Gıdacılara Karaborsa Operasyonu 

Ramazan yaklaşırken gıda fiyatlarının yeniden yükselişe geçmesi Maliye'yi harekete geçirdi. Gıda şirketlerine şok baskınlar yapan ekipler, toptancı depolarındaki bakliyat çuvallarını tek tek sayarak kayıt altına alıyor. Ani fiyat artışlarında, elinde büyük miktarda stok tutanlara müdahale edilecek.

2008 ilkbaharındaki pirinç krizinden ders alan hükümet, bu kez işi sıkı tutma kararı aldı. Maliye Bakanlığı, 81 ilde gıda toptancılarına yönelik karaborsa operasyonu başlattı. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, vergi daireleri ve müdürlükleri aracılığı ile tüm Türkiye'deki gıda toptancılarının adres bilgilerini çıkardı. İdare'ye bağlı ekipler, gıda şirketlerine şok baskınlar yapıyor. Depolarda bekleyen pirinç, bakliyat ve hububat çuvalları tek tek sayılıyor. Kısa sürede bitirilmesi hedeflenen çalışmayla kimin elinde ne kadar kuru gıda bulunduğu tespit edilecek. Ani fiyat artışları yaşanması halinde büyük miktarda stok tutanlara müdahalede bulunulacak. Maliye'nin denetimi Ramazan ayıyla da sınırlı kalmayacak. Ekim ayından itibaren bu kez de makarna, peynir, salça, zeytin, bisküvi ve ayçiceği yağı gibi gıda ürünlerinin sayımı yapılacak. Denetimlerle sadece gıda fiyatlarındaki spekülatif hareketlerin önlenmesi değil, sektörde büyük boyutlara ulaşan vergi kaçağının da ortadan kaldırılması hedefleniyor. Tarım Bakanı Mehmet Mehdi Eker, "Her türlü önlemi aldık. Gıdada fiyat artışını gerektirecek hiçbir durum yok." dedi.


Ramazan ayı yaklaşırken gıda fiyatları yeniden yükselişe geçti. Pirincin kilosu 4,5, kırmızı mercimeğin 5,5, nohudun 4,75, bulgurun kilo fiyatı da 3,4 yeni lirayı buldu. Tırmanışa geçen fiyatlar, 'gıda spekülatörleri yine mi işbaşında?' sorusunu gündeme getirdi. Ziraat Odaları Birliği Başkanı Şemsi Bayraktar da bir süre önce gıda stokçularının Ramazan'da fiyat artırmaya çalışacağı uyarısında bulunmuştu. 2008 Mart ve Nisan aylarında küresel kuraklığı bahane eden bazı gıda toptancıları 'üretim düştü' gerekçesiyle pirinç fiyatlarını üç katına yükseltmişti. Bunun üzerine toptancılara yapılan baskınlarda pirinçlerin depolarda bekletildiği ortaya çıkmıştı. Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen'in, 'Akdeniz açıklarında bekleyen pirinç dolu gemileri acilen Türkiye'ye getiririz.' açıklaması ve Toprak Mahsulleri Ofisi'nin ucuza pirinç satmaya başlamasıyla fiyatlar tekrar eski seviyesine inmişti. Gıda spekülatörlerinin Ramazan ayında yine sahneye çıkmasından korkuluyor. Son günlerde bakliyat ve hububat fiyatlarındaki hareketlenme de bu endişenin haklı olduğunu gösteriyor. Ancak bu kez devlet spekülatörlere göz açtırmayacak. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, vergi daireleri ve müdürlükleri aracılığı ile tüm Türkiye'deki gıda toptancılarının adres bilgilerini çıkardı. 21 Temmuz 2008 tarihinde de tüm illere bir talimat gönderilerek gıda toptancıları hakkında ön tespit yapılması istendi. Tüm illerde denetim ekipleri de Ramazan ayı münasebetiyle pirinç, hububat ve bakliyat toptancılarında stok tespit çalışması başlattı. Dünya genelinde yaşanan kuraklık sebebiyle gıda fiyatlarında spekülatif artışlar olabileceğine dikkat çeken yetkililer, "Karaborsacılığın önüne geçmek için Türkiye genelinde hangi toptancının elinde hangi üründen ne kadar var bunun envanterini çıkaracağız. Teker teker sayım yapıp hangi ürünün ne kadar süredir depoda tutulduğunu kontrol edeceğiz. Ani fiyat artışı olması durumunda kimin elinde ne kadar ürün olduğunu bildiğimiz için gerekli müdahalede bulunacağız." açıklamasını yaptı.

Gıda denetimleri kapsamında Maliye elemanları öncelikli olarak ithalatçı, tüccar ve fabrika depolarıyla çeltik değirmenlerinde kuru fasulye, mercimek, pirinç, nohut ve un çuvallarını sayıyor. Ramazan ayının ardından da makarna, peynir, salça, zeytin, bisküvi ve ayçiceği yağı başta olmak üzere diğer gıda ürünlerinin sayımı yapılacak. Hükümet yetkilileri, hububat ve bakliyat fiyatlarında ani artış olmaması konusunda esnafa uyarıda bulunmuştu. Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, Ramazan ayı sebebiyle piyasada spekülatif hareketler yapmayı planlayan toptancılar için "Başta Maliye Bakanlığı olmak üzere ilgili bakanlar bu konunun üzerine hassasiyetle gideceklerdir." ifadelerini kullanmıştı. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehmet Mehdi Eker, Türkiye'de ürün eksikliğinden dolayı herhangi bir problem olmadığını belirterek, "İçeride üretilen ürün yeterli, veyahut da bir kısmı ithalat yoluyla karşılanmış. Dolayısıyla fiyat artışını gerektirecek, hele fahiş fiyatı mazur kılacak hiçbir durum yok." uyarısında bulundu. Türkiye'de temel gıda ürünlerinde yerli üretimin yeterli olduğunu, ithalat konusunda da gerekli tedbirlerin alındığını ifade eden Eker, pirinçle uğraşanların elinde 200 bin ton stok bulunduğunu kaydetti.

TMO, Kanada'dan mercimek Tayland'dan pirinç getirecek

Son dönemde pirincin ardından mercimek fiyatlarında yaşanan artış, hükümeti önlem almaya sevk etti. Bakliyatta vergilerin aşağı çekilmesinin ardından Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), pirinç fiyatlarını dizginlemek için ihale yaptı. Tayland'dan 20 bin ton pirinç alınacak. TMO, dünyanın en büyük mercimek üreticisi Kanada'dan ithal edilecek 15 bin tonluk ihalenin de hazırlıklarını tamamladı.

Pirincin ardından mercimek fiyatlarında yaşanan artış, hükümeti harekete geçirdi. Bakliyattaki Gümrük Vergisi yüzde 19,3'ten yüzde 5'e çekildi. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) 15 bin tonluk mercimek ihalesine hazırlanıyor. Kanada'dan ithalat yapılacak. Dünya piyasalarında mercimeğin kilo fiyatı 1,4 ila 1,6 dolar arasında değişiyor. Türkiye'ye gelişi ise 2,3 YTL'yi (1,9 dolar) buluyor. Ofis, ayrıca pirinç fiyatlarını dizginlemek için de bir ihale yaptı. Tayland'dan 20 bin ton pirinç alınacak.