Sebze ve Meyve Fiyatlarındaki Artışın Sebebi: Kayıtdışılık 

Fahri Sarrafoğlu / Dünya Bülteni

İTO Meclis Üyesi Mevlüt Yılmaz, üretimin yüzde 95'inin yurt içinde tüketildiğini, toptan satışların hallerde satılma zorunluluğuna rağmen üretimin sadece yüzde 20'sinin hallerde satıldığını belirtti.

İTO 17 Meclis Üyesi Mevlüt Yılmaz, 2007 yılında yaşanan kuraklıktan sebze ve meyve sektörünün etkilendiğini söyledi. Mevlüt Yılmaz, Rusya ile yaşanan ihracat krizi ve yaşanan rekolte kayıpları sonucunda 2007 yılının fiyat dalgalanmalarının sık yaşandığı bir yıl olduğunu dile getirdi.

Bu yıl 30 milyon ton sebze, 13 milyon ton meyve üretimi olduğunun altını çizen Yılmaz, kuraklık nedeniyle yaşanan rekolte kayıplarının İspanya ve İtalya'yı etkilemesinin ülkemizde ki ihracatı artırdığını vurguladı.

Mevlüt Yılmaz, uzun süredir Bakanlık'ta bekleyen KHK yasasının bazı maddelerinin değişikliği ile yürürlüğe girdiğini hatırlatarak, bu yasaya göre ürünü üretici bölgesi halden aldığı zaman bunu tüketileceği yer haline beyan etmesi ve yüzde 2 rüsum ödemeleri gerektiğini hatırlattı.

Yılmaz, 'Üretimden nihai tüketiciye gelinceye kadarki firelerinin yüzde 20 civarında olduğu, üretimin yüzde 55'inin hiç kayda girmeden satıldığı görülmektedir.'dedi. Bu oranların sektörde ki kayıt dışılığın çok yüksek meblağlarla devlete zarar verdiğinin bir göstergesi olduğuna dikkat çeken Yılmaz, ürünlerin tüketileceği yerin toptancı halinden geçme zorunluluğunun getirildiği bu yasanın önemli bir adım olduğunu ifade etti.

HİPERMARKETLER DE FİYATLARI YÜKSELTİYOR

Yılmaz, İdari olarak hal dükkanlarının tahsis veya kiralama yoluna gidilebilmesi imkanı verilmesinin kira konusunda endişelenmelerine neden olduğunu kaydetti. Sektörün genel bir değerlendirmesini yapan Yılmaz, üretimin ve kaliteli üretimin arttığına işaret etti.

Yılmaz, ilk 5 aylık ihracat verilerine göre geçen yıla oranla ihracata bir artış görüldüğünü, bu artışın devam edeceğini ifade etti. Yılmaz,' Hipermarketler gelişirken toptancı halleri gittikçe küçültmekte ve devre dışı bırakılmaya çalışılmaktadır. Hallere giren ürün miktarlarında da bir azalma yaşanmaktadır.'diyerek zincir marketlerin gittikçe güçlendiğini vurguladı.

Yılmaz, 2008 yılının ikinci yarısında sektörün daha da canlanarak piyasada bir borsa görevi gören toptancı hallerinin işlerliğinin artmasını umut ettiklerini belirtti.

KONTROLLÜ ÜRETİM YAPILMIYOR

Mevlüt Yılmaz, sektörün en önemli sorunları arasında kayıt dışı satışlar, üretim planlaması olmaması, izlenebilirliğin sağlanamaması gibi etkenlerin yer aldığını söyledi. Yılmaz, tüketici bilincinin oluşturulamadığına işaret ederek, bilinçsiz yayınlarla sektörün yıpratıldığını ifade etti.

Üretim denetim firmalarının kontrol ve denetiminde kontrollü üretim yapılmamasının da bir sorun olduğunu sözlerine ekleyen Yılmaz,' Sağlık ve kalite kontrollerinin üretim aşamasında yeterince yapılmaması, Toptancı halleri ve hipermarketleri arasındaki haksız rekabet, İhracatta yaşanan sıkıntılarda Tarım Bakanlığı'nın yeterli açıklamayı zamanında yapmaması da önemli sorunlar arasında yer alıyor.'şeklinde konuştu.

SEKTÖRE GETİRİLEN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yılmaz, diğer çözüm önerilerini şöyle sıraladı:

Tarımsal danışmanlık firmalarının sisteme dahil edilmesi
Tüketicinin meyve sebze tüketimi konusunda bilinçlendirilmesi ve özendirilmesi

İzlenebilirliği sağlanabilmesi ve hijyen kuralları gereği ambalajlama ve etiketleme sisteminin yerleşmesi
Taşımacılıkta acilen örtülü taşıma ve bilahare soğuk zincir taşımacılığına geçilmesi

Üretim planlaması yapılabilmesi için bakanlıkların veri tabanlarını geliştirerek sektöre yön vermesi

Bilinçsiz, haksız suçlamalar yerine olumlu, eğitici, kaliteyi, standardı artırıcı eleştiri ve yayınlara yer verilmelidir.

İhracatta ve iç piyasada meyve sebze ile ilgili pestisit kalıntısı ve hormonla ilgili olumsuz yayınlarda Tarım Bakanlığı doğru ve gerçeği zaman geçirmeden açıklamalıdır. Böylece tüketicinin endişe ile tüketim yaparak psikolojisinin bozulmasının önüne geçildiği gibi üretici kayıpları da asgariye indirilir.

RAKAMLARLA SEKTÖR

Türkiye'nin sebze üretimi AB üyesi ülkelerin toplam üretiminin yaklaşık yüzde 20'sini, meyve üretimi de yüzde 40'ını oluşturuyor.

Meyve ve sebze mamulleri ihracatı 777.2 milyon dolar, kuru meyve ve mamulleri ihracatı ise 632.3 milyon dolar olan Türkiye'de, 35.4 milyon dolar olan kesme çiçek ihracatı da hesaba katıldığında sektördeki toplam ihracat 2.4 milyar dolar civarında oldu.

Sektörün toplam ihracat içindeki payı yüzde 3.3'e, tarım ürünleri ihracatı içindeki payı ise yüzde 26'ya ulaşıyor.

Üretimin yüzde 13.7'sini sebzeler, yüzde 17.4'ünü meyveler oluşturmaktadır.
2007 yılında sektörde 1,479 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirildi.