Paket Tamam Peki Sonra? 

Batık varlıklardan kurtarılacak bankaların sermaye artırımları için gereken yüklü kaynak, mortgage kredilerindeki geri ödeme sorununun giderilmesi zorunluluğu ile Avrupa ve Asya bankalarından yeni kötü haberler gelme olasılığı “daha bitmedi” dedirtiyor. Yakın dönemde yeni paketler ve piyasa baskısıyla merkez bankalarından faiz indirimleri bekleniyor.

ABD’de finansal krizin yarattığı güven bunalımını ve mali sistemdeki çöküntüyü aşmak için hazırlanan ve 150 milyar dolarlık ilaveyle yenilenerek nihayet onaylanan 850 milyar dolarlık kurtarma paketi tüm dünyaya ‘oh’ dedirtse de, yeni soru işaretleri ve endişeleri beraberinde getirdi.

Cuma günü paketin ABD Temsilciler Meclisi’nden geçmesi öncesi ve sonrasında piyasalardaki “geçici” coşku da bunun ilk işareti olarak yorumlandı. Kurtarma paketinin sorunlara kökten çözüm olmayacağına yönelik endişelerin artması, global ekonomiye ilişkin olumsuz beklentilerle birleşince, hem finans sistemi hem de ekonomilere ilişkin güven tesisinin çok daha uzun bir zaman alacağı ve bu süreçte birçok yeni önlem ve operasyonların görüleceği fikri de giderek öne çıktı.

Ekonomistler kurtarma paketine ilişkin belirsizliğin ortadan kalkmasıyla kısa vadede etkilerin görüleceği ve risklerin azalması anlamında belli bir rahatlamanın yaşanacağına işaret ederken, mucize beklememek gerektiği uyarısını yapıyorlar. Piyasa analistleri de kasım ayındaki ABD seçimleri öncesinde dünya genelinde bir ralli havasının mümkün olduğunu ancak yatırımcıların fırsatları değerlendirmekle birlikte temkinli hareket etmesi gerektiği ifade ediyorlar.

ZEHİRİ ATMAK EN AZ ÜÇ AY SÜRER

 Kurtarma paketinin Kongre’den geçmesinin ardından esas önemli olanın ABD finans kurumlarını zehirleyen varlığa dayalı menkul kıymetlerin bilançoların dışına çıkarılması olduğunu söyleyen Prof. Dr. Kerem Alkin, “En çok aciliyeti olan, bu toksik kağıtların olağanüstü bir hızla bilançolardan temizlenmesi. Bu da en az üç ay sürecektir” dedi.

ABD Başkanı Bush’un görevi yeni başkana teslim edeceği ocak ayının son haftasına kadar bu temizleme operasyonunun süreceğini belirten Alkin, “Mevcut kurtarma paketinin yetip yetmeyeceği konusundaki görüşler de iddialı çünkü ABD kamu otoritesi dahil şu anda hiç kimse ABD finans sisteminde oluşan tahribatın esas büyüklüğünü bilmiyor. Tablonun netleşmesi de en iyimser tahminle Şubat 2009’u bulur. Tablo önemli ölçüde netleştikten sonra, yeni başkan Kongre’nin önüne yeni bir paket koymak durumunda kalabilir” değerlendirmesi yaptı.

YENi PAKETLERE HAZIRLIKLI OLMALIYIZ

 Başkan Bush’un da jet imzasıyla yürürlüğe giren kurtarma paketini “işlerin daha kötüye gitmemesi için kesinlikle gerekliydi ama yeterli olmayacak” şeklinde değerlendiren Marmara Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Erhan Aslanoğlu, piyasaların son iki haftada zaten bu paketin artı ve eksilerini sindirdiklerini belirtti. Buna karşın, ilerleyen dönem için birçok soru işaretinin halihazırda yanıt aradığını vurgulayan Aslanoğlu, şöyle devam etti:

SON SİLAH FAİZ İNDİRİMİ

 “Bankaların sorunlu ve batık varlıkları alınacak ama bu bankaların sermayelerinin de artırılması gerekiyor ki bu da ciddi bir kaynak ihtiyacı demek. Bu birleşmelerle mi, kamu kaynaklarından mı karşılanacak? Esas olarak konut sektöründeki sorunun çözülmesi; fiyat düşüşlerinin durması ve geri ödenmeyen kredilere çare bulunması lazım. Mutlaka mortgage kredilerini geri ödeyemeyen tüketiciler için bir paket daha hazırlanacaktır.

Üçüncüsü; Avrupa ve Asya’daki bankaların ne kadar sorunlu olduğu ve ABD’deki gibi burada da sürprizler gelecek mi?” Bilinmeyenin çok olduğu bir süreç yaşandığını vurgulayan Aslanoğlu, “Çok ciddi bir iyileşme için daha fazla adım ve zaman gerekecek” derken, “Bu doğrultuda, hem finansal hem de denetleme ve düzeltme alanlarında yeni paketlere hazırlıklı olmak gerekiyor” görüşünü aktardı. Aslanoğlu, şöyle konuştu: “Piyasalar şimdi merkez bankalarına faiz indirimleri için bastıracaklar.

Zaten FED’in de elindeki son silah faiz ve şimdiye kadar kullanmamakla doğru yaptı, ki burada da gidecek fazla yolu yok, en fazla yüzde 1’e indirebilir. Bunun çok fazla etkisi olacağını sanmıyorum çünkü esas olarak güven sorunu var; hem tüketiciler de hem de kurumlarda. Yine de faiz indirimi gerekecek gibi gözüküyor.”

SiYASi BEDEL ÖDENECEK

850 milyar dolarlık kurtarma paketini “olmazsa olmaz” olarak nitelendiren Prof. Dr. Taner Berksoy, yapılanın bir acil durum operasyonu olduğuna dikkat çekti. Berksoy, NTV’nin yayında yaptığı değerlendirmede, ABD’de bankalar ve finans kurumlarına ait toksik kağıtların ve enstrümanlar toplandığında risklerin belli oranda azaltılacağını ifade ederek, kısa süreli olarak kredi akışına da belli bir hacim kazandırılacağını belirtti.

“Tabii bu operasyonu yapan yönetim siyasi bir bedel ödeyecektir” diyen Berksoy, kurtarma paketinin etkisinin de 3-4 hafta içinde yavaş yavaş görüleceğini söyledi. Berksoy, “Bu operasyon ekonomilerde acil bir iyileşme sağlamaz, zaten öyle bir misyonu da yok” dedi.