Olası Kapatma Ekonomiyi Etkiler mi? 

AK Parti'ye yönelik kapatma davasının açıldığı Mart ayından bugüne, ekonomik kriz söylentileri ve beklentileri artarken, konunun uzmanları, olası kapatmanın ekonomiye etkilerini İHA'ya değerlendirdi.

Küresel ekonomik krizin etkileri sürerken, Mart ayında AK Parti'ye açılan kapatma davası tüm dikkatleri ekonomiye çekti. Bazı kesimler Türkiye ekonomine güvense de, bir başka kesim 'ekonomik kriz'i yeniden dillendirmeye başladı. Tam da bu dönemde ekonominin uzmanları, Anayasa Mahkemesi'nin AK Parti'nin kapatılmasına karar vermesi durumunda, Türkiye'yi nelerin beklediğini İHA'ya değerlendirdi.

"EKONOMİK ŞOKA KARŞI IMF İLE ANLAŞMA ŞART"

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Başkanı Prof. Dr. Güven Sak, AK Parti'ye yönelik kapatma davasının hükümetin ekonomi politikasında bir belirsizlik yarattığını ve bunun bazı sonuçlarının olmasının kaçınılmaz olduğunu söyledi. Ancak bu olumsuz sonuçları hafifleten etkenin TBMM'nin açık kalması olduğunu ifade eden Sak, "Aynı meclis grubundakiler bağımsız milletvekilleri olacaklar. Sonra yeni bir parti kuracaklar. Dolayısıyla politika belirsizliğini önümüzdeki süreçte ortadan kaldıracak bir dinamik de var. Aynı ekiple devam edeceğiz yani. Ama ikinci kötü tarafı var bu davanın. Bugün bu davanın olması hükümetin sorunları çözmek üzere belli konular üzerine odaklanmasını zorlaştırıyor" dedi. Ekonomi konusunda karar alıcıların bu dönemde sadece siyasi konularla meşgul olduklarını, dolayısıyla ekonomide alınması gereken kararlarla meşgul olan bir karar mekanizmasının bulunmadığına işaret eden Sak, "Derinleşen her siyasi tartışma ekonomik meselelerin, o karar alma sürecinde önemli bir unsur olmasını engelliyor. Onun içinde kötü oluyor" dedi.

Türkiye'nin 2001 yılındaki gibi bir krizi yaşamayacağını da vurgulayan Sak, "Kur rejiminin serbest olduğu ortamda ve nasıl olsa TBMM açık kalacaksa ve yeni bir siyasi çözüm onun içinden bulunacaksa, bu ortamda 2001 yılı gibi büyük kur hareketlerini beklememek lazım. O bence, serbest piyasaya yönelik bakış açısının değişeceğine dair bir temel problem çıkarsa olabilir. Ama bunun olabileceğine inanmıyorum. Ben meclis içinde bir çözümün olacağına inanıyorum" diye konuştu.

AK Parti'nin kapatılmasına ilişkin olası kararın açıklandığı anda piyasaların tepkisinin ne olacağına ilişkin bir soruyu değerlendiren Sak, "Kurda büyük değişikliklerin olmadığı, büyümenin giderek yavaşlayacağı, faiz oranlarının yüksek kalacağı bir ortama hazırlıklı olmalıyız. Bu geçiş dönemi öyle olacak bence" dedi. Sak, diğer belirsizlik dönemlerinde olduğu gibi bu dönemde de yatırımcıların uzun vadeli yatırım enstrümanları yerine kısa vadeli enstrümanlarda kalmayı tercih edeceklerini de ifade ederek, olası bir krizin en az zararla atlatılması için yapılması hükümetin mutlaka IMF ile anlaşma yapması gerektiğini de belirtti. Sak, "Hükümet bence bir an önce IMF ile bir anlaşma imzalarsa çalkantıları çok minimal geçiririz" dedi. Hem uluslararası konjonktür hem de iç siyaset nedeniyle Türkiye ekonomisinin 2001'deki gibi olmasa bile bir şok yaşama olasılığı bulunduğuna işaret eden Sak, bunu engellemenin yolunun da hiç vakit kaybetmeden IMF ile ihtiyati stand-by anlaşmasının yapılması olduğunu söyledi.

Türkiye ekonomisinin 2001 yılına göre çok daha güçlü olduğunu belirten Sak, "Bence bir çalkantıdan sonra iyi bir denge noktasına oturur ve orada devam eder. Önümüz görünmeye başladıktan sonra yolumuza devam ederiz. Kısa süreli bir çalkantıyı beklemek lazım" dedi.

"HAREKETLİLİK OLUR AMA BÜYÜK DALGALANMA OLMAZ"

Türkiye Ekonomi Kurumu (TEK) Başkanı Prof. Dr. Ercan Uygur ise, AK parti kapatma davasının ekonomiye olumsuz etkilerinin zaten davanın açıldığı Mart ayından itibaren yaşanmaya başladığına dikkat çekerek, "Bundan sonra o sorunların çok daha fazla bir etki yapacağını sanmıyorum. Ama şimdi Türkiye'de başka gerginlikler de yaşanabilir. Ergenekon gibi gelişmeler karşılıklı bir gerginliğin tırmandığı izlenimini verirse, kapatma davasının çok ötesinde olumsuz etkiler yapabilir. Biz bu olumsuz gelişmelerin etkilerini zaten önemli ölçüde yaşadık ve bazı fiyatlara bu etkiler yansımış durumda. Borsayla birlikte özellikle faizi kastediyorum. Faiz Mart'tan beri yükseldi. Bir miktar daha yükselebilir" dedi.

Kapatmaya yönelik işaretlerin kuvvetli ölçüde bulunduğunu belirten Uygur, "Şimdiye kadarki gelişmeler zaten bu olasılığı dikkate aldığı için çok büyük bir şok dalgası yaşanacağını zannetmiyorum" dedi. TEPAV Başkanı sak gibi, kapatma davasıyla siyasi iktidarın tümüyle bittiği sonucunun yaşanacağına inanmadığını belirten Uygur, "Ben çok büyük bir şok beklemiyorum. Çünkü şu ana kadarki gelişmelerde bu olasılık dikkate alındı ve fiyatlara yansıtıldı. Hareketlilik olur ama çok büyük ölçüde bir sıçrama olmaz" dedi. Ancak bunun iyimser bir tablo olduğunu ifade eden Uygur, "Kötümser bakarsak bu tümüyle Türkiye'nin giderek daha büyük ölçüde siyasi bir belirsizliğe, hatta kaosa sürükleneceğini kabul etmek olur. Ben bunu kabul etmek istemiyorum. Böyle birşey olacağını şu anda düşünmüyorum" dedi. Uygar, Türkiye'de artık büyük ekonomik şokların beklenemeyeceğini belirterek, "Ben bugünkü verilerle, bugünkü gidişatla, bir kriz beklemiyorum" dedi. Uygur, siyasi belirsizlik nedeniyle dövizde bir sıçrama yaşanabileceğini ancak bunun kalıcı bir süreklilik göstermeyeceğini de kaydetti. Öte yandan, siyasi belirsizlikten en çok etkilenen makro değişkenin yatırım olduğuna da işaret eden Uygur, "Yatırım azalırsa genel olarak kısa dönemde talep olumsuz etkilenecek ve dolayısıyla büyümeyi ve istihdamı olumsuz etkileyecektir. Ama burada da etkilerin ben sınırlı kalacağı görüşündeyim" dedi.

"KAPATMA SONRASI İLK 1 HAFTA ÇOK SANCILI GEÇECEK"

Merkez Menkul Değerler Genel Müdürü Savaş Uzunyol, 2008 yılında yılın başında yurt dışından negatif veri akışıyla beraber kötü bir yıl olacağı beklentisiyle yıla başlayan piyasaların, kapatma davasının açıldığı Mart ayından itibaren dış piyasalardan çok daha net ve seri şekilde düşüşünü devam ettirdiğini söyledi. 14 Mart-30 Haziran arasında, gelişmekte olan ülkeler arasında sürekli Türkiye ile beraber izlenen bir ülke olar Brezilya endeksinin yüzde 9.92 yukarı yaptığını, Türkiye'nin ise yüzde 17.5 aşağıya indiğini belirten Uzunyol, "Buradan çok net şekilde ortaya çıkan birşey var. Türkiye piyasaları gerek faiz cephesinde, gerek borsa, gerekse döviz cephesinde olsun siyasi gelişmeleri kesinlikle fiyatlıyor. Siyasi gelişmelerden bağımsız piyasa şu anda ne yazık ki Türkiye için söz konusu değil" değerlendirmesinde bulundu. İktidar partisinin kapatılmasının çok büyük kaosa sebep olacağını belirten Uzunyol, "Bu iki kere iki dört. Bunun kesinlikle hiçbir alternatifi yok. Kesinlikle bir kaos yaratılacak. O kaosun büyük kısmını yaşamış durumdayız. Yani Türkiye'de kapatma davasının açılmasıyla beraber borsa endeksi 58 binden 35 bine geriledi" dedi.

Kapatma davasının yabancı yatırımcıyı da etkilediğini ve yabancı yatırımcının il olarak yatırım yaptığı ülkede hukukun işleyip işlemediğine baktığını belirten Uzunyol, "Bu tip demokrasi kesintilerine kesinlikle razı olmuyorlar. Çünkü, milyarlarca dolar para sokuyor bu yatırımcılar. Arkalarında o paranın hukuki dayanağının olmasını istiyorlar" dedi.

Yabancı yatırımcının girdiği hızda çıkması durumunda dövizde bir hareketlilik yaşanacağını ancak, yüksek faiz sayesinde Türkiye'nin hala cazip olduğunu ifade eden Uzunyol, "Olur da Anayasa Mahkemesi'nden kapatma kararı çıkarsa; ilk 2-3 gün belki 1 hafta oldukça sancılı, borsada oldukça aşağı düşme, faizlerde belki 1-1.5 puanlık bir yukarı şeklinde geçebilir. Ama bu 1 hafta 10 günlük süreçten sonra piyasa dibini bulmuş olacak. Çünkü kapatmayla ilgili olumsuz senaryoların neredeyse hepsi piyasalarda zaten fiyatlara dahil edilmiş durumda. Piyasalar her zaman beklentileri daha önceden fiyatlara dahil ederler" diye konuştu. Dava sonucunun açıklanmasının ardından yaşanacak ilk bir haftanın en önemli dönem olduğunu belirten Uzunyol, "Çok sert aşağılar olur" dedi. Sonucun açıklanmasının yanı zamanda belirsizliği bitmesi demek olduğunu da belirten Uzunyol, bu şekilde piyasaların toparlanacağını söyledi.

"KAPATMA OLURSA, YATIRIM VE İSTİHDAM KORKUTUCU"

Çankaya Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Üstün Dikeç, siyasi değişim gerçekleşirse istihdam konusunun korkutucu olabileceğini belirterek, "İşadamları eğer girişim ve yatırım yapmaktan ziyade, beklemeyi tercih ederlerse en son işsizlik rakamı 10.2 idi ve bu biraz yükselir" dedi. AK Parti'nin kapatılması durumunda bir sarsıntının kaçınılmaz olduğunu belirten Dikeç, "Mutlaka bir sarsıntı olacak ama bunlar arızi sarsıntılar. Türkiye'de kim ne derse desin artık ekonomi oturdu. İş dünyası artık devlete dayalı değil, kendi bünyesinde dengeyi sağlamış durumda" diye konuştu.

AK Parti'nin kapatılmasından çok Türkiye'nin cari açığını etkileyecek en büyük unsurun petrol fiyatlarındaki yüksek artışlar olduğunu da ifade eden Dikeç, dövizdeki hareketleri etkileyen en büyük unsurun siyasi gelişmelerden çok, dış piyasalardaki gelişmeler olduğunu söyledi. Dikeç, "Kapatma ve çalkantı olursa dolar en fazla 1.3 YTL'ye sıçrar. Bu da ani bir çıkış olacaktır ve inecektir" dedi.

İHA