Petrol Ofisinde Vurgun Kabarık 

Başbakan Erdoğan'ın Doğan Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Aydın Doğan hakkındaki açıklamaları ekonomi gündemine de bomba gibi düştü.

Doğan Grubu'nun 'Başbakan'ın konuşmaları hisselerimizin fiyatını düşürdü. Bunun cezası 5 yıl' açıklamasının ardından bu kez de Doğan Grubu'nun özellikle Petrol Ofisi'ndeki insider iddiaları gündeme geldi. Petrol Ofisi'ndeki gelişmeler sadece tek bir örnekle sınırlı değil. Bunun için en başa; POAŞ'ın özelleştirme sürecine kadar geri dönmek gerekiyor.

1- PARAYI POAŞ'A ÖDETTİ

Özelleştirme sürecinde, İş Bankası ve Aydın Doğan'ın şirketi, devletin en kârlı şirketi olan Petrol Ofisi'ni satın almak için İş-Doğan A.Ş'yi kurdu. Daha sonra bu şirket, bankalar konsorsiyumundan borç alarak POAŞ'ı satın aldı. Böylece İş Doğan, 1.2 milyar dolarlık borcun altına girdi. Bu borcu ödetmek ve teminat göstermek için de aldığı şirket olan POAŞ ile birleşme yoluna gitti. Bu birleşme sonunda da devlet, sattığı POAŞ hissesinin parasını, yine POAŞ'tan istedi. Operasyon Doğan Grubu'nu zengin etti, devlet hem parasını zamanında alamadı hem de trilyonlarca lira Kurumlar Vergisi'nden oldu.

2- MAĞDURLAR OLUŞTU

Anılan süreçte borsa yoluyla ciddi yatırımcı zararları da oluştu. POAŞ'ı satın almak için kredi arayışında olan İş Doğan, kullandığı kredilere teminat olarak POAŞ'ın temettü ödemelerini gösterdi. Yani İş-Doğan, henüz sahibi olmadığı şirketin temettülerini garanti göstererek bankalardan kredi buldu. Bu operasyonla POAŞ'ın kârlılığı ve nakit akışı olumsuz etkilendi. Oluşan zarar nedeniyle yatırımcıların temettüleri ödenmedi.

3- 271 TRİLYON LİRALIK BORÇ

2003 yılında Özelleştirme İdaresi, POAŞ'ın yüzde 25.8'lik hissesini 30 bin liradan İş Doğan'a sattı. Böylece 2000 yılında POAŞ'ın yüzde 51'ine sahip olan İş-Doğan Şirketi, 2003 yılında hisse oranını yüzde 76.8'e çıkardı. Bu satın alma sonrasında 371 trilyon liraya bu hisselere talip olan Aydın Doğan 2003 itibariyle bu paranın sadece 100 trilyon lirasını ödedi. Kalan 271 trilyon liralık borcunu ise 2007 yılına erteledi. Halka açık bir şirket olan Petrol Ofisi, zararda olan İş-Doğan'la birleştirildi ve POAŞ'ın da zarar etmesine neden olundu. POAŞ'a ortak olan borsadaki küçük yatırımcılar ise bu birleşme nedeniyle ciddi miktarda zarar etmişti.

4- GİZLEMENİN CEZASI 3 YIL

İş-Doğan Ortaklığı POAŞ'ın yüzde 25.8'lik hisselerinin alımından doğan 271 trilyon liralık borcu borsaya bildirmekte hayli yavaş davrandı. Borcun 2007 yılına kadar ertelenmesini öngören operasyonun İMKB'den gizlenmesi, iş ve hukuk çevrelerince Sermaye Piyasası Kanunu'nun açık ihlali olarak nitelendirilmişti. Söz konusu dönemde İş Bankası ve Doğan Grubu'nun İMKB'de işlem gören halka açık şirketleri bulunduğuna dikkat çeken hukukçular, ertelemenin gizlenmesini, SPK'nın 47'nci maddesinde yer alan ve bir yıldan 3 yıla kadar hapis cezasını öngören insider trading, yani 'içeriden öğrenenler' eylemi olarak yorumlamışlardı.

Bir başka POAŞ hikayesi


Bir diğer önemli durum ise POAŞ'ın 1,2 milyar YTL'lik vergi borcuna ilikin uzlaşma idi. Hatırlanacağı üzere POAŞ, 1.2 milyar YTL'lik vergi borcu için Maliye ile uzlaştı. Bu borç uzlaşma sonrası 275 milyon YTL'ye indi. Doğan Holding, uzlaşma görüşmelerinden önce POAŞ'ın yüzde 5 hissesini alacağını duyurmuştu. Hisseler 5 YTL seviyesinden toplanmaya başlandı. Sadece Doğan değil, Avusturyalı ortak OMV de yüklü alımlara başladı. Üç ayda hisseler yaklaşık yüzde 35 prim yaptı. O dönemde Doğan ve ortağı OMV'nin yüklü miktarda hisse alımı, kafa karıştırmıştı.


Insider'i verene dokunulmadı



SPK'nın inceleme raporunda dönemin Doğan Holding Yönetim Kurulu Üyesi ve CEO'su aynı zamanda da Petrol Ofisi Yönetim Kurulu Başkan Vekili olan Tufan Darbaz ile Ahmet Önder Fırat isimli kişi ile ortaklık açıklaması yapılmadan önce iki kez görüşme yaptığı belirlendi. SPK, bu bulgular etrafında 'içerden bilgi alan' iki kişi hakkında Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulundu. Darbaz ile ilgili ise herhangi bir suç duyurusu yapılmadı. Yani POAŞ hisselerinde haberi verene dokunmayan SPK, haberi alan iki borsa oyuncusunu cezalandırdı.


SPK, 'bilgi sızdığını' tespit etti


Petrol Ofisi'nde OMV-Petrol Ofisi ortaklığı bilgisi kamuoyuna açıklanmadan önce dışarıya bilgi sızdırıldığı anlaşıldı. SPK bülteninde, POAŞ'ın 13 Mart 2006'da İMKB'ye gönderdiği özel durum açıklamasından önce POAŞ'ın hisse senedi piyasalarında gerçekleştirilen işlemlerde 'insider trading' suçunun tüm boyutlarıyla gerçekleştiği belirtildi. SPK bülteninde verilen bilgiye göre, söz konusu açıklamanın İMKB'ye gönderildiği tarihten önce, şirket içinden, iki tane borsacıya bilgi sızdırıldılarak 'insider trading' suçu işlendi.


Kanuna göre Insider nedir?


SPK'nın 47'nci maddesinin 'içeriden öğrenenler' eylemiyle ilgili fıkraları özetle şöyle:

1'inci fıkra:

'... Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kendisine veya üçüncü kişilere menfaat sağlamak amacıyla kullanarak sermaye piyasasında işlem yapanlar arasındaki fırsat eşitliğini bozacak şekilde yarar sağlamak veya bir zararı bertaraf etmek, içeriden öğrenenlerin ticaretidir. Bu fiili işleyen gerçek ve tüzel kişilerin yetkilileri bir yıldan 3 yıla kadar hapisle cezalandırılırlar..'

3'üncü fıkra:

'...Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, açıklamakla yükümlü oldukları bilgileri açıklamayan gerçek kişilerle, tüzel kişilerin yetkilileri ve bunarla birlikte hareket edenler, bir yıldan 3 yıla kadar hapisle cezalandırılırlar...'