Devrimci Başkan Hızlı Başladı Brezilya Darbecilerle Hesaplaşıyor

Göreve gelmesinin ardından ilk icraatı olarak darbecileri yargılama kararı veren yeni Cumhurbaşkanı Dilma Rousseff de, darbe döneminde tutuklanıp hapis yatan ve işkence görenler arasında yer alıyor.


Geçmişte yaşanan darbelerle hesaplaşan Latin Amerika ülkeleri arasına son olarak Brezilya da katılıyor. Brezilya'da 1964 ile 1985 arasında hüküm süren askeri diktatörlük döneminde yaşanan insanlık dışı uygulamaları araştıracak bir komisyon kuruluyor. İngiliz The Daily Telegraph gazetesinin haberine göre kurulacak "hakikat komisyonu", Brezilya'nın yeni Cumhurbaşkanı Dilma Rousseff'in, görevi Lula da Silva'dan devralması ardından gelen ilk icraatı olacak. Habere göre ayrıca Brezilya'nın İnsan Hakları Bakanı Maria do Rosario tarafından ülkedeki demokrasiyi sağlamlaştırmak amacı taşıdığı açıklanan "hakikat komisyonları" kurulması planının, hükümette görev alan asker kökenli bakanları rahatsız ettiği belirtildi.

Cumhurbaşkanı Dilma Rousseff, 1970'lerde devrimci sol bir örgüte üye olmaktan tutuklanmış, hapis yatmış ve işkence görmüş bir isim. Brezilya, Güney Amerika kıtasında diktatörlük geçmişiyle hesaplaşma yaşamamış tek ülke. Brezilya'daki askeri rejim döneminde, yaklaşık 500 kişi öldürülmüş, binlerce kişi işkenceden geçirilmiş ya da göçe zorlanmıştı. Askeri dikta rejimi onlarca solcu gerillayı kurşuna dizmişti.

Geçmişi darbelerle dolu olan Latin Amerika ülkeleri, darbecilerle hesaplaşma yoluna gitmişti. Arjantin'de askeri diktatörlük döneminin (1976-1983) son lideri Reynaldo Bignone, geçtiğimiz yıl insan haklarını ihlalden suçlu bulunarak 25 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Arjantin'in eski diktatörü Jorge Videla da 1976'da 31 mahkumun öldürülmesi ve işkence edilmesi suçlamasıyla ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştı. Videla, solcu gerillalar ile yandaşlarını hedef alan ve 13 bin kişinin öldüğü kirli savaşın mimarı olarak kabul ediliyor. Diktatörlük döneminde resmi raporlara göre 11 bini aşkın kişi öldü veya kayboldu. İnsan hakları grupları ise bu rakamın 30 bin civarında olduğunu belirtiyor.

Şili'de ise 1973'te General Augusto Pinochet'nin devlet başkanı Salvador Allende yönetimini askeri darbeyle devirmesiyle başlayan ve iktidardan ayrıldığı 1990 yılına kadar geçen sürede 3 bin kişi gözaltında öldürülmüş, on binlerce kişi işkence görmüş, binlerce kişi kaybedilmiş ve 200 bin kişi ülkesini terk etmek zorunda kalmıştı. Darbeci general Pinochet mahkemeye çıkmadan 2006'da Santiago'daki bir askeri hastanede öldü ancak diğer Latin Amerika ülkeleri gibi Şili de darbelerle yüzleşti. Darbe döneminde görev alan pek çok yetkili yargılandı. Ülkede son olarak 2009'da darbede görev alan 129 gizli polisin yargılaması yapıldı. (zaman)