Küçük ama büyüyen bir sorun 'Uzay Çöpü' 

TURKTIME / Dünyanın yörüngesinde şu anda 6.500'ün üzerinde uydu yer almakta. Bunların sadece yarısı aktif durumda. 2020'de 1.200'den fazla uydu yörüngeye yerleştirilirken, 2021'de şu ana kadar bundan daha fazlası yörüngeye yerleştirlmiş durumda.

Şimdi, Dünyanın yörüngesinde yer alan iki uydunun birbirine çarptığını hayal edin. Her iki uydu da daha küçük parçalara ayrılacak ve bu da diğer uydulara çarpacak, bu bir dizi durdurulamaz çarpışmayı tetikleyecek. Bu durum şu ana kadar birkaç kez gerçekleşmiş durumda.

Bu çarpışmalar nedeniyle, dünyanın yörüngesi her defasında daha fazla işe yaramayan parçalarla karmaşık hale geliyor. Dünya'nın yörüngesinin çok fazla miktarda uzay çöpü nedeniyle kullanılamaz hale geldiği duruma Kessler Sendromu denir. Kessler Sendromu, ilk kez 1978'de NASA'da çalışan bilim insanı Donald J. Kessler tarafından dile getirilmiştir.

Neyse ki henüz dünyanın yörüngesi o aşamada değil. Şu an için, uzay çöpü büyük bir sorun gibi görünmüyor, ancak uzmanlar, yörüngeye yerleştirilen uydular bu hızla devam ederse yakın zamanda bunun bir sorun olabileceğini söylüyorlar. Basitçe söylemek gerekirse, harekete geçmezsek çok geç olacak.

UZAY ÇÖPÜ NEDİR VE NEDEN TEHLİKELİDİR?

Uzay çöpü genel bir terimdir. Kullanılamayan uydu parçaları, roket bileşenleri ve uzaydaki makinelerin enkazı veya hurdası “uzay çöpü” olarak adlandırılır. NASA'ya göre, Dünya'nın yörüngesinde amaçsızca hareket eden 27.000'in üzerinde tür nesne bulunmakta.

Yörüngedeki bu hurdalar 24.000 km/sa hızla hareket edebilmektedirler. Bu hızda hareket eden bir hurda parçası, herhangi bir zamanda aktif bir uyduya veya geçen bir rokete çarpabilir ve yok edebilir.

Bununla birlikte, uzay çöplerinden kaynaklanan bu tür çarpışmalar hala çok nadir gerçekleşmektedir. Ayrıca, bu tür çarpışmalar, bir uydunun konumu ayarlayarak önlenebilir. Her yıl birçok uydunun, uzay çöpleriyle çarpışmasını önlemek için birçok kez manevra yapılmaktadır.

Uzay çöpü sorunu şu an için büyük bir sorun gibi görünmüyor. Ancak konu düzgün bir şekilde ele alınmazsa, gelecekte gezegenimizin yörüngesinde büyük bir kaosa yol açabilir.

2010'dan önce her yıl sadece 100 civarında uydu fırlatılırken, 2020 yılında ilk kez uzaya 1000'den fazla uydu gönderildi. Rakamlar 2021'de de artmaya devam ediyor, şimdiye kadar 1400 yeni uydu yörüngeye yerleştirildi. 

DÜNYANIN YÖRÜNGESİNİ UZAY ÇÖPLERİNDEN TEMİZLEMEK MÜMKÜN MÜ?

Uzay çöplerini temizlemek göründüğü kadar kolay değil. Uzayı keşfetmek ve galaksimizdeki diğer gezegenler hakkında bilgi toplamak için uydular fırlatılırken, iletişim, navigasyon, askeri yardım, yer gözlemi, hava tahmini, maden arama ve diğer pek çok şeyi kolaylaştırmak için insan yapımı uydular Dünyanın yörüngesine yerleştiriliyor. Yeni uydu fırlatmalarını yasaklamak elbette bir çözüm değil.

Dünyanın yörüngesini bu hurdalardan temizlemek hem pahalı hem de karmaşık bir süreçtir. Ancak, bilim insanları bunun üzerinde çalışıyorlar. Sonuçlarını ilerleyen zamanlarda göreceğiz.