egzersiz tedavinin bir parçası olarak, yaşam kalitesini arttırmak amacıyla kanser hastalarının rutin klinik bakımlarına eklenmelidir.

Kanserden Korunmada Egzersizin Rolü

Kanserin sadece %5-10’u genetik yatkınlığa bağlı iken, geriye kalanı çevresel ve yaşam biçimi faktörlerine bağlıdır. Düzenli egzersizin bazı kanser hastalıklarının görülme sıklığını %40 gibi önemli bir oranda azaltabildiği çalışmalarda gösterilmiştir. En önemli azalma meme ve kolorektal kanserde görülmektedir. Bunlar dışında prostat, endometrium, akciğer, testis, over gibi kanser türlerinde de düzenli egzersiz yapılması ile önemli oranda azaldığı ve egzersizle birlikte birçok kanser türüne karşı önemli oranda koruyuculuk sağlandığı gösterilmiştir.

Kanser  ile İlişkili Halsizlikte Fiziksel Egzersizin Yeri

Kanser ve kanser ilişkili tedaviler kas enerji üretiminde bozukluğa yol açarak kişide halsizlik ve azalmış fiziksel performansa neden olmaktadır. Kemoterapiyi takiben ortaya çıkan anemi sonucunda kanın oksijen taşıma kapasitesi azalmaktadır.Enerji sağlamak üzere oksijensiz enerji oluşturma yolunu kullanan kas hücrelerinde kronik laktik asit birikerek hastada yorgunluk, kas güçsüzlüğü ve halsizlik hissine yol açmaktadır. Giderek artan sayıda araştırıcı kanser ilişkili halsizlik ve performans düşüklüğü tedavisinde dikkatini egzersizin etkisi üzerine yoğunlaştırmıştır. Son yıllarda yapılan birçok çalışmada hematolojik/onkolojik kanser tanısı ile tedavi edilen hastalarda düşük-orta yoğunluktaki bir egzersiz programının hastadaki birçok belirti ve bulgu üzerine olan olumlu etkileri gösterilmiştir.

Tedavinin bir parçası olarak uygulanan egzersizin hastada pozitif fiziksel ve psikolojik etkiye sahip olduğu ve halsizliği azalttığı bulunmuştur. Bu sonuç diğer çalışmalarla da desteklenmiş ve egzersiz onkolojik tedavi yaklaşımlarının bir parçası haline gelmeye başlamıştır.

Kanser tanısı konulmuş hastalarda egzersiz

Düzenli egzersiz kanserli hastalarda fiziksel fonksiyonu, aerobik kapasiteyi, kuvveti ve esnekliği geliştirir; vücut yapısının korunmasına ve gelişmesine yardımcı olur (kas kitlesini korur veya arttırır), kişinin kendisini psikolojik olarak iyi hissetmesini sağlar; stresi, depresyonu ve anksiyeteyi azaltır; kemik  mineral yoğunluğunu arttırır; bulantı, ağrı, uyuma güçlüğü, ishalgibi yakınmalarda düzelme sağlar; hastanede kalış süresini azaltır, bağışıklık sisteminikuvvetlendirir.

Fiziksel kapasitedeki artışa ve yan etkilere bağlı hissedilen yakınmalardaki azalmaya bağlı olarak, hastanın hissettiği yorgunluk düzeyi azalır ve böylece hastanın yaşam kalitesinde artış meydana gelir.

Düzenli yapılan egzersizin yaşam kalitesini arttırarak ve özellikle de psikolojik olarak iyi olma halini geliştirerek hastalığın tekrarlama riskini azaltmaya ve hastanın yaşam süresini uzatmaya yardımcı olduğu da birçok çalışmada gösterilmiştir.

Kanserde Egzersiz Önerileri

Hareketsizlikten kaçınılmalıdır. Az aktivite yapmak bile hiçbir şey yapmamaktan daha iyidir.
• Düzenli fiziksel aktivite yapılmalıdır.
• Haftada en az 150 dk süre ile orta şiddetteki aktivite veya 75 dk yüksek şiddetteki aktivite önerilebilir.
• Haftada en az iki gün orta veya yüksek şiddetteki direnç egzersizleri yapılması önerilmektedir.
• Birçok kanser hastasında yürüme ve direnç bisikleti kısıtlanmasına gerek yoktur.
 Egzersiz düşük tempo ve şiddette başlamalı ve kademeli arttırılmalıdır.
• Enfeksiyon riskinin arttığı dönemlerde yüzme yapılmamalıdır.
• Kemik tümörü olan hastalar, kemik ağrısı, trombosit sayısının düşük olması gibi durumlarda yüksek etkili egzersizler ve temas sporları (güreş, karate, futbol vb.) yapılmamalıdır. Bu hastalar yüzme ve bisiklet gibi egzersizleri tercih etmelidir.
• Ataksi, baş dönmesi veya nöropati varlığında koşu bandı egzersizi ve bisiklet gibi denge-koordinasyon gerektiren aktivitelere ara verilmelidir.
• Enfeksiyon riskinin attığı durumlarda toplum merkezleri kullanılmamalıdır. (halka açık spor alanları gibi)
• Kemoterapi veya radyasyon terapisinden sonraki ilk iki saat dolaşımda artışa yol açarak tedavinin etkilerini arttırabileceğinden, bu dönemde egzersize ara verilmelidir.
• Ateş 38ºC’nin üstünde olduğunda egzersizden kaçınılmalıdır.
• Egzersiz sırasında başlayan bulantı ve kusma, alışılmadık yorgunluk veya kas zayıflığı, bulanık görme, baygınlık, solukluk, gece ağrısı veya yaralanma ile ilişkisi olmayan ağrı gibi bulgular olduğunda egzersizden kaçınılmalıdır.

Kanserli hastalarda egzersiz yapılmasının yasaklanmasına veya egzersize ara verilmesine neden olabilecek bu kriterlere rağmen, gerekli önlemlerin alınması ve uygun aktivitelerin seçilmesi ile egzersizin birçok kanser hastası için güvenli olduğu araştırmalarda gösterilmiştir.